Order Ostu

Order Ostu
Order of the Thistle

Awers insygniów orderu (łańcuch, oznaka i gwiazda)
Awers łańcucha orderu
Baretka
Ustanowiono	1687
Święto	30 listopada
Dewiza	NEMO ME IMPUNE LACESSIT (NIKT MNIE NIE PROWOKUJE BEZKARNIE)

Augustus Frederick, książę Sussexu w stroju kawalera Orderu Ostu

Order Ostu, właśc. Order Wielce Starożytny i Wielce Szlachetny Ostu ang. The Most Ancient and Most Noble Order of the Thistle)^[1] – brytyjskie wysokie odznaczenie państwowe, najwyższy order królestwa Szkocji.

Legendarne początki orderu, niekiedy zwanego Orderem Świętego Andrzeja, sięgają VIII wieku, gdy król szkocki Achajus miał ustanowić go dla upamiętnienia zawarcia traktatu z królem frankijskim Karolem Wielkim w roku 809. Istnieje jeszcze kilka innych teorii związanych z powstaniem orderu^[2].

Statutową formę współczesnego orderu nadał Orderowi Ostu król Jakub VII w 1687. Od 1911 miejscem posiedzeń kawalerów i dam orderu jest Thistle Chapel przy katedrze św. Idziego w Edynburgu^[3]

Hierarchia orderowa

Na czele orderu stoi suweren – król Szkocji (obecnie – król Zjednoczonego Królestwa Karol III) jako Wielki Mistrz. Order ma jedną klasę i może go otrzymać jedynie 16 kawalerów i dam urodzonych w Szkocji. Order nadaje monarcha, bez konieczności konsultacji z rządem. Wielki Mistrz ma prawo nadać order kilku nadliczbowym kawalerom (z rodziny królewskiej i zagranicznym głowom państw). W przypadku kawalerów dodatkowych nie obowiązuje konieczność bycia Szkotem z urodzenia.

Prócz kawalerów Order Ostu ma pięciu oficerów-urzędników, którzy nie muszą, ale mogą być wybierani z grona kawalerów:

• The Dean (dziekan) – pastor Kościoła Szkockiego
• The Chancellor (kanclerz) – jeden z kawalerów orderu, niekoniecznie starszych.
• The Usher (odźwierny) – Gentleman Usher of the Green Rod – Szlachetny Odźwierny z Zieloną Laską
• The King of Arms (herold) – będący jednocześnie najwyższym heroldem Szkocji
• The Secretary (sekretarz) – najczęściej ta funkcja łączona jest z funkcją herolda.

Uroczysty strój orderowy

Uroczysty strój kawalerów Orderu Ostu stanowi zielona peleryna ozdobiona na krawędziach paskami białej tafty, a z lewej strony haftowaną gwiazdą orderu, wiązana złotymi sznurami zakończonymi ozdobnymi chwostami. Stroju dopełnia czarny aksamitny kapelusz stosowany ozdobiony strusimi piórami oraz łańcuch orderowy.

Symbolika orderu

Głównym emblematem orderu jest narodowa roślina Szkocji – popłoch pospolity, kłujący i podobny do ostu, stąd w polskich tłumaczeniach tak zwany – głównie ze względu na niezbyt bohaterską nazwę oryginalnej rośliny – trudno bowiem wyobrazić sobie „Order Popłochu”. Drugim jest patron Szkocji – św. Andrzej. Dewizą orderu jest łac. dewiza herbowa Szkocji: NEMO ME IMPUNE LACESSIT (NIKT MNIE NIE PROWOKUJE BEZKARNIE).

Precedencja tytularna

W hierarchii orderów i tytułów Zjednoczonego Królestwa kawalerowie Orderu Ostu stoją poniżej jedynie kawalerów Podwiązki, a powyżej kawalerów Łaźni, św. Patryka i innych. Także żony, dzieci i synowe Rycerzy Orderu zajmują odpowiednie miejsca w precedencji tytułów.

Kawalerowie – Rycerze (Knights) i Damy (Ladies) Orderu mogą używać tytułów odpowiednio „Sir” i „Lady” przed imieniem, żony Rycerzy mogą używać tytułu „Lady” przed nazwiskiem. Rycerze i Damy Orderu mogą ponadto używać po nazwisku skrótów, odpowiednio: KT i LT.^[4]

Odznaczeni

Order, choć niewątpliwie zaszczytny i elitarny, ma właściwie znaczenie tylko lokalne, narodowe, gdyż od 1687 roku odznaczani byli, zgodnie ze statutem orderu, prawie wyłącznie Szkoci i członkowie brytyjskiej rodziny królewskiej. Wśród nielicznych odznaczonych obcokrajowców jest m.in. król Norwegii Olaf V, nie ma żadnego Polaka.

Obecni kawalerowie i damy (stan na 29 maja 2012^[5]).

Członkowie rodziny królewskiej:

• królowa Szkocji (suweren Orderu)
• książę Edynburga
• książę Cambridge
• księżniczka Anna

Urodzeni w Szkocji:

• lord Airlie (kanclerz orderu)
• lord Elgin
• lord Arbuthnott
• lord Crawford
• Marion Fraser
• lord Macfarlane
• lord Mackay
• lord Wilson
• lord Sutherland
• Eric Anderson
• lord Steel
• lord Roberston
• lord Cullen
• Garth Morrison
• lord Hope
• lord Patel
• John Crichton-Stuart, III markiz Bute

Przypisy