Organy w bazylice Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Leżajsku
Organy znajdujące się w bazylice Zwiastowania NMP oo. bernardynów w Leżajsku należą do najcenniejszych zabytków tego typu nie tylko w Polsce, lecz także w Europie.
Historia
Pochodzenie organów datuje się na drugą połowę XVII wieku, a sfinansowanie ich powstania zawdzięcza się rodzinie Potockich. Pierwszym ich twórcą był Stanisław Studziński z Przeworska, który rozpoczął pracę nad instrumentem w 1680 roku i przerwał ją w 1682 r. Dalsze prace i udoskonalenia wykonał Jan Głowiński z Krakowa w latach 1686-1693. W latach 1903-1905 organy zostały przebudowane w stylu romantycznym przez Aleksandra Żebrowskiego. Kolejnym etapem powstawania tego dzieła instrumentalnego były prace Roberta Polcyna z Poznania w zakresie poprawy brzmienia barokowego organów w latach 1965-1968. Renowacja instrumentu została wykonana w latach 2000-2003 przez francuską firmę Manufacture Provençale d'Orgues oraz Adama Wolańskiego[1][2].
Budowa instrumentu
Główne organy bazyliki mają trakturę mechaniczną i 40 głosów. Małe organy w nawach bocznych mają 21 głosów (organy południowe) i 13 głosów (organy północne). Wyposażone są ponadto w urządzenia dodatkowe jak: kukułka, bęben (tympan), ptaszki, horribile. Piszczałki efektu horribile, naśladującego dźwięk kilku bębnów, znajdują się na filarach bocznych nawy głównej[2]. Organy główne posiadają też pełny głos 32', co oznacza, że największa piszczałka ma ponad 10 m długości. 4 szafy organów głównych, połączone z dekoracją chóru, stanowią monumentalną fasadę wypełniającą zachodnią ścianę bazyliki aż po sklepienie. Organy główne mają w ten sposób 15 m wysokości i 7,5 m szerokości, jednak kompozycja architektoniczna prospektu łączy je nierozerwalnie również z dwoma sąsiednimi instrumentami w nawach bocznych, tworząc jeden monumentalny zespół organowy, na którym – jedynym w świecie – może grać 3 organistów równocześnie[1].
Dekoracje
Nadzwyczaj bogata dekoracja snycerska prospektu organowego wykonana została przez samych braci zakonnych. Dzięki nim wartości muzyczne zostały zespolone ze wspaniałą strukturą architektoniczną[1].
Dyspozycja
Organy wielkie w nawie głównej[1]
|
|
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Połączenia: II-I, III-I, III-II, I-P, II-P, III-P,
- Tremulant manuału II,
- Żaluzja manuału III,
- Efekty specjalne: orzeł, horribile, bęben, ptaszki, kukułka.
Organy w nawie południowej[3]
|
| |||||||||||||||||||||||||||
- Połączenia: II-I, I-P, II-P,
- Dulcian wibrator.
Organy w nawie północnej[4]
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||
- Połączenie I-P
Przypisy
- ↑ a b c d Marcin Brol, Organy - Polskie Wirtualne Centrum Organowe, www.organy.art.pl [dostęp 2017-04-20] [zarchiwizowane z adresu 2017-04-21].
- ↑ a b Powiat leżajski - Warto zobaczyć - Organy leżajskie, www.starostwo.lezajsk.pl [dostęp 2017-04-20] (pol.).
- ↑ Marcin Brol, Bazylika oo. Bernardynów (organy w kaplicy Matki Bożej) - Polskie Wirtualne Centrum Organowe, www.organy.art.pl [dostęp 2017-04-20] [zarchiwizowane z adresu 2017-04-21].
- ↑ Marcin Brol, Bazylika oo. Bernardynów (organy w kaplicy św. Franciszka) - Polskie Wirtualne Centrum Organowe, www.organy.art.pl [dostęp 2017-04-20] [zarchiwizowane z adresu 2017-04-21].
Media użyte na tej stronie
Autor: Tom a, Licencja: CC BY-SA 4.0
Organy w Leżajsku - detal (Rückpositiv).
Autor: Tom a, Licencja: CC BY-SA 4.0
Organy w Leżajsku - detal (Oberwerk).
Autor: Tom a, Licencja: CC BY-SA 4.0
Organy w Leżajsku - organy w nawie południowej.
Autor: Tom a, Licencja: CC BY-SA 4.0
Organy w Leżajsku - organy w nawie północnej.
Autor: Tom a, Licencja: CC BY-SA 4.0
Organy w Leżajsku - organy w nawie głównej.