Organizacja baterii artylerii przeciwlotniczej motorowej typu A

Organizacja baterii artylerii przeciwlotniczej motorowej typu A – etat wojenny pododdziału artylerii przeciwlotniczej Wojska Polskiego II RP.

25 listopada 1935 roku Komitet do Spraw Uzbrojenia i Sprzętu podjął uchwałę w sprawie wyposażenia, w latach 1935–1939, wszystkich czynnych dywizji piechoty w czterodziałowe baterie artylerii przeciwlotniczej o trakcji motorowej. Realizację uchwały zakończono przed wybuchem II wojny światowej.

17 grudnia 1936 roku na posiedzeniu KSUS rozpatrzono przedstawione przez Inspektora Obrony Powietrznej Państwa postulaty i uchwalono plan rozbudowy oraz unowocześnienia środków obrony przeciwlotniczej zgodnie, z którym dywizja piechoty posiadać miała baterię artylerii przeciwlotniczej uzbrojoną w sześć dział przeciwlotniczych 40 mm i 8 ciężkich karabinów maszynowych. Do wojny nie zdołano zwiększyć liczby dział z 4 do 6 w każdej z baterii.

W styczniu 1937 roku KSUS zatwierdził plan utworzenia czterech oddziałów pancerno-motorowych. Każdy z oddziałów miał dysponować jedną czterodziałową baterią dział przeciwlotniczych 40 mm i 8 ckm.

Baterie nie występowały samodzielnie w organizacji pokojowej Wojska Polskiego z wyjątkiem 13 samodzielnej baterii artylerii przeciwlotniczej w Równem. Były organicznymi jednostkami artylerii przeciwlotniczej, całkowicie zmotoryzowanymi, czynnych dywizji piechoty na stopie wojennej i brygad pancerno-motorowych.

Każda z baterii typu „A” składała się z czterech plutonów. Pluton uzbrojony był w jedną 40 mm armatę plot. wzór 1936 i dwa lekkie karabiny maszynowe oraz wyposażony w dwa ciągniki C2P i radiostację N2. W niektórych bateriach zamiast lkm-ów były ckm-y na samochodach Fiat 508/518. Ponadto bateria posiadała jedną radiostację N1 i 34 samochody. Zapas amunicji wynosił 4 jednostki ognia na każde z czterech dział. Jednostka ognia wynosiła 200 nabojów. Stan etatowy baterii liczył 6 oficerów oraz 163 podoficerów i szeregowych.

Zgodnie z planem mobilizacyjnym „W”, wszystkie baterie zmobilizowane zostały w alarmie, w grupie jednostek oznaczonych kolorem brązowym (podgrupa 2 - OPL). Formowanie baterii rozpoczęto 24 sierpnia 1939 roku o godz. 6. Poszczególne baterie osiągnąć miały gotowość bojową po upływie 24–44 godzin od rozpoczęcia mobilizacji.

Jednostkami mobilizującymi były:

• 1 pułk artylerii przeciwlotniczej w garnizonie Warszawa dla dywizji piechoty stacjonujących na terenie OK I oraz dla 26 DP i formującej się Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej,
• 2 dywizjon artylerii przeciwlotniczej w garnizonie Grodno dla 20 i 29 DP,
• 3 dywizjon artylerii przeciwlotniczej w garnizonie Wilno dla DP stacjonujących na terenie OK III,
• 5 dywizjon artylerii przeciwlotniczej w garnizonie Kraków dla DP stacjonujących na terenie OK V oraz dla 7 i 24 DP,
• 6 dywizjon artylerii przeciwlotniczej w garnizonie Lwów dla DP stacjonujących na terenie OK VI oraz dla 10 BK,
• 7 dywizjon artylerii przeciwlotniczej w Poznaniu dla DP stacjonujących na terenie OK VII i 10 DP,
• 8 dywizjon artylerii przeciwlotniczej w Toruniu dla DP stacjonujących na terenie OK VIII,
• 9 dywizjon artylerii przeciwlotniczej w garnizonie Brześć dla DP stacjonujących na terenie OK IX i 3 DP,
• 11 dywizjon artylerii przeciwlotniczej w Stężycy dla 2 DPLeg i 22 DPG stacjonujących na terenie OK X,
• 13 samodzielna bateria artylerii przeciwlotniczej w Równem dla 13 DP,
• 15 dywizjon artylerii przeciwlotniczej w Katowicach dla 23 DP.

22 sierpnia 1939 roku zostały wydane rozkazy do formowania dwóch nowych pododdziałów artylerii przeciwlotniczej, które w 1940 roku miały przejąć część zadań mobilizacyjnych:

• 4 dywizjon artylerii przeciwlotniczej w Kutnie,
• 12 dywizjon artylerii przeciwlotniczej w Kowlu.

Ponadto czyniono przygotowania do sformowania 23 dywizjonu artylerii przeciwlotniczej w Wołkowysku.

Bibliografia

• Stanisław Truszkowski, Działania artylerii przeciwlotniczej w wojnie 1939 r. Zakończenie, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1978, nr 2 (84), s. 212–236.
• Marian Kopczewski, Zbigniew Moszumański, Polska artyleria przeciwlotnicza w wojnie obronnej 1939 roku, BUWiK i Szefostwo Wojsk Obrony Przeciwlotniczej Wojsk Lądowych, Warszawa 1999, ISBN 83-9051102-5-1
• Eugeniusz Kozłowski, Wojsko Polskie 1936-1939. Próby modernizacji i rozbudowy, Wydawnictwo MON, Warszawa 1964, wyd. I, s. 84, 168, 260.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan, Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja, Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, Warszawa 2010, ISBN 978-83-86100-83-5
• AndrzejA. Konstankiewicz AndrzejA., Broń strzelecka Wojska Polskiego 1918-1939, Warszawa: MON, 1986, s. 167, ISBN 83-11-07266-3, OCLC 69494630 .
• Zbigniew Moszumański, Dowództwa grup artylerii przeciwlotniczej (1929-1939), „Przegląd Wojsk Lądowych” 2000, nr 8, s. 91–94.
• Piotr Zarzycki, Plan mobilizacyjny "W", Wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny, Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, Pruszków 1995, ISBN 83-85621-87-3.
• Przemysław Dymek, Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej - 7 Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej, Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, Pruszków 2013.