Order Zasługi Wojskowej (Węgry)
| ||
.JPG) Awers wszystkich klas orderu | ||
| Ustanowiono | 1849 | |
| Wycofano | 1849 | |
| Wydano | ponad 2 tys. | |
| Powyżej | Order Świętego Stefana | |
Order Zasługi Wojskowej (węg. Katonai Érdemrend) – węgierskie powstańcze odznaczenie wojskowe nadawane w 1849 podczas powstania węgierskiego[1][2].
Charakterystyka
Zamiar utworzenia orderu został ogłoszony 20 grudnia 1848 przez Lajosa Kossutha. 2 marca 1949 odznaczenie ustanowił Komitet Obrony Narodowej (Országos Honvédelmi Bizottmány). Można je było otrzymać za zasługi wojenne niezależnie od posiadanej rangi. Podzielony został na trzy klasy, z których dwie niższe miały prowizoryczny wygląd, a prerogatywy ich nadawania przekazano na ręce generałów Kossutha, Bema, Görgei, Klapki i Perczela:
- I klasa – srebrna ośmiopromienna gwiazda orderowa (∅ 88 mm), ze złotymi krzyżem lotaryńskim na pagórku i koroną u podstawy krzyża (z węgierskiego herbu), otoczonymi złotym wieńcem laurowym;
- II klasa – większa prostokątna czerwona wstążka (36 × 30 mm), ze złotym krzyżem lotaryńskim otoczonym złotym wieńcem laurowym pośrodku;
- III klasa – mniejsza prostokątna czerwona wstążka (26 × 23 mm), ze złotym wieńcem laurowym pośrodku (wieniec posiadał pięć wersji różniących się w niewielkim stopniu, w zależności od nadającego)[1][3][4].
Odznaczeni
Jedynie generałów Józefa Bema oraz Artúra Görgeya odznaczono dwoma najwyższymi klasami. II klasę otrzymali m.in. gen. György Klapka, gen. Miklós Perczel, gen. Jerzy Bułharyn, gen. Józef Wysocki, płk Dyonizy Zarzycki, rotm. Władysław Poniński (trzej ostatni posiadali również najniższą klasę) oraz większość z trzynastu męczenników z Aradu – węgierskich powstańczych generałów straconych z rozkazu austriackiego generała Juliusa Jacoba von Haynaua – łącznie około 140 osób. Orderem III klasy odznaczono około 2 tys. powstańców[1][2][3][5], w tym co najmniej 36 Polaków[5].
Lista odznaczonych Polaków
Spośród Polaków, którzy po przegranym powstaniu uszli do Turcji order posiadali m.in[5]:
z Legionu Polskiego na Węgrzech:
- gen. Józef Wysocki – II i III klasa
- gen. Jerzy Bułharyn – II klasa
wojska inżynieryjne:
- mjr Adolf Grochowalski – III klasa
artyleria:
- ppłk Jacenty Grąbowiecki – III klasa
- por. Władysław Bentkowski – III klasa
piechota:
- ppłk Tadeusz Idzikowski – III klasa
- ppłk Ignacy Czernik – III klasa
- mjr Antoni Wieruski – III klasa
- mjr Hipolit Żółtowski – III klasa
- mjr Ksawery Horodyński – III klasa
- kpt. Adam Hoszowski – III klasa
- kpt. Józef Jagmin – III klasa
- kpt. Karol Brazewicz – III klasa
- por. Franciszek Zima – III klasa
- por. Gustaw Burhard – III klasa
- por. Piotr Poisson – III klasa
- por. Franciszek Orłowski – III klasa
- ppor. Leon Dreziński – III klasa
- ppor. Jakób Szaszkiewicz – III klasa
kawaleria:
- ppłk Władysław Mniszek-Tchorznicki – III klasa
- ppłk Władysław August Poniński – II i III klasa
- mjr Seweryn Korzeliński – III klasa
- kpt. Józef Łusakowski – III klasa
- por. Jan Aleksander Fredro – III klasa
- por. Feliks Miączyński – III klasa
- ppor. Eustachy Madejski – III klasa
- podof. Leopold Morawiecki – III klasa
- podof. Karol Treczkin – III klasa
- szer. Prażmowski – III klasa
oraz oficerowie polscy z wojska węgierskiego:
- gen. dyw. Józef Bem – I klasa
- płk Dionizy Zarzycki – II i III klasa
- mjr Władysław Jordan – III klasa
- mjr Zygmunt Jordan – III klasa
- mjr Edward Dzwonkowski – III klasa
- mjr Tomasz Wierzbicki – III klasa
- kpt. Julian Burchard – III klasa
- kpt. Leopold Hoszek – III klasa
- kpt. Leopold Kabat – III klasa
Przypisy
- ↑ a b c Bodrogi Péter, Molnár József, Zeidler Sándor: Nagy magyar kitüntetéskönyv. A magyar állam rendjelei és kitüntetései a Szent György-rendtől a Nagy Imre érdemrendig. Budapeszt: Rubicon, 2005, s. 67-69.
- ↑ a b Besnyő Károly.: A Magyar Népköztársaság kitüntetései. Budapest: Közgazdasági és Jogi K., 1979. (węg.)
- ↑ a b A Magyar Szabadságharc Rendjelei [w:] A Pallas nagy lexikona (węg.). mek.oszk.hu. [dostęp 2017-12-21].
- ↑ Az 1848-49 évi szabadságharc kitüntetései (węg.). szlukacs.freeweb.hu. [dostęp 2017-12-21].
- ↑ a b c Józef Wysocki: Pamiętnik Jenerała Wysockiego, dowódcy Legionu Polskiego na Węgrzech z czasu kampanii węgierskiej w roku 1848 i 1849. Kraków: 1888, s. 131-138, 145.
| ||||||||||||||||
Media użyte na tej stronie
"Magyar Katonai Érdemrend" = Ordre du mérite militaire hongrois (1848) Modèle : "Kossuth-féle III-ad osztályu rendjel."
"Magyar Katonai Érdemrend" = Ordre du mérite militaire hongrois (1848) Deuxième Classe.
Az aradi 13 vértanú
"Magyar Katonai Érdemrend" = Ordre du mérite militaire hongrois (1848) de Première Classe
Autor: Petitpeton, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ordre du mérite militaire hongrois ("Magyar Katonai Érdemrend" en hongrois) ou encore Ordre militaire de la couronne de Hongrie : Une plaque de Première classe, un Seconde classe et divers Troisième classe ; Musée de l'Histoire Militaire ("hadtorteneti muzeum budapest"), Budapest, Hongrie.
Jerzy Bułharyn