Oravské Beskydy

Beskidy Orawskie w rejonie przełęczy Bory Orawskie

Oravské Beskydy (pol. Beskidy Orawskie) – słowacka część pasma górskiego, które w Polsce nazywa się Beskidem Żywieckim^[1][2]. W istocie jest to to samo pasmo górskie, którego nieformalna nazwa to Beskid Orawsko-Żywiecki^[3]. Jego głównym grzbietem przebiega Wielki Europejski Dział Wodny między zlewiskami Bałtyku i Morza Czarnego i granica polsko-słowacka. Polacy swoją część tego pasma nazywają Beskidem Żywieckim, a Słowacy Beskidami Kysuckimi (część zachodnia) i Beskidami Orawskimi (część wschodnia)^[1]. Polacy Beskid Żywiecki zaliczają do Beskidów Zachodnich^[3], według regionalizacji słowackiej Oravské Beskydy należą do pasma Stredné Beskydy w obrębie Zewnętrznych Karpat Zachodnich (Vonkajšie Západné Karpaty)^[4].

Topografia

Północną granicę Beskidów Orawskich tworzy główny grzbiet i granica polsko-słowacka na odcinku od przełęczy Przysłop na zachodzie po szczyt Babiej Góry na wschodzie, wschodnią granica polsko-słowacka na odcinku od szczytu Babiej Góry po Jezioro Orawskie, zachodnią spływająca spod przełęczy Przysłop Vychylovka, południową Jezioro Nová Bystrica i uchodzący do niego potok Harvelka, dalej Biała Orawa i Jezioro Orawskie^[2].

Wyodrębnianie Beskidów Orawskich budzi często w Polsce kontrowersje, gdyż najpopularniejszy podział Jerzego Kondrackiego w ogóle ich nie wyróżnia, traktując je jako część Beskidu Żywieckiego (podobnie jak nie wyróżnia także Beskidów Kysuckich)^[3]. W polskich przewodnikach turystycznych Beskidy Orawskie opisywane są często łącznie z Beskidem Żywieckim^[1], Słowacy jednak uznają je za osobne pasmo górskie, natomiast Beskidem Żywieckim określają tylko tereny leżące po polskiej stronie granicy^[2].

Ludność

Beskidy Orawskie znajdują się w historyczno-etnograficznym regionie zwanym Orawą. Obecnie w obrębie Beskidów Orawskich znajdują się 3 miejscowości tego regionu: Nová Bystrica, Orawska Leśna i Novoť. Ich ludność jest pochodzenia głównie polskiego, przez wieki osadnictwa uległa jednak zesłowacczeniu i obecnie jej mieszkańcy uważają się za Słowaków. Zachowali jednak odrębną gwarę i przez rdzennych Słowaków uważani są za górali. Ludowy folklor i stroje prezentowane są już tylko przez regionalne zespoły folklorystyczne^[1].

Budowa geologiczna

Beskidy Orawskie zbudowane są z fliszu karpackiego. Charakterystyczne dla tego typu gór jest powstawanie osuwisk oraz schronów i jaskiń. Osuwiska występują np. na zachodnich stokach przełęczy Bory Orawskie. Na południowych stokach Małej Babiej Góry jest jaskinia Złota Studnia. Występują też źródła wód mineralnych, najbardziej znanym z nich jest Słona Woda w Orawskiej Półgórze^[1].

Przyroda

Góry Beskidów Orawskich w większości porośnięte są lasami. Bezleśne, zajęte przez pola i zabudowania miejscowości Orawy są jedynie doliny rzek i potoków. Większa część obszaru wchodzi w skład Obszaru Chronionego Krajobrazu „Górna Orawa” (Chránená Krajinná Oblast „Horná Orava), który jest odpowiednikiem Żywieckiego Parku Krajobrazowego na polskiej stronie. Charakterystyczną cechą Beskidów Orawskich jest występowanie w dolinach torfowisk i młak. Na najbardziej cennych przyrodniczo obszarach utworzono rezerwaty przyrody^[1]:

• Babia hora – rezerwat na południowych stokach Babiej Góry i Małej Babiej Góry (na wysokości powyżej 1200 m), przylegający do Babiogórskiego Parku Narodowego
• Beňadovské rašelinisko – torfowisko w okolicach wsi Benedyków (Beňadovo)
• Hviezdoslavova aleja – świerkowa aleja u podnóży Babiej Góry
• Jelešňa – rezerwat na potoku Jelešňa uchodzącym do Jeziora Orawskiego. Chronione w nim jest siedlisko życia wydr
• Klinské rašelinisko – rezerwat w południowej części wsi Klin, chroniący roślinność torfowiskową i związane z nią zwierzęta
• Mutňanské rašelinisko – rezerwat w północnej części wsi Mútne, chroniący roślinność torfowiskową
• Pilsko – duży rezerwat o powierzchni 809 ha na południowych stokach góry Pilsko. Obejmuje obszary powyżej 1110 m i z górnoreglowym lasem świerkowym i przylega do polskiego rezerwatu
• Slanický ostrov – położony jest na wysepce na Jeziorze Orawskim. Obejmuje cały jej obszar, w tym aleję lipowa prowadzącą do kościoła znajdującego się na wyspie
• Spálený grúnik – rezerwat poniżej przełęczy Bory Orawskie chroniący torfowisko wraz z rosnącym na nim lasem świerkowym i ziołoroślami borowinowo-torfowiskowymi
• Ťaskovka – niewielki rezerwat w miejscowości Klin. Ochronie podlegają tutaj trawertynowe skały i rosnące na nich chronione gatunki roślin
• Vtáči ostrov – niewielka wysepka na Jeziorze Orawskim będąca naturalną ostoją ptactwa wodnego

Przypisy