Orzech (województwo śląskie)

Artykuł

50°25′33″N 18°55′21″E

- błąd

39 m

WD

50°26'N, 18°56'E, 50°29'N, 18°54'E

- błąd

2322 m

Odległość

1197 m

Orzech
wieś
Ilustracja
Widok na Orzech od wschodu (2019)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

tarnogórski

Gmina

Świerklaniec

Sołectwo

Orzech

Liczba ludności (2018)

2198

Strefa numeracyjna

032

Kod pocztowy

42-622[1]

Tablice rejestracyjne

STA

SIMC

0222226

Położenie na mapie gminy Świerklaniec
Mapa konturowa gminy Świerklaniec, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Orzech”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Orzech”
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego
Mapa konturowa powiatu tarnogórskiego, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Orzech”
Ziemia50°25′33″N 18°55′21″E/50,425833 18,922500

Orzech (niem. Orzech) – wieś w Polsce, położona w województwie śląskim, w powiecie tarnogórskim, w gminie Świerklaniec[2][3], w połowie drogi z Nakła Śląskiego do Radzionkowa.

W latach 1975–1998 wieś należała administracyjnie do województwa katowickiego.

Historia

Pierwsze zapisy o miejscowości Orzech znajdują się w księdze parafialnej kościoła św. Małgorzaty w Bytomiu i pochodzą z około 1224 roku. Są to zarysy szkiców granic osady w pisowni Oreh w języku łacińskim. W spisanym po łacinie dokumencie z października 1277 roku biskup krakowski Paweł z Przemankowa zakłada parafię kamieńską, do której zostaje włączona osada Orzech – wymieniona w nim jako Orech[4]. Pierwszym właścicielem wsi był książę Kazimierz bytomski[5]. W 1307 roku Orzech przeszedł w posiadanie Piotra z Paniów[5].

Stara osada górnicza, ośrodek średniowiecznego górnictwa kruszcowego (rud ołowiu, srebra i cynku). W 1545 roku istniało tu 8 szybów, odwadnianych kunsztami wodnymi napędzanymi konnymi kieratami, płuczka rudy i piec do jej wytopu[6]. W XIX wieku właścicielem wsi był hrabia Henckel von Donnersmarck[5].

Architektura

Romantyczne ruiny w Orzechu (2019)

Przy ulicy Wieczorków znajduje się kościół poświęcony w 1984 roku[5], podlegający parafii Najświętszej Maryi Panny Jasnogórskiej w Orzechu.

Orzech na tle gminy Świerklaniec

Na wschód od centrum wsi znajduje się jej jedyny zabytek – sztuczne „ruiny zamku” z XIX wieku[7]. Ponadto w gminnej ewidencji zabytków gminy Świerklaniec figurują: krzyż przydrożny z 1877 roku u zbiegu ulic Szkolnej i Lompy oraz kapliczka przydrożna z 1895 roku[8].

Przypisy

  1. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 872 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  2. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  3. ↑ GUS. Rejestr TERYT
  4. ↑ Piekosiński 1886 ↓, s. 45.
  5. ↑ a b c d Parafia Najświętszej Maryi Panny Jasnogórskiej w Orzechu. Parafia Orzech. [dostęp 2019-09-16].
  6. ↑ Gajdzik Bonifacy, Zięba Stanisław: Czarny Śląsk. Monografia krajoznawcza, Spółdzielczy Instytut Wydawniczy „Kraj”, Warszawa 1952, s. 106.
  7. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022, s. 116 [dostęp 2019-09-16].
  8. ↑ Grzegorz Żmijewski, Ewa Trojan: Karty adresowe zabytków nieruchomych. 2012. [dostęp 2019-09-16].


Bibliografia

  • Franciszek Piekosiński: Monumenta Meadievii Historica. Codex diplomaticus Poloniae minoris, Volumes 9-10. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1886, s. 40–41.

Linki zewnętrzne

Gmina Świerklaniec
Wsie
Integralne
części wsi
Inne obszary

POL gmina Świerklaniec COA.svg

Media użyte na tej stronie

Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Tarnowskie Góry County location map 2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Tarnowskie Góry County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 50.6412 N
  • S: 50.3183 N
  • W: 18.55 E
  • E: 19.154 E
Gmina Świerklaniec location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map of gmina Świerklaniec, Poland
Ta mapa of gmina Świerklaniec została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.
Podział Administracyjny Gminy Świerklaniec.png
Autor: Pat 12345678910, Licencja: CC BY-SA 4.0
Podział Administracyjny Gminy Świerklaniec
Orzech.jpg
Autor: Adrian Tync, Licencja: CC BY-SA 4.0
Orzech, view from the hill
Orzech tower ruins.jpg
Autor: Adrian Tync, Licencja: CC BY-SA 4.0
ruins of romantic artificial ruins of castle (only one remaining tower of four) in Orzech, Tarnowskie Góry powiat, Poland