Orzysza

Orzysza
Kontynent	Europa
Państwo	Polska
Rzeka
Długość	38,6 km
Źródło
Miejsce	okolice Jeziora Bajtkowskiego
Współrzędne	53°45′01″N 22°14′42″E/53,750278 22,245000
Ujście
Recypient	Śniardwy
Współrzędne	53°48′14″N 21°51′35″E/53,803889 21,859722
Położenie na mapie powiatu piskiego źródło ujście
Położenie na mapie Polski źródło ujście
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego źródło ujście

Orzysza, nazywana również Orzyską Strugą (Arys Fliess) – lewostronny ciek IV rzędu zlewni Pisy. Długość 38,6 km, z czego ponad połowa przebiega przez jeziora. Źródła jej znajdują się w okolicy Jeziora Bajtkowskiego położonego na południowy zachód od Ełku. Początkowo płynie w kierunku północno-zachodnim, mijając po drodze jeziora:

• Zdedy;
• Jezioro Lipińskie;
• Kraksztyn;
• Kaleń;
• Rostki.

Rzeka wpływa do jeziora Orzysz od jego zachodniej strony na wysokości wyspy Czykietówka. Od jeziora Orzysz i Wierzbińskiego płynie do jeziora Tyrkło, a następnie uchodzi do jeziora Śniardwy.

Górny bieg rzeki, płynie przez zatorfione łąki na północ od Orzysza, łączy się z kanałem Orzysz. Dolny bieg rzeki meandruje, płynąc początkowo przez łąki, a następnie przez obszar zalesiony^[1].

W lutym 1361 roku podczas przeprawy przez rzekę pod Grzegorzami został rozbity przez Krzyżaków litewski oddział. W związku z tym miejsce to zostało nazwane Brodem Kiejstutowym. Rzeka jest bardzo rzadko używana przez kajakarzy, mimo że charakteryzuje się znacznymi walorami przyrodniczymi.

Na jej brzegach rośnie bujna roślinność szuwarowa, m.in. z dominacją takich gatunków jak:

• trzcina pospolita;
• pałka szerokolistna;
• manna mielec;
• mozga trzcinowata;
• tatarak zwyczajny.

W nurcie cieku rosną:

• rdestnica przeszyta;
• rdestnica pływająca;
• strzałka wodna.

W końcowym odcinku rzeki występują łęgi olszowo-jesionowe.

Zlewnia jeziora jest zróżnicowana i porośnięta w znacznej części obszarami leśnymi Puszczy Piskiej. Pokrywa ona utwory morenowe – pagórkowate i faliste zbudowane z glin i piasków gliniastych oraz piaszczyste sandry i enklawy utworów aluwialnych oraz torfów.

Dopływy rzeki:

• • Kanał Kozielski bifurkujący ze zlewnią Dziękałówki;
  • Druglin – jezioro o powierzchni 428 ha, długości 4,4 km, szerokości do 2,3 km, maksymalnej głębokości 6 m. Linia brzegowa rozwinięta, w części północnej dwie zatoki. Na jeziorze kilkanaście wysp. Brzegi w większości niskie, miejscami podmokłe, na południu zalesione.
  • jezioro Wylewy.

Rzeka Orzysza

Orzysza w Mikoszach widok z mostku (W)

Orzysza w Mikoszach widok z mostku (E)

Orzysza spotyka się z Tyrkłem

Kolorowy brzeg Orzyszy

Rośliny w nurcie Orzyszy

Szlak kajakowy im. Michała Kajki

Szlak kajakowy im. Michała Kajki jako trasa zaliczana jest do średnio trudnych technicznie, z uwzględnieniem znacznego wysiłku fizycznego w pierwszym dniu spływu.

• I dzień – etap I (10,8 km)
  • 1. Wieś Zdedy w gm. Biała Piska – start: jez. Zdedy położone już w gminie Orzysz – 1,8 km,
  • 2. rzeczka łącząca z Jez. Lipińskim – 1,4 km,
  • 3. Jez. Lipińskie – 5,6 km,
  • 4. jez. Kraksztyn – 2,0 km (proponuję odpoczynek we wsi Ogródek).
• etap II (13,5 km)
  • 5. Jez. Kaleńskie wraz z oczkiem będącym jeziorem Kalunki – 1,0 km,
  • 6. struga wodna łącząca jez. Kalunki z jez. Rostki – 1,5 km
  • 7. jez. Rostki – 1,8 km,
  • 8. Czarcia Struga – 2,7 km,
  • 9. jez. Orzysz – 6,5 km (nocleg w Orzyszu w obiektach turystycznych położonych na zachodnim brzegu jeziora).

• II dzień – etap III (13, 0 km)
  • 10. jez. Orzysz – Zatoka Wierzbińska – 0,4 km,
  • 11. kanał Orzysz – 1,0 km,
  • 12. Orzysza – 9,8 km,
  • 13. jez. Tyrkło – spływ kończymy we wsi Okartowo przy szkole podstawowej – 1,8 km
    lub na jez. Śniardwy w przystani dla jachtów, za mostem kolejowym – 2,0 km.

Przypisy

Bibliografia

• R. W. Pawlicki, P. Sikorski, M. Wierzba, Przewodnik po ścieżkach rowerowych, Ziemia Orzyska, Orzysz 2004, ISBN – 83-914508-0-5
• S. Imielski, B. Kozarkiewicz, Raport o stanie środowiska w województwie suwalskim w 1996 roku, Suwałki 1997 wyd. Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska, ​ISBN 83-87166-49-9​