Order herbowy

Tarcza

Pole

Trzymacze

Trzymacze

Zawołanie

Klejnot

Zawój lub korona

Labry

Hełm

Korona rangowa

Postument

Order

Figura

Godło

Dewiza

Elementy herbu

Ordery herbowe nadawały herbowi dostojności, były pewnego rodzaju oznaką godności. Ordery, nadawane konkretnej osobie za konkretne zasługi, nie wchodziły na trwałe do herbu i nie podlegały dziedziczeniu.

W herbie umieszczano je na łańcuchach orderowych lub wstęgach orderowych, w taki sposób, że góra łańcucha znajdowała się za tarczą herbową – łańcuch był „podłożony” pod tarczę – godło orderowe zaś poniżej niej. W przypadku posiadania przez właściciela herbu kilku orderów, ustawiano je w kolejności podyktowanej europejską hierarchią orderową, od najdostojniejszego najwyżej, po najmniej dostojny u dołu. Niektóre ordery, m.in. wyższe godności zakonów rycerskich i Legii Honorowej umieszcza się w postaci właściwego krzyża orderowego za tarczą. Jednocześnie godności zakonne (klasy orderu rycerskiego) bywają odzwierciedlane w samej tarczy herbowej, w różny sposób, przez umieszczenie symbolicznego krzyża w głowicy, w skwadrowaniu z herbem właściciela, lub w tarczy sercowej. Heraldyka napoleońska umieszczała symbol orderu Legii na figurach zaszczytnych (pasie, słupie, głowicy, krokwi) w tarczy. Niektóre ordery mają specyficzne, sobie tylko właściwe sposoby przedstawiania w heraldyce – np. Order Smoka – wizerunek smoka okalającego tarczę, lub Order Podwiązki – podwiązka barwy błękitnej, ze złotymi zapięciami i takim samym napisem wykół tarczy. W herbach polskich z czasów przedrozbiorowych ordery spotykamy stosunkowo rzadko, gdyż do XVIII wieku nie istniały ordery polskie, zaś na nadawanie Polakom orderów przez obcych monarchów ogół szlachecki patrzył niechętnie, jako na zjawisko sprzeczne z zasadą równości szlacheckiej. Najczęściej spotykane w heraldyce polskiej ordery obce to przede wszystkim habsburski Order Złotego Runa: posiadali go prawie wszyscy polscy królowie od czasów Zygmunta I. Jan III Sobieski posiadał francuski Order św. Ducha.

Przykłady orderów w polskich herbach

Herb władców z dynastii Jagiellonów z Orderem Złotego Runa

Herb władców z dynastii Wettynów z Orderem Orła Białego oraz z Orderem Złotego Runa

Herb Stanisława Augusta Poniatowskiego z Orderem Świętego Stanisława oraz z Orderem Orła Białego

Herba Władysława Jagiełły z insygniami Orderu Smoka

• 

  Order Podwiązki – insygnia wokół tarczy

• 

  Order Św. Łazarza – insygnia za tarczą, poniżej i w tarczy.

• 

  Order Smoka – insygnia wokół tarczy.

• 

  Krzyż Wielki Legii Honorowej – insygnia za tarczą i poniżej tarczy

• 

  Legia Honorowa – insygnia na tarczy