Ornitopody
Niektóre z zamieszczonych tu informacji wymagają weryfikacji. |
| ||
Ornithopoda | ||
Marsh, 1881 | ||
Okres istnienia: 165–65 mln lat temu | ||
Systematyka | ||
Domena | eukarionty | |
Królestwo | zwierzęta | |
Typ | strunowce | |
Podtyp | kręgowce | |
Gromada | zauropsydy | |
Podgromada | diapsydy | |
Infragromada | archozauromorfy | |
(bez rangi) | archozaury | |
(bez rangi) | Ornithodira | |
Nadrząd | dinozaury | |
Rząd | dinozaury ptasiomiedniczne | |
Podrząd | Cerapoda | |
Infrarząd | ornitopody |
Ornitopody, dinozaury ptasionogie (Ornithopoda, z gr. ornis – ptak + pous – stopa) – grupa dinozaurów z rzędu ptasiomiednicznych (Ornithischia).
Nie jest pewne, kiedy pojawiły się ornitopody; wiadomo, że istniały już w środkowej jurze (Callovosaurus z keloweju). Tradycyjnie do ornitopodów zaliczano żyjące od późnego triasu do wczesnej kredy heterodontozaury, a także niewielkie środkowojurajskie dinozaury ptasiomiedniczne z Chin, jak Hexinlusaurus (dawniej Yandusaurus multidens) czy Agilisaurus[1]; jednak nowsze analizy kladystyczne sugerują, że dinozaury te nie należały do ornitopodów[2][3]. Grupa osiągnęła największe zróżnicowanie w kredzie. Ornitopody były najliczniejszymi zwierzętami lądowymi swoich czasów. Wszystkie były roślinożerne i dwunożne, przystosowane do sprawnego biegu. Charakteryzowały się trzema palcami stopy, brakiem kostnego pancerza, pyskiem zakończonym dziobem, wydłużoną kością łonową i dziurą w dolnej szczęce. Dzięki przystosowaniu do rozdrabniania i żucia pokarmu roślinnego mogły go lepiej i szybciej trawić zwiększając tempo metabolizmu. Wiele form miało na sklepieniach czaszki kostne wyrostki przypominające rogi lub hełmy puste od wewnątrz, które obudowane skórą mogły służyć do wydawania dźwięków. Kończyny przednie mniejsze. Dzięki odkryciom wielu szkieletów w jednym miejscu i odkopaniu skamieniałych gniazd wiemy, że żyły w stadach i opiekowały się młodymi. Są znane z wykopalisk na wszystkich kontynentach (łącznie z Antarktydą).
Przypisy
- ↑ David B. Norman, Hans-Dieter Sues, Lawrence M. Witmer, Rodolfo A. Coria: Basal Ornithopoda. W: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press, 2004, s. 393-412. ISBN 0-520-24209-2.
- ↑ Richard J. Butler, Roger M. H. Smith, David B. Norman. A primitive ornithischian dinosaur from the Late Triassic of South Africa, and the early evolution and diversification of Ornithischia. „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”. 274 (1621), s. 2041–2046, 2007. DOI: 10.1098/rspb.2007.0367 (ang.).
- ↑ Richard J. Butler, Paul Upchurch, David B. Norman. The phylogeny of the ornithischian dinosaurs. „Journal of Systematic Palaeontology”. 6, s. 1–40, 2008. DOI: 10.1017/S1477201907002271 (ang.).
Klasyfikacja
Infrarząd ornitopody (Ornithopoda)
- Rodzina: hipsylofodony (Hypsilophodontidae)
- iguanodony (Iguanodontia)
- Rodzina: driozaury (Dryosauridae)
- Rodzina: iguanodony (Iguanodontidae)
- Rodzina: rabdodony (Rhabdodontidae)
- Rodzina: kamptozaury (Camptosauridae)
- Nadrodzina: hadrozauroidy (Hadrosauroidea)
- Rodzina: hadrozaury (Hadrosauridae)
- Podrodzina: hadrozaury płaskogłowe (Hadrosaurinae)
- Podrodzina: lambeozaury (Lambeosaurinae)
- Rodzina: hadrozaury (Hadrosauridae)
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Autor: Nobu Tamura (http://spinops.blogspot.com), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Ouranosaurus nigeriensis, pencil drawing
Autor: User:Ghedo, Licencja: CC BY 2.5
Telmatosaurus, a primitive hadrosaurid ornithopod
Autor:
- derivative work: Dinoguy2 (talk)
- Spinosaurus_BW.jpg: ArthurWeasley
Spinosaurus aegyptiacus, a spinosaurid from the Middle Cretaceous of Egypt
Autor: User:Ghedo, Licencja: CC BY 2.5
Lurdusaurus arenatus, a huge ornithpod from Niger.
Autor: Drawing by John Conway [1], Licencja: CC-BY-SA-3.0
Various ornithopod dinosaurs. Far left: Camptosaurus, left: Iguanodon, centre background: Shantungosaurus, centre foreground: Dryosaurus, right: Corythosaurus, far right (large): Tenontosaurus.
Autor: Nobu Tamura (http://spinops.blogspot.com), Licencja: CC BY 2.5
Head of Gryposaurus notabilis, a hadrosaur from the Late Cretaceous of North America, pencil drawing
Autor: Matt Martyniuk, Licencja: CC BY-SA 4.0
- Scale diagram of the largest known ornithopod dinosaurs, compared in size with a human. Each grid section represents 1 square meter. Blue: Shantungosaurus giganteus (type specimen). Red: Magnapaulia laticaudus (LACM 17712). Violet: Edmontosaurus annectens (specimen MOR 003, formerly Anatosaurus annectens, before Anatosaurus had been synonymised with Edmontosaurus). Green: Edmontosaurus regalis (specimen USNM 12711).
- Adapted from illustrations and scale diagrams by ArthurWeasley, Dropzink, and Prieto-Márquez et al. 2012