Order Chrystusa (Portugalia)

Order Wojskowy Chrystusa
Real Ordem dos Cavaleiros de Nosso Senhor Jesus Cristo
Awers
Awers insygniów III (wstęga i gwiazda)
i VI klasy (na wstążce)
Baretka
Baretka I klasy
Baretka
Baretka II klasy
Baretka
Baretka III klasy
Baretka
Baretka IV klasy
Baretka
Baretka V klasy
Baretka
Baretka VI klasy
Ustanowiono

15 marca 1319 (order zakonu)
1918 (order świecki)

Wielkość

55 × 43 mm (I–III klasa)
38 × 28 mm (IV i V klasa)
70 mm (średnica gwiazdy)

Powyżej

Krzyż Wojenny

Poniżej

Order Wojskowy Avis

Order Wojskowy Chrystusa (port. Ordem Militar de Cristo) – założony jako zakon rycerski w 1318 w Portugalii przez króla Dionizego I po kasacie zakonu templariuszy w 1312, przekształcony w order królewski w 1789, a następnie w republikańskie odznaczenie państwowe od 1918.

Historia zakonu i orderu

Godło Zakonu Rycerzy Chrystusa

Powstał jako Zakon Rycerzy Chrystusa (łac. Militia Domini Nostri Jesu Christi). Na mocy bulli papieskiej z 1319 zakon przejął majątek templariuszy w Portugalii. Główną siedzibę miał początkowo w Castro Marim, a następnie w 1357 siedzibę przeniósł do dawnego głównego zamku portugalskich templariuszy w Tomarze – do tamtejszego Klasztoru Zakonu Chrystusa. Pierwszy mistrz zakonu wywodził się z zakonu Avis, ale szeregowymi członkami w pierwszym pokoleniu byli dawni templariusze. Zakon przyjął regułę Kalatrawy i duchowe przewodnictwo opactwa cysterskiego w Alcobaça. Strój zakonny był koloru białego.

Zakon odgrywał ważną rolę w Portugalii, jego majątek był wykorzystywany do finansowania wypraw zamorskich, a jego członkowie brali udział w wielkich odkryciach geograficznych oraz przyczynili się do budowy portugalskiego imperium kolonialnego. Do zakonu należeli m.in. książę Henryk Żeglarz oraz przyszły król Portugalii Jan II. Na początku XVI w. zakon miał 454 komandorii w Portugalii, Afryce i Indiach.

W 1492 papież Aleksander VI zwolnił Zakon Chrystusa ze ślubów religijnych, co potwierdził papież Juliusz II. W ten sposób zakon został włączony do korony portugalskiej i stał się „orderem”. Jedynie kapelani zakonni prowadzili życie klasztorne w Tomar aż do 1834.

W 1551 papież Juliusz III nadał dziedzicznie tytuł wielkiego mistrza królom Portugalii. Jednakże choć Stolica Apostolska scedowała zarząd zakonu na królów Portugalii, to nadal była (i jest) Suwerenem zakonu i po dziś dzień jest to także najwyższy w hierarchii pontyfikalny zakon rycerski i order papieski: Militia Domini Nostri Jesu Christi (Najwyższy Order Chrystusa). W ten sposób powstały dwie niezależne od siebie obediencje Zakonu Chrystusa.

W 1789 królowa Maria I dokonała sekularyzacji zakonu i przekształcenia go w odznaczenie nadawane za zasługi pod nazwą Order Królewski Rycerzy Pana Naszego Jezusa Chrystusa (port. Real Ordem dos Cavaleiros de Nosso Senhor Jesus Cristo). Odtąd nadawany był również jako część składowa najważniejszego portugalskiego odznaczenia – Wstęgi Trzech Orderów, a także Wstęgi Dwóch Orderów.

Po obaleniu monarchii w Portugalii wszystkie ordery o katolickim charakterze zostały zniesione 15 października 1910 (utrzymano jedynie Order Wojskowy Wieży i Miecza).

W 1918 republikański rząd dokonał przywrócenia orderu, który stał się odtąd wysokim odznaczeniem państwowym Republiki Portugalii.

Klasy orderu

Początkowo podzielony na pięć[1], obecnie dzieli się na sześć klas[2]:

  • klasa I – Wielki Łańcuch (Grande-Colar), klasa wprowadzona w 2021, łańcuch orderowy oraz wszystkie insygnia II klasy[3],
  • klasa II – Krzyż Wielki (Grã-Cruz), wielka wstęga wieszana z prawego ramienia do lewego boku i złota gwiazda orderowa na lewą pierś,
  • klasa III – Wielki Oficer (Grande-Oficial), komandoria wieszana na szyi i złota gwiazda orderowa na lewą pierś,
  • klasa IV – Komandor (Comendador), komandoria wieszana na szyi i srebrna gwiazda orderowa na lewą pierś,
  • klasa V – Oficer (Oficial), wstążka wieszana na lewej piersi z rozetką umieszczoną na klamrze,
  • klasa VI – Kawaler/Dama (Cavaleiro/Dama), wstążka wieszana na lewej piersi na klamrze bez rozetki[2].

Odznaczeni

Znane osobistości odznaczone Krzyżem Wielkim

Monarchowie:

Politycy:

Odznaczeni Polacy

Przypisy

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

The Order of the White Eagle.png
Autor: Jakubkaja, Licencja: CC BY 3.0
Order Orła Białego – szkic
Coat of arms of Portugal (Lesser).svg
Coat of Arms of Portugal, Lesser version as used on the National Flag, and the Flags of the President, Prime Minister, Assembly of the Republic, and other governmental flags.
OrderOfCristCross.svg
Autor: Nuno Tavares, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Symbol of Order of Christ. The original include a sentence: Non nobis, Domine, non nobis: sed Nomis Tuo da gloriam
PRT Order of Christ - Commander BAR.svg
Autor: KarlHeintz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Baretka Komandora Orderu Chrystusa (Portugalia)
PRT Order of Christ - Officer BAR.svg
Autor: KarlHeintz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Baretka Oficera Orderu Chrystusa (Portugalia)
Ordem cristo.jpg
Ordem Militar de Cristo
PRT Order of Christ - Grand Collar BAR.svg
Autor: RickMorais, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ribbon bar of the Grand Collar of the Order of Christ (Portugal)
PRT Order of Christ - Knight BAR.svg
Autor: KarlHeintz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Baretka Kawalera Orderu Chrystusa (Portugalia)
PRT Order of Christ - Grand Officer BAR.svg
Autor: KarlHeintz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Baretka Wielkiego Oficera Orderu Chrystusa (Portugalia)