Organoznawstwo

Organy − główny przedmiot badań organoznawstwa

Organoznawstwo − wyspecjalizowany dział instrumentoznawstwa oraz instrumentologii, którego przedmiotem badań są instrumenty organowe, a w szczególności organy.

Potrzeba istnienia osobnego działu dla tego instrumentu wzięła się z szerokiej różnorodności w poszczególnych elementach budowy tej grupy instrumentów (przede wszystkim w różnicach w budowie traktury czy też różnego rodzaju piszczałek i ich walorów brzmieniowych), a także z bardzo długiej − w porównaniu do innych instrumentów − i zmiennej historii organów − głównego przedmiotu badań.

W organoznawstwie łączy się wiele różnych dziedzin i zagadnień nauki − od czysto technicznych − jak akustyka, inżynieria mechaniczna, wytrzymałość materiałów i materiałoznawstwo elementów drewnianych i metalowych, czy też współcześnie nawet elektronika − skończywszy na zagadnieniach humanistycznych i dotyczących sztuki − jak malarstwo, rzeźba, historia sztuki, konserwacja zabytków.

Organoznawstwo jako przedmiot

Organoznawstwo, jako osobny przedmiot, znajduje się w programach nauczania diecezjalnych szkół organistowskich, niektórych szkół muzycznych II stopnia (na wydziale instrumentalnym dla specjalności organy), oraz jako przedmiot na studiach wyższych − na uniwersytetach dla kierunków muzykologia[1], uczelniach muzycznych[2] dla kierunków instrumentalistyka o specjalności organy.

Zakres badań i nauczania

Budowa piszczałki − istotne zagadnienie w akustyce i brzmieniu

Zakres badań i nauczania organoznawstwa jest szeroki i zróżnicowany, zarówno pod względem teoretycznym jak i praktycznym, w dużym stopniu zależny od ośrodka akademickiego. Do najczęściej spotykanych zagadnień należą[2][3]:

  • historia, w tym historia prospektu organowego
  • budowa i konstrukcja, w tym budowa i działanie fisharmonii, tradycja i specyfika budowy instrumentu w różnych ośrodkach muzycznych na świecie,
  • akustyka instrumentu:
    • wpływ otoczenia − zagadnienia z akustyki budowli,
    • wpływ elementów konstrukcyjnych − budowa i intonacja piszczałek,
  • umiejętności teoretyczno-praktyczne:
    • zasady strojenia − przede wszystkim głosów językowych − i usuwania usterek,
    • pielęgnacja i problematyka ochrony instrumentów zabytkowych.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Organoznawstwo w programie studiów muzykologii na Uniwersytecie. Uniwersytet Opolski. [dostęp 2012-07-04].
  2. ↑ a b Organoznawstwo w programie studiów instrumentalistyki. Akademia Muzyczna w Łodzi. [dostęp 2012-07-04].
  3. ↑ Organoznawstwo w programie studiów instrumentalistyki. Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina. [dostęp 2012-07-04].

Bibliografia

  • J. Erdman: Organy. Poradnik dla użytkowników, Warszawa 1989
  • J. Gołos: Organoznawstwo historyczne, Wydawnictwo Akademii Muzycznej, Warszawa 2004, ISBN 83-89444-18-6
  • J. Gołos: Polskie organy i muzyka organowa, Warszawa 1972

Media użyte na tej stronie

PSM V40 D651 Flue stop organ pipes.jpg

Flue stop organ pipes

Fig. 10. Fig. 11. Fig. 12. Fig. 13.

Figs. 10 and 11.—Flue-stop Pipes, showing general features of construction: body of pipe {A), foot (b), mouth (c), lower lip {d), upper lip (e), air passage (f), languette which divides the body of the pipe from the foot (g), wind entrance (h), ears for steadying the wind (i), and tuner (j). Figs. 12 and 13 represent section of a wood pipe of the same order: the difference is shown in block {K), cap (l), tuner (m), exterior bevel (n), inverted mouth (o).

Brzeg Organy Krzyż.jpg
Autor: Briegers, Licencja: CC BY-SA 3.0
Organy Walterów w Kościele pw. Krzyża Świętego