Orlica (roślina)
 Orlica pospolita | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Klasa | |
| Podklasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | orlica |
| Nazwa systematyczna | |
| Pteridium Gled. ex Scop. Fl. Carniol. 169. 15 Jun-21 Jul 1760 | |
| Typ nomenklatoryczny | |
Pteridium aquilinum (L.) Kuhn[3] | |
Orlica (Pteridium Gled. ex Scop.) – rodzaj paproci należących do rodziny Dennstaedtiaceae.
Systematyka
Orlica Pteridium jest izolowanym, wyraźnie wyodrębniającym się rodzajem o skomplikowanej, trudnej i kontrowersyjnej taksonomii w jego obrębie[4].
Do przyczyn kłopotów należy fenotypowa plastyczność roślin z tego rodzaju, co oznacza istotny wpływ czynników środowiskowych na cechy diagnostyczne analizowane w opisach taksonomicznych. Między taksonami w miarę dobrze wyodrębnionymi znajduje się szereg takich, które mają cechy pośrednie. W efekcie istnieje bardzo mało cech diagnostycznych użytecznych przy wyodrębnianiu taksonów niższej rangi[4]. Pierwszy nowoczesny przegląd systematyczny rodzaju sporządził Tryon w 1941 roku. Analizując zestaw cech morfologicznych uznał rodzaj za monotypowy i wyodrębnił w ramach gatunku Pteridium aquilinum dwa podgatunki (aquilinum i caudatum) z 12 odmianami. Później kolejni taksonomowie wyróżniali nowe gatunki, podgatunki i odmiany, a inni je odrzucali. Obszerne opracowania systematyczne rodzaju, bazujące na analizie cech morfologicznych i biochemicznych oraz sekwencjonowania genomu chloroplastowego, opublikowane zostały w pierwszych latach XXI wieku. Analizy genomów wykazały m.in., że morfotypy w obrębie poszczególnych grup zasięgowych (odpowiadających kontynentom) są bliżej spokrewnione od podobnych fenotypowo form z innych kontynentów[4].
Według opracowań taksonomicznych Thomsona z pierwszej dekady XXI wieku w obrębie rodzaju wyróżnia się 4 gatunki, 2 diploidalne i 2 allotetraploidalne. Diploidalne gatunki to występujący głównie na półkuli północnej Pteridium aquilinum z 11 podgatunkami oraz P. esculentum (w ujęciu Tryona podgatunek P. aquilinum caudatum) o zasięgu głównie na półkuli południowej z 2 podgatunkami. Tetraploidy to P. caudatum ze Ameryki Środkowej i Południowej oraz P. semihastatum z południowo-wschodniej Azji i Australii[4]. W innych ujęciach podgatunki P. aquilinum i P. esculentum podnosi się do rangi gatunków[5].
Filix C. G. Ludwig, Filix-foemina Hill ex Farwell, Ornithopteris (J. G. Agardh) J. Smith
Pteridium (Kuetzing) J. G. Agardh = Membranoptera Stackhouse, Pteridium Rafinesque = Pteris L.
- Gatunek we florze Polski[6]
- orlica pospolita (Pteridium aquilinum (L.) Kuhn)
- Pteridium esculentum (G. Forst.) Nakai
- Pteridium caudatum (L.) Maxon
- Pteridium semihastatum S.B.Andrews
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
- ↑ The Pteridophyte Phylogeny Group, A community-derived classification for extant lycophytes and ferns, „Journal of Systematics and Evolution”, 54 (6), 2016, s. 563–603, DOI: 10.1111/jse.12229.
- ↑ a b c Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-22].
- ↑ a b c d e R.H. Marrs, A.S. Watt. Biological Flora of the British Isles: Pteridium aquilinum (L.) Kuhn. „Journal of Ecology”. 94, s. 1272–1321, 2006.
- ↑ a b Pteridium. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2012-06-10]. (ang.).
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.