Order Świętego Olafa

Order Świętego Olafa
Sanct Olafs Orden

Awers orderu (wzór po 1906)
Awers gwiazdy (wzór przed 1906)
Baretka
Ustanowiono	21 sierpnia 1847

Królewski Norweski Order Świętego Olafa (norw. Den Kongelige Norske Sankt Olavs Orden archaicznie Sanct Olafs Orden) – najstarszy order i najwyższe odznaczenie Królestwa Norwegii, nadawane za zasługi cywilne i wojskowe.

Historia

Order został ustanowiony 21 sierpnia 1847 przez króla Szwecji i Norwegii Oskara I z dynastii Bernadotte, trzeciego z kolei władcy unii szwedzko-norweskiej, na cześć patrona Norwegii, św. Olafa Króla. Do tego czasu Norwegia, związana do 1814 roku unią personalną z Danią, potem ze Szwecją, nie posiadała własnych odznaczeń. Statuty Oskara I ustalały, że król Szwecji i Norwegii jest Wielkim Mistrzem orderu, a książęta krwi od urodzenia posiadaczami Wielkiego Krzyża.

Order posiadał kapitułę oraz urzędników: kanclerza, skarbnika, herolda i trzech sekretarzy, a więc organizacja jego nawiązywała formalnie do dawnych tradycji zakonów rycerskich.

Pierwotnie order był podzielony na trzy klasy, kawalerów Wielkiego Krzyża, komandorów i kawalerów. Po rozwiązaniu unii ze Szwecją order został ponownie zatwierdzony 9 czerwca 1906 roku przez nowego króla Haakona VII z prusko-duńskiej dynastii Lykkeborg (von Glücksburg). W 1928 roku nadano mu nowe statuty i wprowadzono podział II klasy na komandorów z gwiazdą i komandorów oraz III klasy na kawalerów I i II stopnia, czyli przystosowano go do znanego schematu Legii Honorowej.

Insygnia

Insygnia orderu to krzyż, gwiazdy komandorów I i II stopnia oraz wielki łańcuch. Krzyż to emaliowany biały krzyż maltański, z koroną królewską jako zawieszką, na medalionie awersu z herbem Norwegii – złotym lwem norweskim w czerwonym polu, na medalionie rewersu z dewizą Oskara I "Ret og Sandhed" (Prawo i prawda). Między ramionami krzyża umieszczone są ukoronowane złote gotyckie litery "O" (do 1906 roku monogram założyciela: "O I"). Wszystkie krzyże orderowe oprócz srebrnej oznaki kawalerów II stopnia są złote.

Gwiazda I klasy jest srebrna, ośmiopromienna, z nałożoną na nią oznaką orderową, gwiazda II klasy to duży krzyż maltański z medalionem awersu oznaki orderowej w środku. Przy nadaniach za zasługi wojskowe dodaje się na górnym ramieniu krzyża orderowego dwa emaliowane na niebiesko skrzyżowane miecze.

Wstęga orderowa jest czerwona z biało-granatowo-białymi obustronnymi bordiurami. Przysługująca jedynie królowi, następcy tronu oraz cudzoziemskim głowom państwa łańcuch składa się z 12 członów, 6 ukoronowanych liter "O" i 6 plakietek z herbem diecezji Trondheim, tzw. Krzyżem św. króla Olafa II. W drodze wyróżnienia order może być nadany z brylantami. Po śmierci odznaczonego trzeba oznakę zwrócić do kapituły, w związku z czym obecny model bardzo rzadko pojawia się na rynku numizmatycznym; czasami pojawia się model sprzed 1906 roku z monogramem "O I".

Baretki Orderu św. Olafa
Krzyż Wielki	Komandor z Gwiazdą	Komandor	Kawaler I Klasy	Kawaler

Z racji pełnienia urzędu Prezydenta RP order (Wielki Krzyż, lecz nie łańcuch) otrzymali z okazji wizyt państwowych Lech Wałęsa (1995), Aleksander Kwaśniewski (1996) i Andrzej Duda (2016). Z wyjątkiem cudzoziemskich głów państwa order nadaje się od 1985 roku tylko obywatelom norweskim. Cudzoziemcy otrzymują obecnie ustanowiony w tym roku Norweski Order Zasługi.

Orderu św. Olafa nie należy mylić z Medalem św. Olafa.

Odznaczeni

Bibliografia

• Gustav Adolph Ackermann, Ordensbuch sämmtlicher in Europa blühender und erloschener Orden und Ehrenzeichen, Annaberg 1855
• Paul Hieronymussen, Orders, Medals and Decorations of Britain and Europe in Colour, London 1978
• Arnhard Graf Klenau, Europäische Orden ab 1700, München 1978

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona (norw.)