Oset zwisły
 | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek | oset zwisły |
| Nazwa systematyczna | |
| Carduus nutans L. Sp. pl. 2:821. 1753[3] | |
Oset zwisły (Carduus nutans L.) – gatunek rośliny należący do rodziny astrowatych.
Rozmieszczenie geograficzne
Rodzimy obszar jego występowania obejmował północną część obszaru śródziemnomorskiego[4]. Rozprzestrzenił się i obecnie występuje na wszystkich kontynentach (poza Antarktydą) i na wielu wyspach[5]. W Europie Środkowej pojawił się już w epoce żelaza, w Polsce we wczesnym średniowieczu w okolicach Krakowa. We florze Polski ma status archeofita[4]. Jest dość częsty[6].
Morfologia
- Łodyga
- Kolczasto oskrzydlona, wzniesiona, o wysokości do 100 cm[4].
- Liście
- Ulistnienie skrętoległe. Liście w zarysie lancetowate, lub podługowate. Dolne zebrane w różyczkę liściową, głęboko pierzastodzielne i krótkoogonkowe, górne zatokowato-klapowane, szeroko zbiegające po łodydze, o brzegach kolczasto ząbkowanych[4].
- Kwiaty
- Purpurowoczerwone w prawie kulistych koszyczkach o średnicy 3,5-7 cm,. Wyrastają na długich, w czasie kwitnienia zwisłych szypułkach. Okrywa o listkach tworzących kilka szeregów. Mają szerokość do 5,5 mm, są przewężone powyżej nasady, a ich szczyty zakończone są lancetowatym kolce,. Niektóre listki okrywy są purpurowo nabiegłe. Wszystkie kwiaty w koszyczku są obupłciowe, rurkowate. W dnie koszyczka szczecinkowate plewinki[4].
- Owoc
- Niełupki o długości 3,5-4 mm z pierścieniowatym rąbkiem i puchem kielichowym o długości 15-20 mm[4].
Biologia i ekologia
- Rozwój
- Roślina dwuletnia, hemikryptofit. Kwitnie od czerwca do września. Kwiaty przedprątne, zapylane przez motyle i błonkówki[7]. Nasiona rozsiewane przez wiatr.
- Siedlisko
- Roślina ruderalna. Rośnie na suchych zboczach, w miastach, na przydrożach, w zaroślach, na ubogich pastwiskach, wysypiskach, nieużytkach Głównie na glebach zawierających wapń, piaszczystych i kamienistych, ale także na glebach gliniastych[4][7]. W swoim rodzimym obszarze występowania rośnie w murawach kserotermicznych oraz w zdegenerowanych stadiach makii śródziemnomorskiej[4]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych w Polsce gatunek charakterystyczny dla SAll. Onoperdion[8].
- Oddziaływania międzygatunkowe
- Na ostach pasożytuje wiele gatunków grzybów. M.in. są to: Golovinomyces cichoracearum wywołujący mączniaka prawdziwego astrowatych, Puccinia calcitrapae i Puccinia cnici wywołujące rdze, Microbotryum cardui, Ramularia cirsii, Ramularia cynarae emend, Nodulosphaeria cirsii[9].
- Genetyka i zmienność
- Liczba chromosomów 2n – 16.Tworzy mieszańce z ostem kędzierzawym i ostem nastroszonym[6].
 Pokrój |  Koszyczek |  Koszyczek |  Pęd | Owoce |
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
- ↑ The International Plant Names Index [dostęp 2018-02-17].
- ↑ a b c d e f g h Barbara Sudnik-Wójcikowska: Rośliny synantropijne. Warszawa: Multico, 2011. ISBN 978-83-7073-514-2. OCLC 948856513.
- ↑ Discover Life Maps [dostęp 2018-01-17].
- ↑ a b Rutkowski Lucjan. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8
- ↑ a b Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
- ↑ Matuszkiewicz Władysław. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 2006. ISBN 83-01-14439-4
- ↑ Wiesław Mułenko, Tomasz Majewski, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, A preliminary checklist of micromycetes in Poland. Wstępna lista grzybów mikroskopijnych Polski, Kraków: W. Szafer. Institute of Botany, PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-75-4
Identyfikatory zewnętrzne:
- African Plant Database: 136409
- BioLib: 41332
- EoL: 469131
- Flora of China: 200023608
- Flora of North America: 200023608
- FloraWeb: 1143
- GBIF: 3114542
- INaturalist: 76007
- IPNI: 188890-1
- ITIS: 35787
- NCBI: 92906
- The Plant List: gcc-41225
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:188890-1
- Tela Botanica: 13262
- Tropicos: 2702008
- USDA PLANTS: CANU4
Media użyte na tej stronie
Carduus nutans subsp. nutans cg3.JPG
Autor: Christian.gilli, Licencja: CC BY-SA 4.0
Inflorescence
Autor: Christian.gilli, Licencja: CC BY-SA 4.0
Inflorescence
Taxonym: Carduus nutans subsp. nutans ss Fischer et al. EfÖLS 2008 ISBN
978-3-85474-187-9
Location: Heidenstatt near Limberg, district Hollabrunn, Lower
Austria - ca. 385 m a.s.l.
Carduus nutans sl1.jpg
Autor: Stefan.lefnaer, Licencja: CC BY-SA 4.0
Habitus
Autor: Stefan.lefnaer, Licencja: CC BY-SA 4.0
Habitus
Taxonym: Carduus nutans ss Fischer et al. EfÖLS 2008 ISBN 978-3-85474-187-9
Location: Neue Donau, district Korneuburg, Lower Austria - ca. 160 m a.s.l.
Semi e peluria di cardo rosso.png
(c) Assianir z włoskiej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0
Assianir, mio lavoro, Semi e peluria di cardo_rosso particolare, GNU FDL
(c) Assianir z włoskiej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0
Assianir, mio lavoro, Semi e peluria di cardo_rosso particolare, GNU FDL