Oranżeria Egipska w Końskich
 nr rej. A.487/1-14 z 20.12.1957 i z 9.04.1972[1] | |
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres | ul. Mieszka I-go 4 |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Inwestor | |
| Rozpoczęcie budowy | 1825[2] |
| Ukończenie budowy | 1830[3] |
| Ważniejsze przebudowy | 1969 |
| Pierwszy właściciel | |
| Obecny właściciel | Miejsko-Gminny Dom Kultury w Końskich |
Położenie na mapie Końskich  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu koneckiego  | |
Położenie na mapie gminy Końskie _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Końskie") | |
 51°11′23,4″N 20°24′46,7″E/51,189833 20,412972 | |
| Strona internetowa | |
Oranżeria Egipska (potocznie zwana Egipcjanką) – oranżeria znajdująca się w zespole parkowo-pałacowym w Końskich. Przykład nurtu egiptyzującego w architekturze XIX w.
Historia
Założenie parkowo-pałacowe w Końskich zaczął wznosić Jan Małachowski w poł. XVIII w. Do czasu śmierci fundatora zdołano ukończyć tylko cześć założenia. Wnuk Jana, Stanisław Aleksander Małachowski po 1815 r. osiadł na stałe w Końskich i rozpoczął rozbudowę parku. Projektantem rozbudowy założenia został, zaproszony przez Małachowskich, włoski architekt Franciszek Maria Lanci. Oranżeria była pierwszym wzniesionym od podstaw obiektem jego projektu. Wcześniej zaprojektował tylko przebudowę kościoła św. Mikołaja w stylu neogotyckim. Lanci, który nigdy nie był w Egipcie, zaczerpnął wzorce i detale z publikacji powstałych po wyprawie Napoleona, m.in. Description de l'Égypte. Wzorował się na budowlach z okresu ptolemejsko-rzymskiego, szczególnie świątyni w Denderze[4].
W 1969 r. od strony północnej dobudowano modernistyczną przybudówkę zaprojektowaną przez Feliksa Dzierżanowskiego, która zaburzyła charakter obiektu. Mieściła się w niej kawiarnia „Egipcjanka”[4].
Architektura
Oranżeria została wybudowana na planie wydłużonego prostokąta o wymiarach 54,75 × 7,25m. Główne wejście znajduje się w elewacji południowej w ryzalicie zwieńczonym filarami i naczółkiem z uskrzydlonym dyskiem słonecznym. Pozostałą część elewacji południowej zajmują przeszklone arkady doświetlające wnętrze. Rozdzielone są ośmiobocznymi półkolumnami z prostokątnymi bazami i kapitelami kompozytowymi. Na zwornikach łuków znajdują się rzeźby wzorowane na głowicach z podobiznami bogini Hathor. W narożnikach budynku znajdują się pylony zwieńczone gzymsem cavetto, a w elewacji wschodniej portyk z bocznym wejściem. Na południowych ścianach pylonów i ryzalitu umieszczono pseudohieroglify, a w niszach pylonów posągi faraonów wzorowane na Kolosach Memnona[4].
Przypisy
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021, s. 34–35 [dostęp 2020-03-07].
- ↑ Bilski 1999 ↓, s. 15.
- ↑ Śliwa 2006 ↓, s. 124.
- ↑ a b c Śliwa 2006 ↓.
Bibliografia
- Joachim Śliwa. Oranżeria Egipska Anny i Stanisława Małachowskich w Końskich. „Meander”. 61 (1-2), s. 122-130, 2006. DOI: 10.24425/118267. [dostęp 2020-03-05].
- Mieczysław Bilski: Skąd ten ród. Końskie: ziemie, domy, rodziny. Warszawa: 1999. ISBN 83-86504-49-8.
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Świętokrzyskie Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 51.4 N
- S: 50.1N
- W: 19.6 E
- E: 22 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Autor: Jacmu, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Końskie, oranżeria egipska, 1825 r., widok z E
.jpg)
(c) Rafał T / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0
Głowy zdobiące elewację oranżerii.
.jpg)
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Końskie County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 51.35 N
- S: 50.95 N
- W: 19.96 E
- E: 20.72 E
.jpg)
(c) Rafał T / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0
Oranżeria egipska, widok od strony parku.
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Scythian~commonswiki (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC BY 2.5
Description: classicistic "Egyptian" orangery in Końskie
- Opis: Klasycystyczna oranżeria egipska (zwana Egipcjanką) w Końskich. Obecnie siedziba Miejskiego Domu Kultury.
- Source: picture taken in June, 2005 and uploaded by Marek K. Misztal
Autor: Jacmu, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Końskie, oranżeria egipska, 1825 r., widok z SE
Oranżeria w Końskich, zbud. 1825-30, stan z 1876 r.