Ortografia (Stanisław Zaborowski)

Ortographia seu modus recte scribendi et legendi Polonicum idioma quam utilissimus

Strona tytułowa wydania z 1518
Autor	Stanisław Zaborowski
Typ utworu	traktat językoznawczy
Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Kraków
Język	polski
Data wydania	1514–1515
Wydawca	Florian Ungler

Ortografia (łac. Ortographia seu modus recte scribendi et legendi Polonicum idioma quam utilissimus) – traktat w języku łacińskim poświęcony polskiej ortografii autorstwa Stanisława Zaborowskiego wydany w 1514–1515. Książka Stanisława Zaborowskiego stanowi drugą po traktacie Jakuba Parkoszowica próbę uporządkowania polskiej ortografii^[1].

Historia

Pierwsze wydanie książki ukazało się w 1514–1515 (według innego opracowania w 1512 lub 1513^[2]) w Krakowie nakładem drukarni Floriana Unglera. „Ortografia” powstała prawdopodobnie z inspiracji Unglera, jako próba uporządkowania ortografii książek ukazujących się w jego wydawnictwie w języku polskim.

System ortograficzny Zaborowskiego wzorowany był na ortografii czeskiej i opierał się na stosowaniu znaków diakrytycznych. Traktat był próbą wyeliminowania dwuznaków lub trójznaków używanych w tekstach piśmiennych epoki średniowiecza jakie stosowano do zapisu głosek charakterystycznych dla języka polskiego. Głównym założeniem było oznaczanie jednej głoski jedną literą, w związku z czym ortografia Zaborowskiego pozbawiona była dwuznaków i trójznaków, zaś miękkości nie oznaczano literami i(y)^[1].

System ten został wykorzystany w niektórych drukach Unglera, nie przyjął się jednak na większą skalę. Innowacjami Zaborowskiego, które utrwaliły się w języku polskim była forma jednoznakowego, diakrytycznego zapisu spółgłosek oraz używanie dwóch liter ż oraz ł^[1].

Wydania

„Ortografia” Zaborowskiego była wielokrotnie wznawiana. Oprócz pierwszego wydania z 1514 roku wydrukowanego przez Floriana Unglera druga edycja wydana została w 1518 roku w oficynie Jana Hallera. Kolejne wydania drukowano wielokrotnie w ramach „Grammatica rudimenta” w latach 1519, 1526, 1529, 1536, 1539, 1560 i 1564 w edycji Zaborowskiego^[1].

Przypisy

Bibliografia

• Teresa Michałowska: Literatura polskiego średniowiecza. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 599–600. ISBN 978-83-01-16675-5.
• Wiesław Wydra: Chrestomatia staropolska. Teksty do roku 1543 rozdz. „Stanisław Zaborowski, Ortographia seu modus recte scribendi et legendi Polonicum idioma quam utilissimus”. Wrocław: Ossolineum, 1984, s. 315–317. ISBN 83-04-01568-4.
• Stanisław Zaborowski: Ortographia seu modus recte scribendi et legendi Polonicum idioma quam utilissimus”. Kraków: Florian Ungler, 1513.