Orawa (rzeka)

Orawa
Orava
Ilustracja
Orawa w Zamkach Orawskich
KontynentEuropa
Państwo Słowacja
Kraj żyliński
Rzeka
Długość60,3 km
Powierzchnia zlewni1991,8 km²
Średni przepływ34,5 m³/s
Źródło
MiejsceOrawa,
Jezioro Orawskie
Wysokość601 m n.p.m.
Współrzędne49°22′30,7″N 19°33′24,8″E/49,375200 19,556900
Ujście
RecypientWag
MiejsceKraľovany
Wysokość430 m n.p.m.
Współrzędne49°09′13,8″N 19°08′17,1″E/49,153842 19,138081
Położenie na mapie kraju żylińskiego
Mapa konturowa kraju żylińskiego, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast w centrum znajduje się punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie Słowacji
Mapa konturowa Słowacji, u góry znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „ujście”

Orawa (słow. Orava, węg. Árva) – rzeka w północnej Słowacji, w dorzeczu Dunaju, prawy dopływ Wagu[1] o długości – 60,3 km. Powierzchnia dorzecza – 1.991,8 km², średni przepływ u ujścia – 34,4 m³/s.

Nazwa

W historycznej formie „Arva” nazwa została po raz pierwszy zanotowana w roku 1267 w związku z istniejącym już wówczas Zamkiem Orawskim. Niewątpliwie pierwotnie odnosiła się ona do rzeki[2]. Pochodzeniem nazwy zajmowało się wielu językoznawców, etymologów i historyków, zarówno polskich, jak i słowackich, m.in. Aleksander Brückner, Andrej Kavuljak, Šimon Ondruš, Jan M. Rozwadowski i Zdzisław Stieber, jednak brak jest dotychczas jednoznacznego wyniku tych badań. Według jednych z nich „Orawa” (Arva) jest nazwą presłowiańską, związaną z indogermańskim pierwiastkiem eren (szybki)[3]. Inne hipotezy wywodzą nazwę wprost od celtyckiego arva, oznaczającego szybką wodę, szybki ciek[2]. Słowacka forma Orava (Oravia) była po raz pierwszy użyta w dokumencie z 1314 r.[2]

Opis

Orawa wypływa ze sztucznego Jeziora Orawskiego (Oravska priehrada), do którego wpadają rzeki Czarna Orawa (mająca źródła w Polsce) i Biała Orawa wraz z kilkudziesięcioma innymi mniejszymi potokami, wśród których wyróżnia się Orawica (Oravica). Przed powstaniem sztucznego jeziora przyjmowano, że Orawa powstaje z połączenia Białej i Czarnej Orawy we wsi Ustie.

Płynie na południowy zachód. Przyjmuje wiele drobnych dopływów, odwadniających Tatry Zachodnie, Beskid Orawsko-Żywiecki, Magurę Orawską, pogórze Gór Choczańskich i Małą Fatrę, Skoruszyńskie Wierchy, Pogórze Orawskie. Przepływa przez Twardoszyn i Dolný Kubín. Wpada do Wagu we wsi Królewiany na pograniczu Wielkiej i Małej Fatry, między Rużomberkiem a Martinem.

Orawa ma charakter rzeki górskiej, z najwyższymi stanami wody wiosną, podczas topnienia śniegu w Tatrach i w Beskidach. W miejscu ujścia jest większą rzeką (jest szersza i ma większy przepływ) niż Wag, do którego uchodzi. Dzieje się tak dlatego, że powierzchnia dorzecza Orawy jest większa od powierzchni dorzecza Wagu powyżej ich połączenia, a także dlatego, że dorzecze Orawy jest bogatsze w opady, niż dorzecze górnego Wagu[4].

Orawa we wsi Dlhá nad Oravou

Dopływy:

  • prawe: Ráztoka, Podbielsky Cickov, Dlžiansky Cickov, Dubový potok, Skalický potok, Račová, Racibor, Jelšava, Lehotský potok, Orvišník, Istebnianka, Zázrivka, Bystrička
  • lewe: Orawica, Zimna Woda Orawska, Krivský potok, Chlebnický potok, Šarý Grúň, Pribiš, Pucov, Jasenovský potok, Mlynský potok, Trsteník, Žaškovský potok.

Orawa jest główną rzeką historycznej krainy Słowacji o tej samej nazwie. W miejscowości Zamki Orawskie na wysokiej na 112 m skale stoi nad Orawą zabytkowy Zamek Orawski – dawniej siedziba administracji całego regionu orawskiego, dziś słowacka pamiątka narodowa i znacząca atrakcja turystyczna.

Niewielka część dorzecza Orawy leży w Polsce – są to dwa spośród kilku skrawków Polski należących do zlewiska Morza Czarnego: 358,4 km² na polskiej Orawie i 0,9 km² u źródeł Cichej Wody Orawskiej w Tatrach Zachodnich.

Przypisy

  1. Orawa, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2020-03-30].
  2. a b c Medzihradský Vlado: Orava. Turistický sprievodca. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1982, b. ISBN, s. 28.
  3. Matuszczyk Andrzej: Orawa i Pasmo Podhalańskie. Przewodnik monograficzny. Wydawnictwo Górskie, Poronin 1993, s. 11.
  4. Kliment Ondrejka: Rekordy vody, [w:] „Krásy Slovenska” R. LXXXV, nr 7-8/2008, s. 54–55.

Media użyte na tej stronie

Zilinsky vlajka.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY-SA 2.5
Žilina Region - physical map.png
Autor: , Licencja: CC BY-SA 3.0

Background map of the Žilina Region, Slovakia, for Geoboxes, the same boundaries as Image:Žilina Region with districts map.svg

Contour map of districts in the Žilina Region, Slovakia, the same boundaries as Image:Žilina Region demis background map.png
Orawa WF5.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Orawa on Dlhá nad Oravou
Orawa 9767.jpg
Autor: User:Darwinek, Licencja: CC BY-SA 3.0
Orava River in Oravský Podzámok, Slovakia
Relief Map of Slovakia 2.png
Autor: derivative work Виктор_В, Licencja: CC BY-SA 3.0
Relief map of Slovakia