Osłona kabiny (lotnictwo)

Osłona kabiny w szybowcu SZD-9 Bocian

Osłona kabiny – górna część obudowy kabiny pilota, której zadaniem jest zabezpieczenie załogi przed działaniem czynników atmosferycznych i pędem powietrza.

Zamknięta kabina samolotu może być wykonana w dwóch podstawowych konfiguracjach: z sufitem i z osłoną. Sufit daje większe bezpieczeństwo w przypadku kapotażu, ogranicza wszakże widoczność i wymaga instalacji drzwi. Przezroczysta osłona kabiny daje dużo lepszą widoczność, co jest istotne dla bezpieczeństwa lotu; wadą osłony jest konieczność zapewnienia jej właściwej wytrzymałości i możliwość poważnego nagrzewania się kabiny w wyniku efektu cieplarnianego[1]. W celu zapewnienia maksymalnej widoczności jest wykonana ze szkła organicznego i, jeśli to tylko możliwe, pozbawiona szkieletu, którego żebra zasłaniają widok; z reguły stosuje się instalację przeciwoblodzeniową[2].

Najczęściej dwuczęściowa, składa się ze stałego wiatrochronu i ruchomej limuzyny (bądź kopułki), która jest otwierana i zamykana w celu umożliwienia wejścia do i wyjścia ze statku powietrznego ze szczególnym uwzględnieniem szybkiego opuszczenia kabiny w przypadku awarii[3]. W tym celu część ruchomą konstruuje się tak, by po zwolnieniu zamków ulegała odrzuceniu przez pęd powietrza[2]. W samolotach wyposażonych w fotel wyrzucany może posiadać wtopiony sznur wybuchowy w celu jej rozkruszenia przy konieczności katapultowania się załogi[3].

Część ruchoma może być odchylana, przesuwana, podnoszona bądź zdejmowana[3]. Stosuje się przesuwanie do tyłu, odchylanie do przodu (z zawiasem zamontowanym na wiatrochronie), do tyłu (z zawiasem na kadłubie, za osłoną) lub w bok[2]. Równocześnie zamki i mocowania osłony muszą gwarantować, że nie otworzy się ona przypadkowo, na skutek działania sił aerodynamicznych lub przeciążeń. W przypadku odpadnięcia może uderzyć i uszkodzić bądź zniszczyć usterzenie; jeśli zostanie przymocowana do maszyny, będzie generować bardzo poważny i niesymetryczny opór aerodynamiczny. W obydwu przypadkach grozi to utratą sterowności samolotu i może doprowadzić do katastrofy lotniczej[1][4]. W projektowaniu samolotu właściwy dobór kształtu osłony jest szczególnie istotny – dobrze aerodynamicznie zaprojektowana osłona generuje na ogół około 2% całościowego oporu maszyny – w przypadku źle dobranej, udział ten może wzrosnąć nawet dziesięciokrotnie[5].

Przypisy

  1. a b Gudmundsson 2014 ↓, s. 88–89.
  2. a b c Osłona kabiny pilota. W: Encyklopedia techniki wojskowej. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978, s. 462.
  3. a b c Osłona kabiny pilota. W: Zdzisław Brodzki, Stefan Górski, Ryszard Lewandowski: Ilustrowana Encyklopedia dla Wszystkich. Lotnictwo. Warszawa: Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, 1979, s. 143. ISBN 83-204-0005-8.
  4. Poważne zdarzenie samolotu ultralekkiego ZENAIR CH 601 ZODIAC OK-LUA47 w miejscowości Łęgowo 535/13 (pol.). bezpieczenstwo.dlapilota.pl. [dostęp 2019-10-14].
  5. Gudmundsson 2014 ↓, s. 729.

Bibliografia

  • Zdzisław Brodzki, Stefan Górski, Ryszard Lewandowski: Ilustrowana Encyklopedia dla Wszystkich. Lotnictwo. Warszawa: Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, 1979. ISBN 83-204-0005-8.
  • Encyklopedia techniki wojskowej. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
  • Snorri Gudmundsson: General aviation aircraft design: applied methods and procedures. Oxford, UK: Butterworth-Heinemann, 2014. ISBN 978-0-12-397308-5. (ang.)

Media użyte na tej stronie

View from the cockpit of a Hawk TMK1.jpg
Autor: Cpl Alex Scott, Licencja: OGL v1.0
The view from the cockpit of a Hawk TMK1 of the Red Arrows, as they prepare to flypast over RAF Akrotiri, Cyprus.
SZD-9 Bocian bis 1E SP-2825, Gliwice 2017.12.30 (03).jpg
Autor:
Anna Buchta
, Licencja: CC BY-SA 3.0
Loty sylwestrowe 2017, SZD-9 Bocian bis 1E po wylądowaniu, Na przednim fotelu w kokpicie Anna Witała, na tylnym Tadeusz Lewicki – Sekcja Szybowcowa Aeroklubu Gliwickiego
Crew chief Staff Sgt. Jason Carlson waits for Capt. Grant Lewis to exit so he can put his F-15 Eagle to bed for the evening.JPG
GWAILOR AIR FORCE STATION, India -- Crew chief Staff Sgt. Jason Carlson (right) waits for Capt. Grant Lewis to exit so he can put his F-15 Eagle to bed for the evening. Sergeant Carlson and Captain Lewis, along with 140 airmen from Elmendorf Air Force Base, Alaska, are participating in Cope India 04 here. Cope India is a bilateral dissimilar air combat exercise. Sergeant Carlson is assigned to the 19th Aircraft Maintenance Unit, and Captain Grant is assigned to the 19th Fighter Squadron. (U.S. Air Force photo by Tech. Sgt. Keith Brown)
The British Expeditionary Force (bef) in France 1939-1940 C737.jpg
The British Expeditionary Force (bef) in France 1939-1940

The Royal Air Force in France 1939 - 1940: A Hawker Hurricane fighter is loaded with ammunition before a mission.

Comment : This Hurricane Mark I has the original two-bladed propeller.
Vans.rv-7a.g-jfrv.arp.jpg

Vans RV-7A (UK registration G-JFRV) at Kemble Airfield, Kemble, Gloucestershire.

Photographed by Adrian Pingstone in July 2005 and placed in the public domain.