Organizacja społeczna


Organizacja społeczna – w rozumieniu polskiego Kodeksu postępowania administracyjnego (KPA) organizacja zawodowa, samorządowa[1], spółdzielcza, stowarzyszenie lub inna organizacja społeczna[2].

Organizacja społeczna w przypadku spełnienia określonych przesłanek jest uprawniona do wzięcia udziału w postępowaniu administracyjnym, postępowaniu sądowoadministracyjnym, postępowaniu cywilnym (organizacje pozarządowe) lub postępowaniu karnym.

Rodzaje organizacji społecznych

Mianem organizacji społecznych określa się organizację zawodową, samorządową, spółdzielczą, stowarzyszenia lub inne organizacje społeczne:

  • organizacje zawodowe – związki zawodowe i związki zawodowe rolników,
  • organizacje samorządowe – fundacje, samorządy gospodarcze, samorządy narodowościowe, samorządy wyznaniowe, samorządy zawodowe, ubezpieczeniowe samorządy gospodarcze,
  • organizacje spółdzielcze – spółdzielnie,
  • stowarzyszenia – rejestrowe i zwykłe,
  • inne – np. Polski Czerwony Krzyż.

W postępowaniu administracyjnym

Formy udziału

Organizacja społeczna może uczestniczyć w postępowaniu administracyjnym w wielorakich formach. Organizacja może występować w postępowaniu jako strona lub jako uczestnik na prawach strony. Może także sprawować funkcje organu administracji publicznej[3]. Organy organizacji społecznych zalicza się do organów administracji publicznej, jeżeli wykonują zadania zlecone z zakresu tejże administracji publicznej[4].

Sprawowanie funkcji organu administracji publicznej

Organizacja społeczna może występować w obrocie administracyjnoprawnym jako organ administrujący[5]. W tym sensie, organizacja społeczna działa jako organ administracji publicznej w rozumieniu art. 5 § 2 pkt 3 KPA.

Organami wyższego rzędu w stosunku do organizacji społecznych są odpowiednie organy wyższego stopnia tych organizacji, a w razie ich braku – organ państwowy sprawujący nadzór nad ich działalnością. Organami naczelnymi w stosunku do organów organizacji społecznych są naczelne organy tych organizacji, a w razie braku takiego organu – Prezes Rady Ministrów lub właściwi ministrowie sprawujący zwierzchni nadzór nad ich działalnością.

Organizacja społeczna jako strona

Kodeks postępowania administracyjnego stanowi, że stroną w postępowaniu administracyjnym jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie, albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. W dalszej części przepisy KPA stanowią, że stronami mogą być również organizacje społeczne – również jednostki nieposiadające osobowości prawnej (art. 29 KPA). Stąd, organizacja społeczna jest uprawniona do występowania w postępowaniu administracyjnym jurysdykcyjnym w charakterze strony.

Organizacja społeczna jako uczestnik na prawach strony

Organizacja społeczna może w sprawie dotyczącej innej osoby wystąpić z żądaniem wszczęcia postępowania lub dopuszczenia organizacji społecznej do udziału w postępowaniu, jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji i gdy przemawia za tym interes społeczny. Oba te wymogi muszą zostać spełnione łącznie[6]. Ich wystąpienie powinno zostać należycie uzasadnione we wniosku o dopuszczenie organizacji społecznej do udziału w sprawie[7].

Przesłanka uzasadnienia celami statutowymi została bezpośrednio powiązana z art. 10 ust. 1 pkt 3 Prawa o stowarzyszeniach[8]. „Zapisy regulaminu organizacji społecznej winny być tak sformułowane, aby nie nasuwały żadnych wątpliwości na jakie obszary działalności są nakierowane działania”[9]. „Określenie „cel statutowy” oznacza, że sprawa dotyczy zasadniczych kierunków działalności danej organizacji, zapisanych w statucie lub w innym, spełniającym podobną do statutu funkcję, akcie regulującym wewnętrzny ustrój danej organizacji społecznej”[10].

„Pojęcie „interesu społecznego” (art. 31 § 1 k.p.a.) wymaga każdorazowo indywidualnej oceny. Kryterium „interesu społecznego” stanowi kryterium niedookreślone, którego treść zmienia się w czasie w zależności od wartości uznawanych w społeczeństwie. (…) Udział organizacji społecznej w postępowaniu administracyjnym nie może służyć wyłącznie partykularnym interesom samej organizacji społecznej, jak również nie może prowadzić do naruszenia sfery prywatności stron postępowania poprzez nadmierne poszerzenie kręgu jego uczestników”[11].

Organizacja społeczna powinna wykazać „kwalifikacje”, jakie posiada do występowania w danej konkretnej sprawie[12]. Ponadto organizacja społeczna może brać udział w postępowaniu w imieniu i na rzecz pracownika delegowanego na terytorium RP lub z terytorium RP albo pracodawcy delegującego pracownika na terytorium RP lub z terytorium RP – za zgodą strony w imieniu i na rzecz której występuje w postępowaniu.

W razie braku spełnienia przesłanek uzasadniających dopuszczenie organizacji społecznej do udziału w postępowaniu administracyjnym organ wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania lub dopuszczenia do udziału w postępowaniu organizacji społecznej, na które służy zażalenie, a następnie skarga do sądu administracyjnego[13].

Organizacja społeczna, która nie uczestniczy w postępowaniu na prawach strony, może za zgodą organu przedstawić temu organowi swój pogląd w sprawie, wyrażony w uchwale lub oświadczeniu jej organu statutowego. Jedyną przesłanką dopuszczenia organizacji społecznej do wyrażenia organowi swojego poglądu w sprawie jest zgoda organu. Taka zgoda powinna jednak zostać poprzedzona analizą przesłanek, o których mowa w art. 31 § 1 KPA[14].

Zobacz też

Przypisy

  1. Z wyłączeniem jednostek samorządu terytorialnego, w tym jednostek pomocniczych tego samorządu. Zob. wyrok NSA we Wrocławiu z dnia 26 marca 1992 r., SA/Wr 300/92, publ. CBOSA. Podobnie: wyrok WSA w Warszawie z dnia 22 marca 2005 r., IV SA 1221/03, publ. CBOSA.
  2. Art. 5 § 2 pkt 5 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2021 r. poz. 735, ze zm.).
  3. Banasik Marcin: Udział organizacji społecznej w postępowaniu administracyjnym, Kraków, IPP TBSP, Nr 1/2012, s. 4–18.
  4. Robert Kędziora: Ogólne postępowanie administracyjne, Warszawa 2008, s. 29.
  5. J. Zimmermann, Prawo administracyjne, Warszawa 2014, s. 140.
  6. M. Romańska, w: H. Knysiak-Molczyk, red., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz., publ. LEX/el. 2015, Komentarz do art. 31 KPA, teza nr 5. Por.: A. Wróbel, w: M. Jaśkowska, A. Wróbel, red., Komentarz aktualizowany do Kodeksu postępowania administracyjnego, publ. LEX/el. 2016, Komentarz do art. 31 KPA, teza nr 3.
  7. Wyrok NSA z dnia 12 czerwca 2007 r., II GSK 20/07, publ. CBOSA.
  8. Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz.U. z 2020 r. poz. 2261).
  9. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 2 grudnia 2015 r., II OSK 866/14, LEX nr 2000038.
  10. Wyrok WSA w Warszawie z dnia 8 czerwca 2005 r., IV SA 2218/03, publ. CBOSA; wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 11 października 2007 r., II SA/Wr 266/07, publ. CBOSA; wyrok WSA w Warszawie z dnia 19 grudnia 2006 r., IV SA/Wa 1955/06, publ. CBOSA; wyrok WSA w Warszawie z dnia 26 listopada 2007 r., IV SA/Wa 2060/07, publ. CBOSA.
  11. Wyrok NSA z dnia 29 czerwca 2012, II OSK 614/11, publ. CBOSA. Zob. także: wyrok NSA z dnia 17 listopada 2011 r., II OSK 1786/10, publ. CBOSA; wyrok NSA z dnia 26 października 2016 r., II OSK 2382/15, publ. CBOSA; wyrok NSA z dnia 15 lutego 2017 r., II OSK 1409/15, publ. CBOSA.
  12. Wyrok NSA z dnia 31 stycznia 2012 r., II OSK 2161/10, publ. CBOSA.
  13. A. Nędzarek, Formy udziału w postępowaniu administracyjnym organizacji społecznej jako przedstawiciela interesu społecznego, Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego nr 5/2015, s. 48.
  14. Wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 11 października 2007 r., II SA/Wr 266/07, publ. CBOSA; wyrok WSA w Warszawie z dnia 19 grudnia 2006 r., IV SA/Wa 1955/06, publ. CBOSA.

Bibliografia

  • Banasik M., Udział organizacji społecznej w postępowaniu administracyjnym, Kraków, IPP TBSP, Nr 1/2012.
  • Jaśkowska M., Wróbel A., Komentarz aktualizowany do Kodeksu postępowania administracyjnego, LEX\el. 2016.
  • Kędziora R.: Ogólne postępowanie administracyjne, Warszawa 2008.
  • Knysiak-Molczyk H., red., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2015.
  • Woś T., red., Postępowanie administracyjne, Warszawa 2015.
  • Zimmermann J., Prawo administracyjne, Warszawa 2014.

Media użyte na tej stronie

Unbalanced scales lighter one blue.svg
Autor: , Licencja: CC BY-SA 3.0
Ikonka wagi o nie zrównoważonych szalach, gdzie lżejsza szala została nieco podkoloryzowana gwoli dalszego podkreślenia zaistnienia braku równowagi