Operacja Balak
| I wojna izraelsko-arabska 1948-1949 | |
 Douglas C-54 Skymaster | |
| Czas | 31 marca – 12 sierpnia 1948 |
|---|---|
| Miejsce | |
| Terytorium | |
Operacja Balak (hebr. מבצע בלק, Miwca Balak) była izraelską operacją wojskową przeprowadzoną podczas wojny domowej w Mandacie Palestyny i I wojny izraelsko-arabskiej w dniach między 31 marca a 12 sierpnia 1948 roku. Operacja polegała na przerzuceniu do Palestyny drogą powietrzną samolotów, broni i amunicji zakupionych w Czechosłowacji. W trakcie jej trwania przeprowadzono ponad sto lotów samolotów transportowych. Początkowo była to część operacji Chasida.
Tło wydarzeń
Pod koniec wojny domowej w Mandacie Palestyny dowództwo żydowskiej organizacji paramilitarnej Hagana zdawało sobie sprawę z nieuchronności arabskiej inwazji na nowo powstałe państwo żydowskie. Z tego powodu, od początku 1948 roku poczyniono starania o zakup różnorodnych rodzajów uzbrojenia i amunicji. Wykorzystano w tym celu istniejącą od lat międzynarodową sieć pracowników i lobbystów Agencji Żydowskiej. Dzięki temu, w krótkim czasie zakupiono około 25 tys. karabinów, 5 tys. karabinów maszynowych i 50 mln sztuk amunicji. Do przerzutu broni z Zachodu użyto samolotów zarejestrowanych w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Belgii i Panamie. Pilotowali je żydowscy piloci, bądź piloci wynajęci najczęściej z Pan American World Airways. Natomiast zakupiony ciężki sprzęt wojskowy, taki jak samochody ciężarowe, transportery opancerzone, czołgi i artylerię, przemycano drogą morską[1]. Drugim, większym źródłem uzbrojenia okazał się Wschód, gdzie Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich zatwierdził sprzedaż dużych ilości broni do Izraela. Pochodziła ona w większości z Czechosłowacji. Przeprowadzono wówczas operację Balak, której nazwa została zaczerpnięta od biblijnej postaci Balaka.
Przebieg operacji
.png)
Czechosłowacki minister spraw zagranicznych Vladimír Clementis (członek Komunistycznej Partii Czechosłowacji) wyraził zgodę na korzystanie przez żydowską Haganę z pasa startowego Žatec, położonego przy mieście Žatec. Jako dowódcę operacji wyznaczono Jehudę Ben Chorina. Hagana napotkała jednak na poważny problem w postaci braku pilota samolotu transportowego. Do Mahalu zgłosił się wówczas brytyjski pilot z II wojny światowej, Gordon Levett. Żydzi podchodzili do niego bardzo nieufnie, zdecydowali się jednak na jego usługi[2].
W ramach operacji przeprowadzono kilka wyjątkowych akcji, które – zachowując kryptonim Balak – otrzymywały kolejne numery porządkowe:
Balak 1
Operacja Balak 1 rozpoczęła się 31 marca 1948 roku od wylądowania wynajętego amerykańskiego samolotu transportowego Douglas C-54 Skymaster na czeskim lotnisku Žatec. Całość tej operacji otrzymała wówczas kryptonim operacja Chasida. Samolot wystartował około północy 1 kwietnia i wylądował na opuszczonym brytyjskim pasie startowym przy arabskiej wiosce Bajt Daras. W ciągu 80 minut wyładowano 200 czeskich karabinów Mauser Kar98k, 40 karabinów maszynowych MG 34 i 150 tys. sztuk amunicji. Natychmiast po wyładowaniu towaru samolot wystartował. Całość operacji przeprowadzono w nocy, w dużym pośpiechu, dzięki czemu żydowscy żołnierze ukryli się zanim w rejon lotniska dotarły siły brytyjskie, bądź arabskie. Broń i amunicja weszły na uzbrojenie Brygady Giwati, która natychmiast po tym przystąpiła do operacji Nachszon.
Balak 2
Operację Balak 2 przeprowadzono w dniu 12 maja 1948 roku. Samolot transportowy C-54 Skymaster z ładunkiem czeskiej broni i amunicji wylądował na zajętym przez siły żydowskie opuszczonym brytyjskim lotnisku Ekron (później nazwanym bazą lotniczą Tel Nof).
Balak 3
Operację Balak 3 przeprowadzono w dniu 14 maja 1948 roku. Samolot transportowy C-54 Skymaster wylądował na lotnisku Ekron. Dostarczył on karabiny maszynowe, urządzenia do sabotażu oraz części zamienne.
Balak 5
Operację Balak 5 przeprowadzono w dniu 20 maja 1948 roku. Samolot transportowy C-54 Skymaster wylądował na lotnisku Ekron. Przewiózł on na swoim pokładzie rozłożony na części pierwszy izraelski samolot myśliwski Avia S-199, oraz działa artylerii, amunicję, części zamienne i pięciu pilotów myśliwskich, którzy ukończyli szkolenie w Czechosłowacji: Lennart, Milton Rovnfeld, Eddie Cohen, Ezer Weizman i Mordechai „Modi” Alon[3].
Balak 6 i 7
Operacje Balak 6 i 7 przeprowadzono w dniu 21 maja 1948 roku. Dwa samoloty transportowe Curtiss C-46 Commando przewiozły rozłożone na części dwa samoloty myśliwskie Avia S-199.
Ogółem do końca operacji Balak do Izraela przewieziono 23 samoloty myśliwskie Avia S-199, dzięki czemu utworzono 101 Eskadrę[4].
Zobacz też
- Lista bitew i operacji podczas wojny domowej w Palestynie
- Lista bitew i operacji podczas I wojny izraelsko-arabskiej
Przypisy
- ↑ David Rodman: Army Transfers to Israel – The Strategic Logic Behind American Military Assistance. Eastbourne, 2007, s. 91.
- ↑ Gordon Levett. [w:] 101 Squadron [on-line]. [dostęp 2011-08-03]. (ang.).
- ↑ Eliezer Cohen, Zvi Lavi: The sky is not the limit force's story – the Israeli air. Ma'ariv, 1990, s. 50-52.
- ↑ Eliezer Cohen: Israel's Best Defense. New York: Orion Books, 1993, s. 504. ISBN 0-517-587904.
.svg){kind=small}
- Zobacz też: Mandat Palestyny
- I wojna izraelsko-arabska
Media użyte na tej stronie
A U.S. Air Force Douglas C-54G-1-DO Skymaster (s/n 45-521, c/n 35974). It was later sold and operated with the to civil registries N3370F, HK-2017 (1977 - Transportes Petroleros de Santander (TRANSAPEL)), and was operational as late as September 1999 as N3370F.
The Palestine Ensign, flown by ships registered in the British Mandate territory during the period 1927–1948. This was the only Palestine-specific flag which was not restricted to official use by a government functionary or department (see Flag of the British Mandate for Palestine).
The Curtis C-46 Commando in flight.
This work or image is now in the public domain because its term of copyright has expired in Israel (details). According to Israel's copyright statute from 2007 (translation), a work is released to the public domain on 1 January of the 71st year after the author's death (paragraph 38 of the 2007 statute) with the following exceptions:
- A photograph taken on 24 May 2008 or earlier — the old British Mandate act applies, i.e. on 1 January of the 51st year after the creation of the photograph (paragraph 78(i) of the 2007 statute, and paragraph 21 of the old British Mandate act).
- If the copyrights are owned by the State, not acquired from a private person, and there is no special agreement between the State and the author — on 1 January of the 51st year after the creation of the work (paragraphs 36 and 42 in the 2007 statute).