Order Cnoty Wojskowej

Order Cnoty Wojskowej
Ordinul Virtutea Militară

Awers złotego medalu za zasługi w czasach pokoju (wz. 1872)
Awers srebrnego medalu za zasługi w czasach wojny (wz. 1880)
Rewers złotego medalu za zasługi w czasach wojny (wz. 1880)
Baretka z okresu Księstwa, później Królestwa Rumunii
Ustanowiono	po raz 1.: 27 marca 1872 zniesiono: 13 kwietnia 1948 po raz 2.: 31 marca 2000
Święto	23 kwietnia
Powyżej	Order Zasługi
Równorzędne	– Order Cnoty Lotniczej – Order Cnoty Morskiej
Poniżej	Order Zasługi Sanitarnej

Order Cnoty Wojskowej (rum. Ordinul Virtutea Militară) – rumuńskie wysokie odznaczenie wojskowe.

Historia

Ustanowione zostało przez księcia Karola I ustawą o organizacji sił zbrojnych z 27 marca 1872 r., a wprowadzone zostało rozporządzeniem z 17 maja tego roku. W swojej pierwotnej wersji miało formę medalu (Medalia „Virtutea Militară”) podzielonego na dwa stopnie: złoty (dla oficerów) i srebrny (dla podoficerów). Swoją nazwą odznaczenie nawiązywało bezpośrednio do medalu ustanowionego w 1860 r. przez księcia Aleksandra Jana Cuzę o nazwie „Pro Virtute Militari”. Po zwycięskiej dla Rosji wojnie z Turcją w latach 1877–1878, w której Księstwo Rumunii uczestniczyło po rosyjskiej stronie, wprowadzono wersję wojenną w formie krzyża o zaokrąglonych ramionach, nadawanego także za czyny odwagi w bezpośredniej walce z nieprzyjacielem, a od 1940 r. – wyłącznie za takie czyny^[1].

Po wymuszonej szantażem abdykacji króla Michała I 30 grudnia 1947 r. wszystkie odznaczenia zostały przez władze komunistyczne zniesione nową konstytucją Rumuńskiej Republiki Ludowej z 13 kwietnia 1948 r.^[2], a w ich miejsce ustanowiono system odznaczeń wzorowany na sowieckim^[3]. Po 1989 r. nie nadawano już komunistycznych odznaczeń, ustanawiano natomiast stopniowo nowe oraz przywracano dawne odznaczenia z czasów monarchii, niektóre z nich rozbudowywano dodając nowe klasy orderów lub stopnie medali^[4].

„Virtutea Militară” restytuowano nową ustawą o odznaczeniach rumuńskich 31 marca 2000 r. jako Order Cnoty Wojskowej (Ordinul Virtutea Militară) podzielony na cztery klasy:

• I klasa – Wielki Oficer (Mare Ofiţer),
• II klasa – Komandor (Comandor),
• III klasa – Oficer (Ofiţer),
• IV klasa – Kawaler (Cavaler),

oraz Medal Cnoty Wojskowej (Medalia Virtutea Militară) podzielony na trzy stopnie:

• I stopień (clasa I),
• II stopień (clasa a II-a),
• III stopień (clasa a III-a)^[a][b][5].

Przepisy, wygląd i inne zasady dotyczące orderu i medalu określiła nowa ustawa z 9 lipca 2002 r. Nadawane są odtąd w trzech wersjach: cywilnej, wojskowej i wojennej. Order mogą otrzymać oficerowie, cywilni pracownicy z wyższym wykształceniem, pracujący w ministerstwach i centralnych instytucjach w zakresie obronności, porządku publicznego i bezpieczeństwa narodowego oraz jednostki wojskowe, a także współpracujący z Rumunią zagraniczni oficerowie, personel cywilny oraz jednostki wojskowe. Medal mogą otrzymać podoficerowie, a także personel cywilny nieposiadający wyższego wykształcenia oraz sojuszniczy funkcjonariusze wojskowi i cywilni^[6].

Wygląd

Początkowo odznaką był okrągły medal z wizerunkiem władcy otoczonym napisem „CAROL I. DOMN AL ROMANIEI” (tłum. KAROL I PAN RUMUNII) na awersie oraz napisem „VIRTUTE MILITARA” otoczonym wieńcem laurowo-dębowym, z dodatkowym podobnym wieńcem pełniącym rolę zawieszenia łączącego z czerwoną wstążką z niebieskimi brzegami. Wojenna wersja z 1880 r. miała kształt krzyża Ruperta, z ramionami połączonymi wieńcem laurowo-dębowym, ze zwykłym kółkiem łączącym krzyż ze wstążką. Symbole awersu i rewersu (głowa króla i napis) pozostały niezmienione, a jedynie pomniejszone^[1]. I stopień był wykonywany w pozłacanym srebrze lub brązowy, a II stopień w srebrze lub posrebrzanym brązie^[7].

Po przywróceniu order uzyskał w 2002 podobny wygląd do wersji wojennej, ale wnętrza ramion i tło środkowego medalionu emaliowano na ciemnoniebiesko, a pierścień okalający medalion i obramowanie krawędzi krzyża – na biało. Na awersie wewnątrz medalionu umieszczono herbowego rumuńskiego orła, a na pierścieniu go okalającym napis „VIRTUTEA MILITARA” i trzy gwiazdki u dołu. Na rewersie znajdują się odpowiednio wizerunek konnego Świętego Jerzego pokonującego smoka oraz napis „1864 • 1872 • 1940 • 2000”. Elementy nieemaliowane są posrebrzane w IV klasie, a pozłacane w klasach pozostałych. Gwiazda orderowa jest ośmiopromienna, z posrebrzanymi promieniami, z takim samym pozłacanym godłem jak odznaka orderowa, ale na białym pierścieniu zamiast trzech gwiazdek znajduje się wieniec laurowy. Wersja wojskowa zawiera dodatkowo wieniec dębowy podłożony pod ramionami (pomiędzy nimi), a wersja wojenna jeszcze dwa skrzyżowane miecze skierowane do góry ułożone na tym wieńcu^[6].

Medal jest w całości brązowy, posrebrzany lub pozłacany w zależności od stopnia, z tym że wersja wojenna, podobnie jak pierwowzór, ma tylko dwa najwyższe stopnie, a także kształt identyczny z odznaką orderu (bez emalii). Na awersie ma Herb Rumunii z gwiazdkami wokoło, a na rewersie czterorzędowy napis „1872 VIRTUTEA MILITARA 2000”. Wersja cywilna wieszana jest na zwykłym metalowym kółku, a wersja wojskowa i wojenna na zwieszeniu w kształcie półwieńca dębowo-laurowego^[6].

Cywilną miniaturą jest w zależności od klasy lub stopnia:

• I kl. – rozetka na srebrnym galoniku,
• II kl. – rozetka na prostokącie ze wstążki,
• III kl. – rozetka,
• IV kl. – prostokąt ze wstążki,
• medal (w wersji wojennej) – trójkąt ze wstążki^[6].

Wojskową miniaturą jest baretka, na której w trzech najwyższych klasach umieszcza się dodatkowe akcesoria:

• I kl. – srebrny romb,
• II kl. – srebrny dysk,
• III kl. – rozetka^[6].

Wersja wojenna baretki ma dodatkowe złote krawędzie oraz miecze srebrne lub złote w zależności klasy lub stopnia, umieszczane bezpośrednio na baretce pod akcesoriami (jeśli takie są)^[6].

Klasy/ stopnie	Nazwa polska	Nazwa rumuńska	Baretka wojskowa	Baretka wojenna
I klasa	Wielki Oficer	Mare Ofițer
II klasa	Komandor	Comandor
III klasa	Oficer	Ofițer
IV klasa	Kawaler	Cavaler
Medal	I stopnia	Medalia clasa I
Medal	II stopnia	Medalia clasa a II-a
Medal	III stopnia	Medalia clasa a III-a		–

Odznaczeni

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Wiesław Bończa-Tomaszewski: Kodeks orderowy. Przepisy obowiązujące posiadaczy orderów, odznaczeń, medali i odznak. Warszawa-Kraków: 1939, s. 502.
• Legea 29/2000 privind sistemul national de decoratii al Romaniei, republicata 2014. Monitorul Oficial, Partea I nr. 118/18 februarie 2014 (rum.)