Order Korony Wendyjskiej

Order Korony Wendyjskiej

Awers IV klasy
Awers odznaki oraz gwiazdy I i II klasy
Awers odznaki III klasy
Baretka
Ustanowiono	1864
Wycofano	2001 (w Schwerinie)
Poniżej	Order Gryfa

Order Korony Wendyjskiej^[1] lub Order Korony Wendów^[2] (niem. Orden der Wendischen Krone), a także Order Domowy Korony Wendyjskiej (Hausorden der Wendischen Krone)^[3] – odznaczenie nadawane w latach 1864–1918 przez dwa księstwa meklemburskie (Schwerin i Strelitz), później order domowy obu dynastii meklemburskich, którego nadania wstrzymano od momentu powstania Republiki Weimarskiej. Order wygasł w linii meklembursko-schwerińskiej w 2001 roku wraz ze śmiercią ostatniego pretendenta do tronu.

Historia

Został ustanowiony 12 maja 1864 jako wspólne odznaczenie dwóch władców: Wielkiego Księcia Meklemburgii-Schwerinu Fryderyka Franciszka II oraz Wielkiego Księcia Meklemburgii-Strelitz Fryderyka Wilhelma. Władcy tych księstw jednocześnie pełnili rolę wielkiego mistrza^[4]. Po śmierci ostatniego pretendenta order wygasł w linii schwerińskiej^[5].

Order posiadał dwie różne łacińskie dewizy:

• Per aspera ad astra (Przez przeciwieństwa ku gwiazdom) – w Schwerinie,
• Avito viret honore (Przodków honorem stoi) – w Strelitz^[4].

Władcy obu księstw nosili order na łańcuchu, który w Schwerinie nadawano wszystkim męskim członkom rodu panującego. Pozostałym order nadawano w czterech klasach:

• klasa I – Krzyż Wielki (Großkreuz), z odznaką orderową noszoną na wielkiej wstędze z ośmiopromienną gwiazdą, dodatkowo podzielona na dwie odmiany różniące się wyglądem korony wewnątrz środkowego medlionu:
  • z Koroną w Rudzie (mit der Krone in Erz) – dla członków rodów panujących,
  • z Koroną w Złocie (mit der Krone in Gold) – dla pozostałych,
• klasa II – Wielki Komandor (Großkomtur), z odznaką orderową wieszaną na wstędze na szyi i czteropromienną gwiazdą
• klasa III – Komandor (Komtur), z odznaką wieszaną na wstędze na szyi,
• klasa IV – Kawaler (Ritter), z odznaką wieszaną na wstążce i przypinaną po lewej stronie piersi,

oraz dodatkowo:

• Krzyż Zasługi w Złocie (Verdienstkreuz in Gold):
• Krzyż Zasługi w Srebrze (Verdienstkreuz in Silber)^[6][7].

Ordery schwerińskie mogły być nadane z mieczami w najwyższej klasie (za zasługi wojenne), lub z diamentami w trzech najwyższych klasach^[7].

Liczba odznaczonych obywateli Schwerinu i Strelitz, poza członkami książęcych rodów, była limitowana w następujących proporcjach:

• I klasa – 6/2 (Schwerin/Strelitz),
• II klasa – 18/6,
• III klasa – 24/8,
• IV klasa – 48/16^[8].

Kobiety mogły być odznaczone wyłącznie dwoma najwyższymi klasami^[9].

Wygląd

Odznaka orderowa miała kształt emaliowanego na biało krzyża maltańskiego ze złotymi krawędziami. Na awersie, w miejscu zetknięcia się ramion, umieszczono okrągły medalion z wielkoksiążęcą koroną wendyjską na niebieskim polu, otoczoną czerwonym pierścieniem, na którym wypisano złotymi literami dewizę orderową. Pomiędzy ramionami umieszczono złote gryfy, a u szczytu górnego ramienia koronę, przymocowaną za pomocą kółka do wstęgi lub wstążki. Gwiazda orderowa przysługiwała odznaczonym klasą I (ośmiopromienna) i II (czteropromienna), wewnątrz których umieszczano medalion identyczny z medalionem odznaki. Wstęga orderowa była błękitna z dwoma paskami wzdłuż boków, żółtym od wewnątrz i czerwonym na zewnątrz (w przypadku wielkich wstęg, ich górna część powyżej węzła nie miała bocznych pasków)^[8][10][9].

Krzyże Zasługi miały ten sam wygląd, co odznaka orderowa, ale nie były emaliowane na różne kolory, tylko wykonane w całości ze złota lub srebra i wieszane na ciemnoczerwonej wstążce, mającej wzdłuż obu boków niebiesko-żółte paski^[9].

Odznaczeni

Wielcy mistrzowie

Schwerin

• 1864-1883 – Fryderyk Franciszek II,
• 1883-1897 – Fryderyk Franciszek III,
• 1897-1945 – Fryderyk Franciszek IV,
• 1945-2001 – Fryderyk Franciszek (†)^[9].

Strelitz

• 1864-1904 – Fryderyk Wilhelm,
• 1904-1914 – Adolf Fryderyk V,
• 1914-1918 – Adolf Fryderyk VI,
• 1918-1934 – Karol Michał Meklemburski,
• 1934-1963 – Jerzy Meklemburski,
• 1963-1996 – Jerzy Aleksander Meklemburski,
• od 1996 – Jerzy Borwin Meklemburski^[9].

Znane osobistości

• Abdülaziz, turecki sułtan^[9]
• Chrystian IX, duński król^[9]
• Fryderyk VIII, duński król^[9]
• Chrystian X, duński król^[11]
• Fryderyk IX, duński król^[12]
• Waldemar Glücksburg, duński książę^[13]
• Kanut Glücksburg, duński książę^[12]
• Tage Reedtz-Thott, duński premier^[13]
• Jerzy V, brytyjski król^[9]
• Jerzy VIII, brytyjski król^[9]
• Jerzy I, grecki król^[9]
• Ludwik I, portugalski król^[11]
• Jerzy V, hanowerski król^[9]
• Aleksander II, rosyjski cesarz^[9]
• Wilhelmina, holenderska królowa^[11]
• Juliana, holenderska królowa
• Fryderyk, austriacki arcyksiążę
• Gustaw V, szwedzki król
• Haakon VII, norweski król
• Hamengkubuwana VIII, indonezyjski sułtan
• Helmut von Moltke, pruski feldmarszałek
• Alfred Koburg, saski i brytyjski książę

Przypisy

Bibliografia

• Peter Ohm-Hieronymussen: Die Mecklenburg-Strelitzer Orden und Ehrenzeichen, Kopenhaga, 2000, s. 21–65 (niem.)