Order Witolda Wielkiego
 Awers insygniów I Klasy Orderu | |
 Rewers | |
 Baretka Złotego Łańcucha | |
 Baretka Krzyża Wielkiego | |
 Baretka Krzyża Wielkiego Komandorskiego | |
 Baretka Krzyża Komandorskiego | |
 Baretka Krzyża Oficerskiego | |
 Baretka Krzyża Kawalerskiego | |
| Ustanowiono | |
|---|---|
| Kruszec | |
| Powyżej | brak |
| Poniżej | |
Order Witolda Wielkiego (lit. Vytauto Didžiojo ordinas) – najwyższe z litewskich odznaczeń państwowych ustanowione w 1930 na pamiątkę 500. rocznicy śmierci wielkiego księcia Witolda. Przyznawany jest obywatelom litewskim i obcokrajowcom za wybitne zasługi cywilne i wojskowe dla Państwa Litewskiego.
Historia
Order Witolda Wielkiego został ustanowiony w 1930 i był przyznawany do 1940. Autorami projektu orderu według Astikasa[1] byli artyści Mstislavas Dobužinskis lub Petras Tarabilda, według Kancelarii Prezydenta Litwy inny artysta litewski, Jonas Burba[2]. W latach przedwojennych order był produkowany przez znaną szwajcarską firmę medalierską braci Huguenin[1]. Po aneksji Litwy przez ZSRR w 1940 order został zniesiony. Przywrócono go po odzyskaniu niepodległości przez Litwę w 1991 jako najwyższe odznaczenie państwowe.
Obecnie odznaczenie jest wykonywane w Mennicy Państwowej w Wilnie, a wstążka orderu jest produkowana przez znaną duńską firmę medalierską Mørch & Søn w Kopenhadze[2].
Order dzieli się na pięć klas i dodatkowo Order ze Złotym Łańcuchem:
- I klasa – Krzyż Wielki (lit. Didysis kryžius);
- II klasa – Krzyż Wielki Komandorski (lit. Komandoro didysis kryžius);
- III klasa – Krzyż Komandorski (lit. Komandoro kryžius);
- IV klasa – Krzyż Oficerski (lit. Karininko kryžius);
- V klasa – Krzyż Kawalerski (ew. Rycerski) (lit. Riterio kryžius).
Wraz z orderem ustanowiono także (powiązany z nim) Medal Orderu Witolda Wielkiego.
W 2008 Poczta Litwy wydała znaczek pocztowy z wizerunkiem tego odznaczenia[3].
Wygląd
Odznaką orderu jest emaliowany na biało złoty krzyż (wykonywany ze złota próby 0,925)[4] zwieńczony złotą koroną. Pośrodku krzyża znajduje się herb Litwy Pogoń na tle z czerwonej emalii, pod koroną wielkoksiążęcą, i otoczony złotym ornamentem. Na rewersie identyczny ornament pod koroną wielkoksiążęcą, ale w miejsce Pogoni stylizowana litera "V" (Witold, lit. Vytautas), a po obu stronach monogramu daty: 1430 i 1930. W wersji wprowadzonej w latach 90. XX w. zmieniono daty na: 1392 i 1430 (lata panowania wlk. ks. Witolda). Kawalerom orderu I i II klasy przysługuje również gwiazda orderowa w kształcie srebrnej dziewięcioramiennej gwiazdy z okrągłym szafirowym medalionem pośrodku w złotej ramie pod koroną. Pośrodku szafirowego pola medalionu znajduje się wizerunek Krzyża Orderu Witolda Wielkiego. Wstążka biała z pomarańczowymi paskami wzdłuż obu boków. Order z łańcuchem orderowym przysługuje każdorazowemu prezydentowi Litwy. Pierwszym prezydentem, który go założył był Antanas Smetona, za prezydentury którego odznaczenie to zostało ustanowione.
Odznaczeni
W okresie międzywojennym Order Witolda Wielkiego otrzymało:[5]
- Order ze Złotym Łańcuchem – prawdopodobnie 5 osób (z Litwinów tylko prezydent Antanas Smetona)
- I klasa – 20 osób (w tym 18 cudzoziemców)
- II klasa – 71 osób
- III klasa – 212 osoby
- IV klasa – 228 osoby
- V klasa – 400 osób.
W latach 90. XX w. Order Witolda Wielkiego I klasy został przyznany 21 obcokrajowcom, głównie głowom koronowanym i prezydentom. Pierwszymi cudzoziemcami odznaczonymi tym orderem była szwedzka para królewska, król Karol XVI Gustaw i królowa Sylwia (1995)[2].
Z Polaków otrzymali go prezydenci Aleksander Kwaśniewski (1996 i 2005) i Lech Kaczyński (2009). W 2019 został nim odznaczony prezydent Andrzej Duda[6].
Przypisy
- ↑ a b Algimantas Astikas: Lietuvos ordinai, medaliai ir ženkleliai 1918–1940, Wilno 1993, str. 60
- ↑ a b c Order of Vytautas the Great
- ↑ Michel Europa-Katalog. Nordeuropa (Litauen), Schwaneberger Verlag GMBH, Unterschleissheim 2009, ISBN 978-3-87858-884-9
- ↑ Algimantas Astikas: Lietuvos ordinai, medaliai ir ženkleliai 1918–1940, Wilno 1993, str. 62
- ↑ Algimantas Astikas: Lietuvos ordinai, medaliai ir ženkleliai 1918–1940, Wilno 1993, str. 58 i 60
- ↑ State visit to Poland: consolidation of achieved results. (ang.) lrp.lt [dostęp 2019-02-23]
Bibliografia
- Algimantas Astikas: Lietuvos ordinai, medaliai ir ženkleliai 1918-1940, Wilno 1993, ISBN 5-417-00373-5
- Robert Werlich: Orders and Decorations of All Nations: Ancient and Modern, Civil and Military, Waszyngton 1965
Linki zewnętrzne
- Order Witolda Wielkiego na stronie Kancelarii Prezydenta Litwy
- Mørch & Søn. mwmorch.dk. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-02-16)].
.png)
| Rodzaj odznaczenia | |
|---|---|
| Elementy insygniów | |
| Formy zredukowane |
|
| Lista odznaczeń w | |
| Lista baretek w | |
| Prawo | |
| System odznaczeń w Polsce |
Media użyte na tej stronie
Baretka Wielkiego Krzyża Orderu Witolda Wielkiego
Baretka Komandorskiego Krzyża Orderu Witolda Wielkiego
Baretka Wielkiego Komandorskiego Krzyża Orderu Witolda Wielkiego
Lithuanian Order of Vytautas Didisis. Highest grade with golden chain and star.
Baretka Oficerskiego Krzyża Orderu Witolda Wielkiego
Order of Vytautas the Great
Baretka Wielkiego Krzyża ze Złotym Łańcuchem Orderu Witolda Wielkiego
Baretka Rycerskiego Krzyża Orderu Witolda Wielkiego
Coat of arms of Lithuania between the world wars