Ordralfabetix

Ordralfabetix
Szwedo, 2011
Okres istnienia: eocen
Ilustracja
Inkluzja holotypu
Systematyka
Domenaeukarionty
Królestwozwierzęta
Typstawonogi
Gromadaowady
Rządpluskwiaki
Podrządfulgorokształtne
NadrodzinaFulgoroidea
RodzinaLophopidae
RodzajOrdralfabetix
Typ nomenklatoryczny

Ordralfabetix sirophatanis Szwedo, 2011

Ordralfabetix – wymarły rodzaj pluskwiaków z podrzędu fulgorokształtnych i rodziny Lophopidae. Obejmuje tylko gatunek Ordralfabetix sirophatanis. Żył w eocenie na terenie obecnej Francji.

Taksonomia

Gatunek i rodzaj zostały opisane w 2011 roku przez Jacka Szwedo. Opisu dokonano na podstawie inkluzji pojedynczego okazu w bursztynie, odnalezionego we francuskim departamencie Oise, w gminie Le Quesnoy. Ów holotyp zdeponowany został na Wydziale Entomologii Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu. Skamieniałość datowana jest na dolny eocen[1].

Nazwa rodzajowa Ordralfabetix wywodzi się od oryginalnego, francuskiego imienia Ahigieniksa, fikcyjnej postaci z serii komiksów o Asteriksie. Z kolei epitet gatunkowy wywodzi się od protoceltyckich słów siro, oznaczającego „długie” i phatano, oznaczającego „skrzydło”[1].

Morfologia

Pluskwiak ten miał głowę na wysokości wyłupiastych oczu złożonych szerszą niż przedplecze. Jej ciemię było u podstawy szersze niż pośrodku długie. Przyoczka były niewielkie i osadzone blisko przednio-dolnych krawędzi oczu złożonych. Czułki miały krótki trzonek i osadzone były w wyniesionych panewkach. Krótsze od ciemienia przedplecze miało niemal prostą tylną krawędź. Śródplecze było dłuższe niż głowa i przedplecze razem wzięte, osiągało około 3 mm. Jego powierzchnią biegły podłużne żeberko środkowe oraz para żeberek bocznych, ku tyłowi sięgających tylnego brzegu śródplecza a na przedzie zakrzywionych i dochodzących do żeberka środkowego. Szerokość teguli była dwukrotnie większa niż długość[1].

Skrzydło przednie (tegmina) miało około 18 mm długości i około 5 mm szerokości. Jego krawędź kostalna była u nasady zakrzywiona i dalej niemal prosta, krawędź postklawalna płytko wklęsła, kąt tylno-wierzchołkowy słabo zaznaczony a kąt przednio-wierzchołkowy szeroko zaokrąglony. W części nasadowej krawędź kostalna była zgrubiała i opatrzona krótkim żeberkiem. Wąskie i długie, sięgające poza szczyt międzykrywki pole kostalne podzielone było żyłkami poprzecznymi na komórki, z których pierwsza była bardzo długa i zamknięta żyłką interradialną, a trzecia była nieco krótsza od piątej[1]. Komórka bazalna była trzykrotnie dłuższa niż szeroka, o stosunkowo długim arkulusie. Międzykrywka była wąsko otwarta, krótka, niesięgająca połowy długości skrzydła. Na jej obszarze przebiegało kilka żyłek poprzecznych łączących żyłkę kubitalną tylną (CuP) z żyłką posterokubitalną (Pcu) oraz częścią wspólną tejże i pierwszej żyłki analnej (Pcu+A1)[1].

Skrzydło tylne osiągało nieco ponad 10 mm długości. Jego użyłkowanie odznaczało się obecnością na tej samej wysokości dość długiej i ukośnej żyłki poprzecznej radialno-medialnej (r-m), ukośnej żyłki poprzecznej medialno-przedniokubitalnej (m-cua) oraz kilku żyłek interanterokubitalnych (icua). Pierwsze rozwidlenie żyłki medialnej (M) leżało bardziej nasadowo niż żyłka radialno-medialna, ale bardziej wierzchołkowo niż medialno-przedniokubitalna. Jej pierwsza odnoga (M1+2) rozwidlała się w wierzchołkowej części skrzydła, nieco za wysokością rozwidlenia żyłki radialnej tylnej (RP). Pierwsze rozwidlenie żyłki kubitalnej przedniej (CuA) leżało w nasadowej części skrzydła, a pierwsze rozwidlenie jej pierwszej odnogi (CuA1) znacznie bardziej nasadowo niż rozwidlenie wspólnego trzonu żyłek subkostalnej i radialnej (ScR)[1].

Paleoekologia

Owad ten zasiedlał lasy Basenu Paryskiego. Żywica, w której został zatopiony, wytworzona została przez drzewa okrytonasienne z rodziny brezylkowatych. Choć w lasach tych dominował Aulacoxylon sparnacense, to badanie mikroskopowe wskazuje jako źródło żywicy drzewa z rodzaju Daniellia, zaś molekularna analiza chemiczna – przedstawicieli rodzaju Hymenaea. W skład bogatej fauny tych lasów wchodziły prakopytne, nieparzystokopytne, niewielkie naczelne z rodzaju Teilhardina oraz ponad 300 opisanych dotąd gatunków stawonogów[2][1]. Z tej samej lokalizacji co Abraracourcix pochodzą skamieniałości m.in. pająków z rodzajów: Cenotextricella[3], Quamtana i Selenops[4], ważek z grupy Eurypalpida[5], pluskwiaków z rodzajów: Abraracourcix[2], Clodionus[6], Eopiesma[7], Isaraselis[6], Lukotekia[6], Mnaomaia[8], Oisedicus[6] i Stalisyne[8], wciornastków z rodzaju Uzelothrips[9], psotników z rodzajów Amphientomum, Archipsocus, Embidopsocus, Eoempheria, Eolachesilla, Eomanicapsocus, Eoprotroctopsocus, Eorhyopsocus, Psyllipsocus, Tapinella, Thylacella[10], termitów z rodzajów Electrotermes i Mastotermes[11], modliszek z rodzin Chaeteessidae i Mantoididae[12], skorków z rodzaju Chelisoficula[13], prostoskrzydłych z rodzaju Guntheridactylus[14], straszyków z rodzaju Gallophasma[15], chrząszczy z rodzajów: Bertinotus[16], Boleopsis[17], Colotes[18], Corticaria[16], Cupes[19], Cyphon[18], Eopeplus[16], Micromalthus[19], Nephus[20], Oisegenius[18], Oisenodes[21], Palaeoestes[16], Palaeotanaos[22], Pastillocenicus[18], Rhyzobius[20], Scirtes[17], Smicrips[18], wielkoskrzydłych z rodzaju Eosialis[23], sieciarek z rodzajów: Coniopteryx, Oisea, Paleosisyra i Parasemidalis[24][25], błonkówek z rodzajów: Eopison[26], Paleoscleroderma[27], Pison[26], Platythyrea[28], Pristocera[27] oraz muchówek z rodzajów: Ablabesmyia[29], Brundiniella[29], Chaetocladius[29], Chasmatonotoides[29], Coelotanypus[29], Corynoneura[29], Electroxylomyia[30], Endochironomus[29], Eoatrichops[31], Lappodiamesa[29], Lestremia[30], Microphorites[32], Megacentron[29], Microtendipes[29], Monodiamesa[29], Neurolyga[30], Nilotanypus[29], Pagastia[29], Paratendipes[29], Palaeognoriste[33], Plecia[34], Ploegia[29], Proacoenonia[30], Procladius[29], Prolipiniella[29], Pseudochasmatonotus[29], Rheosmittia[29], Spinorthocladius[29] i Tokunagaia[29].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g J. Szwedo. Ordralfabetix sirophatanis gen. et sp. n. - the first Lophopidae from the lowermost Eocene Oise amber, Paris Basin, France (Hemiptera: Fulgoromorpha). „Zootaxa”. 2822, s. 52-60, 2011. 
  2. ↑ a b Adam Stroiński, Jacek Szwedo. Abraracourcix curvivenatus n. gen. n. sp. from the Lowermost Eocene Oise amber (Hemiptera: Fulgoromorpha: Ricaniidae). „Annales de la Société Entomologique de France”. 47 (3-4), s. 480-486, 2011. 
  3. ↑ D. Penney, M. Dierick, V. Cnudde, B. Masschaele, J. Vlassenbroeck, L. Van Hoorebeke, P. Jacobs.. First fossil Micropholcommatidae (Araneae), imaged in Eocene Paris amber using X-ray computed tomography. „Zootaxa”. 1623, s. 47-53, 2007. 
  4. ↑ D. Penney. The oldest fossil pholcid and selenopid spiders (Araneae) in lowermost Eocene amber from the Paris basin, France. „The Journal of Arachnology”. 34, s. 592-598, 2007. 
  5. ↑ G. Fleck, A. Nel, G. De Plöeg, G. Masselot. A fossil dragonfly from the Paris Basin amber of France (Lowermost Eocene) (Insecta, Odonata, Anisoptera). „Acta Geologica Hispanica”. 35 (1-2), s. 131-134, 2000. 
  6. ↑ a b c d J. Drohojowska, J. Szwedo. The first Aleyrodidae from the lowermost Eocene Oise amber (Hemiptera: Sternorrhyncha). „Zootaxa”. 3636, s. 319-347, 2013.. 
  7. ↑ A. Nel, A. Waller, G. De Ploeg. The oldest fossil piesmatid bug in the Lowermost Eocene amber of the Paris Basin (Heteroptera: Lygaeoidea: Piesmatidae). „Geologica Acta”. 2 (1), s. 45-50, 2004. 
  8. ↑ a b J. Szwedo, T. Bourgoin, F. Lefebvre. New Mnemosynini taxa (Hemiptera, Fulgoromorpha: Cixiidae) from the Palaeogene of France with notes on their early association with host plants. „Zootaxa”. 1122, s. 25-45, 2006. 
  9. ↑ Patricia Nel, Alexander R. Schmidt, Claus Bässler, André Nel. Fossil thrips of the family Uzelothripidae suggest 53 million years of morphological and ecological stability. „Acta Palaeontologica Polonica”. 58 (3), 2012. DOI: 10.4202/app.2011.0016. 
  10. ↑ A. Nel, J. Prokop, G. De Ploeg, J. Millet.. New Psocoptera (Insecta) from the lowermost Eocene Amber of Oise, France. „Journal of Systematic Palaeontology”. 3 (4), s. 371-39, 2005. 
  11. ↑ A. Nel, E. Bourguet. Termite of the early Eocene amber of France (Isoptera: Mastotermitidae, Kalotermitidae). „Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, Monatshefte”. 2006, s. 101-115, 2006. 
  12. ↑ T. Schubnel, A. Nel.. New Paleogene mantises from the Oise amber and their evolutionary importance. „Acta Palaeontologica Polonica”. 64, s. 779-786, 2019. 
  13. ↑ A. Nel, A. Waller, V. Albouy, J.-J. Menier, G. De Plöeg. New fossil earwigs from the lowermost Eocene amber of Paris basin (France) (Insecta, Dermaptera, family incertae sedis). „Geodiversitas”. 25 (1), s. 119-129, 2003. 
  14. ↑ D. Azar, A. Nel. First Tridactylidae from the Eocene French amber (Insecta: Orthoptera). „Alavesia”. 2, s. 169-175, 2008. 
  15. ↑ A. Nel, E. Delfosse, T. Robillard, J. F. Petrulevicius. An early winged crown group stick insect from the Early Eocene amber of France (Insecta, Phasmatodea). „Systematic Entomology”. 35, s. 340-346, 2010. 
  16. ↑ a b c d A.G. Kirejtshuk, A. Nel.. New genera and species of Cucujiformia (Coleoptera, Polyphaga) from lowermost Eocene French amber. „Denisia”. 26, s. 103-118, 2009. 
  17. ↑ a b A.G. Kirejtshuk, A. Nel.. Current knowledge of Coleoptera (Insecta) from the lowermost Eocene Oise amber. „Insect Systematics & Evolution”. 44, s. 175-201, 2013. 
  18. ↑ a b c d e A.G. Kirejtshuk, A. Nel. New beetles of the suborder Polyphaga from the lowermost Eocene French amber (Insecta: Coleoptera). „Annales de la Société Entomologique de France”. 44, s. 419-442, 2008. 
  19. ↑ a b A.G. Kirejtshuk, A. Nel, F. Collomb. New Archostemata (Insecta: Coleoptera) from the French Paleocene and Early Eocene, with a note on the composition of the suborder. „Annales de la Société Entomologique de France”. 46 (1-2), s. 216-227, 2010. 
  20. ↑ a b A.G. Kirejtshuk, A. Nel. The oldest representatives of the family Coccinellidae (Coleoptera: Polyphaga) from the lowermost Eocene Oise amber (France). „Zoosystematica Rossica”. 21, s. 131-144, 2012. 
  21. ↑ A.G. Kirejtshuk, J. Háva, A. Nel. New genus and species of subfamily Trinodinae (Coleoptera, Polyphaga, Dermestidae) from Lowermost Eocene French amber. „Zoosystematica Rossica”. 19 (1), s. 54-69, 2010. 
  22. ↑ A.G. Kirejtshuk, A.A. Legalov, A. Nel. A new genus of the subfamily Apioninae (Coleoptera: Brentidae) from the Lower Eocene Oise amber. „Paleontological Journal”. 49, s. 1436-1441, 2015. 
  23. ↑ A. Nel, J. Menier, G. De Ploeg, G. Hodebert, L. Danvin. Eosialis, a new alderfly genus in French Lowermost Eocene amber (Insecta, Megaloptera, Sialidae). „Geobios”. 35, s. 313-319, 2002. 
  24. ↑ A. Nel, V. Perrichot, D. Azar, D. Néraudeau. New Rhachiberothidae (Insecta: Neuroptera) in Early Cretaceous and Early Eocene ambers from France and Lebanon. „Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, Abhandlungen”. 235, s. 51-85, 2005. 
  25. ↑ G. Sziráki, C. Gröhn. Presence of two extant genera of dusty lacewings (Neuroptera: Coniopterygidae) in Baltic amber, with remarks on some earlier described fossil taxa. „Folia Historico-Naturalia Musei Matraensis”. 39, s. 63-71, 2015. 
  26. ↑ a b A. Nel. Oldest representatives of the Sphecidae: Trypoxylini in the early Eocene French amber (Insecta: Hymenoptera). „Comptes Rendus Palevol”. 4, s. 17-24, 2005. 
  27. ↑ a b E. Falières, A. Nel. The first sclerodermine and pristocerine flat wasps in Lowermost Eocene amber of France (Hymenoptera: Bethylidae). „Comptes Rendus Palevol”. 18, s. 509-515, 2019. 
  28. ↑ C. Aria, V. Perrichot, A. Nel.. Fossil Ponerinae (Hymenoptera: Formicidae) in Early Eocene amber of France. „Zootaxa”. 2870, s. 53-62, 2011. 
  29. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u G. Doitteau, A. Nel. Chironomid midges from early Eocene amber of France (Diptera: Chironomidae). „Zootaxa”. 1404, s. 1-66, 2007. 
  30. ↑ a b c d A. Nel, J. Prokop.. New fossil gall midges from the earliest Eocene French amber (Insecta, Diptera, Cecidomyiidae). „Geodiversitas”. 28 (1), s. 37-54, 2006. 
  31. ↑ J. Myskowiak, A. Nel. A new genus and species of ibis fly in the Lowermost Eocene amber of Oise (France) (Diptera: Athericidae). „Zootaxa”. 3869, s. 372-382, 2014. 
  32. ↑ S. Bramuzzo, A. Nel. Youngest representative of the extinct genus Microphorites in the Eocene amber of France (Diptera: Dolichopodidae: Microphorinae). „Zootaxa”. 4231, s. 590-594, 2017. 
  33. ↑ V.A. Blagoderov, H. Hippa, A. Nel.. Parisognoriste, a new genus of Lygistorrhinidae (Diptera: Sciaroidea) from the Oise amber with redescription of Palaeognoriste Meunier. „ZooKeys”. 50, s. 79-90, 2010. 
  34. ↑ J. Gee, A. Nel, J. Menier, G. De Ploëg. A new lovebug fly (Insecta, Diptera) from the lowermost Eocene amber of the Paris Basin. „Geodiversitas”. 23 (3), 341-348. OCLC 2001. 

Media użyte na tej stronie

Ordralfabetix sirophatanis holotype.png
Autor: Szwedo, 2011, Licencja: CC0
FIGURES 5 − 8. Ordralfabetix sirophatanis gen. sp. n. Holotype PA 2738. 5 — General view; 6 — General view, transmitted light; 7 — Anterior portion of body; 8 — Anterior portion of body, oblique view.