Order herbowy

Ordery herbowe nadawały herbowi dostojności, były pewnego rodzaju oznaką godności. Ordery, nadawane konkretnej osobie za konkretne zasługi, nie wchodziły na trwałe do herbu i nie podlegały dziedziczeniu.

W herbie umieszczano je na łańcuchach orderowych lub wstęgach orderowych, w taki sposób, że góra łańcucha znajdowała się za tarczą herbową – łańcuch był „podłożony” pod tarczę – godło orderowe zaś poniżej niej. W przypadku posiadania przez właściciela herbu kilku orderów, ustawiano je w kolejności podyktowanej europejską hierarchią orderową, od najdostojniejszego najwyżej, po najmniej dostojny u dołu. Niektóre ordery, m.in. wyższe godności zakonów rycerskich i Legii Honorowej umieszcza się w postaci właściwego krzyża orderowego za tarczą. Jednocześnie godności zakonne (klasy orderu rycerskiego) bywają odzwierciedlane w samej tarczy herbowej, w różny sposób, przez umieszczenie symbolicznego krzyża w głowicy, w skwadrowaniu z herbem właściciela, lub w tarczy sercowej. Heraldyka napoleońska umieszczała symbol orderu Legii na figurach zaszczytnych (pasie, słupie, głowicy, krokwi) w tarczy. Niektóre ordery mają specyficzne, sobie tylko właściwe sposoby przedstawiania w heraldyce – np. Order Smoka – wizerunek smoka okalającego tarczę, lub Order Podwiązki – podwiązka barwy błękitnej, ze złotymi zapięciami i takim samym napisem wykół tarczy. W herbach polskich z czasów przedrozbiorowych ordery spotykamy stosunkowo rzadko, gdyż do XVIII wieku nie istniały ordery polskie, zaś na nadawanie Polakom orderów przez obcych monarchów ogół szlachecki patrzył niechętnie, jako na zjawisko sprzeczne z zasadą równości szlacheckiej. Najczęściej spotykane w heraldyce polskiej ordery obce to przede wszystkim habsburski Order Złotego Runa: posiadali go prawie wszyscy polscy królowie od czasów Zygmunta I. Jan III Sobieski posiadał francuski Order św. Ducha.

Przykłady orderów w polskich herbach
Herb władców z dynastii Jagiellonów z Orderem Złotego Runa
Herb władców z dynastii Wettynów z Orderem Orła Białego oraz z Orderem Złotego Runa
Herba Władysława Jagiełły z insygniami Orderu Smoka

Media użyte na tej stronie

Herb Szablon.svg
Autor: Zirguezi, Licencja: CC0
Generic Coat of arm
Herb Szydłowieckiego.jpg
Autor: Miezian, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Tarcza herbowa z dziedzińca zamku na Wawelu z herbem kanclerza szydłowieckiego. Wokół tarczy smok trzymający się za ogon- symbol przynależności kanclerza do Zakonu Smoka.
Blason Montgomery of Alamein.jpg
Blason of Montgomery of Alamein
Coat of Arms of Jagiellon kings of Poland.svg
Autor: Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape ., Licencja: CC BY-SA 3.0
Uwaga! Jest to współczesna rekonstrukcja herbu Jagiellonów jako królów Polski.
Coat of Arms of Wettin kings of Poland.svg
Autor: Ten SVG Ten herb zawiera elementy, które zostały zaczerpnięte lub zaadaptowane z tego Ten plikз:, Licencja: CC BY-SA 3.0
Uwaga! Jest to współczesna rekonstrukcja herbu Wettynów jako królów Polski.
Elementy herbu.jpg
Autor: Oryginał: Qyd
Praca pochodna: Steifer, Licencja: CC BY-SA 2.5
Elementy herbu.
Coat of Arms of Vladislav Jagaila as king of Poland.svg
Autor: Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape ., Licencja: CC BY-SA 3.0
Uwaga! Jest to współczesna rekonstrukcja herbu Władysława Jagiełły
Coat of Arms of Stanislaus Augustus as king of Poland.svg
Autor: Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape ., Licencja: CC BY-SA 3.0
Uwaga! Jest to współczesna rekonstrukcja herbu Stanisława Augusta Poniatowskiego jako króla Polski.
Coat of arms of Francisco de Paula of Bourbon and Escasany.svg
Autor: SanglierT, Licencja: CC BY-SA 3.0
Armes de Francisco de Paula of Bourbon and Escasany
Ornano comte empire.svg
Autor: Tomasz Steifer, Licencja: CC BY 2.5
CoA of Ornano, Comte de l'Empire, Marechal de France