Organizacja społeczna

Ten artykuł należy dopracować: przedstawiono sytuację tylko z polskiej perspektywy – artykuł powinien być przekrojowy. Pomóż go poprawić. Na stronie dyskusji mogą znajdywać się pomocne komentarze.

Organizacja społeczna – w rozumieniu polskiego Kodeksu postępowania administracyjnego (KPA) organizacja zawodowa, samorządowa^[1], spółdzielcza, stowarzyszenie lub inna organizacja społeczna^[2].

Organizacja społeczna w przypadku spełnienia określonych przesłanek jest uprawniona do wzięcia udziału w postępowaniu administracyjnym, postępowaniu sądowoadministracyjnym, postępowaniu cywilnym (organizacje pozarządowe) lub postępowaniu karnym.

Rodzaje organizacji społecznych

Mianem organizacji społecznych określa się organizację zawodową, samorządową, spółdzielczą, stowarzyszenia lub inne organizacje społeczne:

• organizacje zawodowe – związki zawodowe i związki zawodowe rolników,
• organizacje samorządowe – fundacje, samorządy gospodarcze, samorządy narodowościowe, samorządy wyznaniowe, samorządy zawodowe, ubezpieczeniowe samorządy gospodarcze,
• organizacje spółdzielcze – spółdzielnie,
• stowarzyszenia – rejestrowe i zwykłe,
• inne – np. Polski Czerwony Krzyż.

W postępowaniu administracyjnym

Formy udziału

Organizacja społeczna może uczestniczyć w postępowaniu administracyjnym w wielorakich formach. Organizacja może występować w postępowaniu jako strona lub jako uczestnik na prawach strony. Może także sprawować funkcje organu administracji publicznej^[3]. Organy organizacji społecznych zalicza się do organów administracji publicznej, jeżeli wykonują zadania zlecone z zakresu tejże administracji publicznej^[4].

Sprawowanie funkcji organu administracji publicznej

Organizacja społeczna może występować w obrocie administracyjnoprawnym jako organ administrujący^[5]. W tym sensie, organizacja społeczna działa jako organ administracji publicznej w rozumieniu art. 5 § 2 pkt 3 KPA.

Organami wyższego rzędu w stosunku do organizacji społecznych są odpowiednie organy wyższego stopnia tych organizacji, a w razie ich braku – organ państwowy sprawujący nadzór nad ich działalnością. Organami naczelnymi w stosunku do organów organizacji społecznych są naczelne organy tych organizacji, a w razie braku takiego organu – Prezes Rady Ministrów lub właściwi ministrowie sprawujący zwierzchni nadzór nad ich działalnością.

Organizacja społeczna jako strona

Kodeks postępowania administracyjnego stanowi, że stroną w postępowaniu administracyjnym jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie, albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. W dalszej części przepisy KPA stanowią, że stronami mogą być również organizacje społeczne – również jednostki nieposiadające osobowości prawnej (art. 29 KPA). Stąd, organizacja społeczna jest uprawniona do występowania w postępowaniu administracyjnym jurysdykcyjnym w charakterze strony.

Organizacja społeczna jako uczestnik na prawach strony

Organizacja społeczna może w sprawie dotyczącej innej osoby wystąpić z żądaniem wszczęcia postępowania lub dopuszczenia organizacji społecznej do udziału w postępowaniu, jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji i gdy przemawia za tym interes społeczny. Oba te wymogi muszą zostać spełnione łącznie^[6]. Ich wystąpienie powinno zostać należycie uzasadnione we wniosku o dopuszczenie organizacji społecznej do udziału w sprawie^[7].

Przesłanka uzasadnienia celami statutowymi została bezpośrednio powiązana z art. 10 ust. 1 pkt 3 Prawa o stowarzyszeniach^[8]. „Zapisy regulaminu organizacji społecznej winny być tak sformułowane, aby nie nasuwały żadnych wątpliwości na jakie obszary działalności są nakierowane działania”^[9]. „Określenie „cel statutowy” oznacza, że sprawa dotyczy zasadniczych kierunków działalności danej organizacji, zapisanych w statucie lub w innym, spełniającym podobną do statutu funkcję, akcie regulującym wewnętrzny ustrój danej organizacji społecznej”^[10].

„Pojęcie „interesu społecznego” (art. 31 § 1 k.p.a.) wymaga każdorazowo indywidualnej oceny. Kryterium „interesu społecznego” stanowi kryterium niedookreślone, którego treść zmienia się w czasie w zależności od wartości uznawanych w społeczeństwie. (…) Udział organizacji społecznej w postępowaniu administracyjnym nie może służyć wyłącznie partykularnym interesom samej organizacji społecznej, jak również nie może prowadzić do naruszenia sfery prywatności stron postępowania poprzez nadmierne poszerzenie kręgu jego uczestników”^[11].

Organizacja społeczna powinna wykazać „kwalifikacje”, jakie posiada do występowania w danej konkretnej sprawie^[12]. Ponadto organizacja społeczna może brać udział w postępowaniu w imieniu i na rzecz pracownika delegowanego na terytorium RP lub z terytorium RP albo pracodawcy delegującego pracownika na terytorium RP lub z terytorium RP – za zgodą strony w imieniu i na rzecz której występuje w postępowaniu.

W razie braku spełnienia przesłanek uzasadniających dopuszczenie organizacji społecznej do udziału w postępowaniu administracyjnym organ wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania lub dopuszczenia do udziału w postępowaniu organizacji społecznej, na które służy zażalenie, a następnie skarga do sądu administracyjnego^[13].

Organizacja społeczna, która nie uczestniczy w postępowaniu na prawach strony, może za zgodą organu przedstawić temu organowi swój pogląd w sprawie, wyrażony w uchwale lub oświadczeniu jej organu statutowego. Jedyną przesłanką dopuszczenia organizacji społecznej do wyrażenia organowi swojego poglądu w sprawie jest zgoda organu. Taka zgoda powinna jednak zostać poprzedzona analizą przesłanek, o których mowa w art. 31 § 1 KPA^[14].

Zobacz też

• grupa społeczna
• organizacja pozarządowa
• organizacja non-profit

Przypisy

Bibliografia

• Banasik M., Udział organizacji społecznej w postępowaniu administracyjnym, Kraków, IPP TBSP, Nr 1/2012.
• Jaśkowska M., Wróbel A., Komentarz aktualizowany do Kodeksu postępowania administracyjnego, LEX\el. 2016.
• Kędziora R.: Ogólne postępowanie administracyjne, Warszawa 2008.
• Knysiak-Molczyk H., red., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2015.
• Woś T., red., Postępowanie administracyjne, Warszawa 2015.
• Zimmermann J., Prawo administracyjne, Warszawa 2014.