Osłona grzyba

Osłona grzyba (łac.: velum) – błony otaczające młody owocnik grzybów. Są dwie osłony[1]:

  • osłona całkowita (velum generale, velum universale) otaczająca owocnik od wierzchołka kapelusza po podstawę trzonu. Może być błonkowata lub pajęczynowata. Podczas wzrostu owocnika ulega rozerwaniu, a jej resztki mogą u różnych gatunków grzybów pozostawać w różnych miejscach owocnika; u podstawy trzonu jako pochwa, na trzonie jako pierścień, strzępki lub obrączka i na kapeluszu w postaci łatek, strzępek lub brodawek[1]. U różnych gatunków grzybów różnie to bywa. U muchomora zielonawego (Amanita phalloides) pozostaje pierścień i pochwa, u muchomora czerwonego (Amanita muscaria) łatki i pierścień, u pieczarki polnej tylko pierścień. Czasami osłony są tak delikatne, że nawet u młodych owocników trudno je dostrzec, czasami brak ich zupełnie (np. u twardzioszka przydrożnego Marasmius oreades)[2].
  • osłona częściowa (velum partiale) łącząca brzeg kapelusza z trzonem. Może być błonkowata lub pajęczynowata. Zadaniem tej osłony jest ochrona hymenoforu. Podczas wzrostu grzyba ulega rozerwaniu. U niektórych gatunków jej resztki tworzą na trzonie pierścień, a na brzegu kapelusza zwisające strzępki (np. u maślaka zwyczajnego Suillus luteus)[3].

Pozostające po osłonie na owocnikach łatki, strzępki brodawki, pochwa, pierścień czy obrączka mają duże znaczenie przy oznaczaniu gatunków. Są one jednak delikatne i z wiekiem rozpadają się, zwłaszcza podczas deszczów ulegają zmyciu. Z tego względu dla oznaczenia niektórych gatunków konieczne są osobniki młode, u których jeszcze zachowały się resztki osłony. Z tego też względu w celu identyfikacji grzyba należy z podłoża wyciągać go ostrożnie i tak, aby wyjąć grzyba wraz z całą nasadą[2].

Specyficzny, pajęczynowaty rodzaj osłony całkowitej lub częściowej u niektórych grzybów (np. u zasłonaków Cortinarius) nosi nazwę zasnówki[3]. U niektórych gatunków grzybów osłona ulega ześluzowaceniu[2].

Resztki osłony całkowitej w postaci łatek u muchomora czerwonego
maślaka zwyczajnego resztki osłony częściowej tworzą na trzonie pierścień
Rozwój owocnika: 1 – osłona całkowita, 2 – młody owocnik, 3 – osłona częściowa, 4 – łatki na kapeluszu, 5 – pierścień, 6 – pochwa


Przypisy

  1. ↑ a b Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.
  2. ↑ a b c Marek Snowarski: Grzyby. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-776-4.
  3. ↑ a b Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.

Media użyte na tej stronie

Amanita muscaria G2.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 3.0
Amanita muscaria
2005-09-12 Suillus luteus cropped.jpg
Autor: , Licencja: CC-BY-SA-3.0
Name:Suillus luteus, Family:Boletaceae (pl. maślak zwyczajny)