Osiedle Podwawelskie

Osiedle Podwawelskie
Ilustracja
Wieżowce we wschodniej części osiedla, widok od wschodu, od strony ulicy Konopnickiej
Państwo

 Polska

Miasto

Kraków

Dzielnica

VIII Dębniki

Data budowy

1967–1976

Architekt

Witold Cęckiewicz z zespołem

Położenie na mapie Krakowa
Mapa konturowa Krakowa, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Osiedle Podwawelskie”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Osiedle Podwawelskie”
Ziemia50°02′28,7″N 19°55′44,4″E/50,041300 19,929000
Widok na Osiedle Podwawelskie z jednego z wieżowców (w kierunku północnym)
Wieżowiec na Osiedlu Podwawelskim

Osiedle Podwawelskie – osiedle w Krakowie wchodzące w skład Dzielnicy VIII Dębniki, niestanowiące jednostki pomocniczej niższego rzędu w ramach dzielnicy.

Historia

Osiedle Podwawelskie powstało na terenie dawnych miejscowości Ludwinów oraz Zakrzówek, które to zostały przyłączone do Krakowa kolejno w 1910 i 1909 roku jako IX i X dzielnica katastralna[1]. Zespół Osiedla Podwawelskiego powstał na drodze konkursu architektonicznego, rozstrzygniętego w 1965 roku. Zwyciężył projekt przygotowany przez zespół prof. Witolda Cęckiewicza. Projekty poszczególnych budynków sporządzili Maria i Jerzy Chronowscy, z którymi współpracowali Stefan Golonka, Kazimierz Chodorowski oraz Wiesława i Zbigniew Trella. Szczegółowe projekty urbanistyczne opracowali Anna Basista, Jan Lewandowski, Stefan Sitarski oraz Mieczysław Turski[2]. Układ urbanistyczny osiedla składa się z podłużnych, czteropiętrowych bloków o południowej ekspozycji elewacji, ustawionych w pasach równoległych[2], w czterech rzędach. Takie rozstawienie tych budynków uwzględnia właściwe przewietrzanie zespołu zgodnie z kierunkiem większości wiatrów w Krakowie z zachodu na wschód[2]. Na zabudowę osiedla składa się również szesnaście dziesięciopiętrowych punktowców. Są to budynki powstałe według tego samego projektu autorstwa Marii i Jerzego Chronowskich, co pięć punktowców na osiedlu Wysokim w Bieńczycach, które to otrzymały w 1972 roku tytuł Mister Krakowa - nagrodę przyznawaną za najlepsze architektoniczne realizacje w mieście[3]. Zostały one na osiedlu Podwawelskim ustawione swobodnie w zieleni[2], na zachodnich, południowych i wschodnich obrzeżach zespołu osiedla. Uzupełnieniem całości zespołu miały być pawilony handlowo-usługowe. Budynki mieszkalne na osiedlu zostały wykonane w technologii wielkopłytowej „Żerań” oraz technologii „Domino-68” i „WUF-T”[2]. Przez środek osiedla w osi północ-południe przechodzi zielony ciąg spacerowy, zamknięty od południa Kościołem Matki Boskiej Fatimskiej[2], będący głównym założeniem parkowym wewnątrz osiedla. Osiedle początkowo zostało podzielone na dwie jednostki: Ludwinów i Zakrzówek[2]. Realizacja zespołu urbanistycznego Osiedla Podwawelskiego odbyła się w latach 1967-1976[2].

W początkowym etapie budowy nazywało się „Osiedle Tysiąclecia”[4], po czym nazwa ta została przejęta przez inne osiedle wchodzące w skład Mistrzejowic. Wówczas to zmieniono nazwę na Osiedle Podwawelskie.

Bardzo ważną rolę w budowaniu lokalnej społeczności odegrał Dom Kultury Podwawelski, w którym pracę z młodzieżą prowadził Jan Bajger, przyrodnik, instruktor karate, organizator sekcji biegów na orientację. Po nim funkcję kierownika piastował Zbigniew „Dino” Bożek, który pełnił ją aż do połowy lat 90.

Położenie

Osiedle rozciąga się po zachodniej stronie Wisły. Kształtem przypomina prostokąt ograniczony ulicami: Konopnickiej od wschodu, Dworską i Wierzbową od północy, Kapelanka od zachodu oraz doliną Wilgi od południa. Z północno-wschodnich krańców osiedla widać zabudowę Starego Miasta oraz Wawel. Z okien skierowanych na południe w dziesięciopiętrowych wieżowcach widać Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Łagiewnikach oraz Tatry, a na północ widać Kopiec Kościuszki, dwa stadiony piłkarskie (TS Wisła i KS Cracovia) i kościół św. Stanisława Kostki. Z południowo-wschodnich części osiedla widać Studio Telewizji Kraków i wieżę telewizyjną. Na zachód od osiedla znajduje się Zalew Zakrzówek i „Skałki Twardowskiego”.

Komunikacja

Osiedle jest dobrze skomunikowane z pozostałą częścią Krakowa. Głównymi arteriami wyprowadzającymi ruch z osiedla są ulice: Kapelanka, Monte Cassino oraz Konopnickiej. Osiedle nie posiada komunikacji kolejowej. Przy ulicy Barskiej znajduje się pętla autobusów komunikacji miejskiej oraz dworzec busów podmiejskich. Na ulicy Kapelanka znajduje się otwarte 22 lipca 1978 roku[5] torowisko tramwajowe z liniami tramwajowymi dziennymi oraz nocną. Ulice Konopnickiej i pobliska Monte Cassino to ważne trasy autobusów komunikacji miejskiej z bezpośrednimi połączeniami do innych dzielnic Krakowa oraz do Wieliczki.

Infrastruktura

Pomnik Marii Konopnickiej
Antoni Hajdecki (1986)

Placówki oświatowe

  • Żłobek nr 23
  • Przedszkole nr 71
  • Przedszkole nr 127
  • Przedszkole nr 140
  • Szkoła Podstawowa nr 25
  • SOSW nr 1 (internat)

Placówki kulturalne

Służba zdrowia

  • NZOZ Kraków-Południe Przychodnia Dębniki (chirurgia, dermatologia, ginekologia-położnictwo, kardiologia, neurologia, okulistyka, onkologia, otolaryngologia, pulmonologia, reumatologia i stomatologia)

Kościoły

Organizacje pozarządowe

  • 3 Podgórski Szczep „Fioletowej Trójki” im. Tadeusza Kościuszki
  • Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów (koło nr 13)
  • Centrum Młodzieży „U Siemachy" - nieaktualne, po zalaniu w trakcie powodzi zostało przeniesione do "Bonarki".
  • Środowiskowy Dom Samopomocy Caritas Archidiecezji Krakowskiej

Pomniki

Inne

Przypisy

  1. Bogusław Luchter, Katedra Gospodarki Regionalnej: Jednostki katastralne jako podstawa badań struktury użytkowania ziem w mieście Krakowie. W: Zeszyty Naukowe nr 821 Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie [on-line]. 2010. [dostęp 2019-07-20].
  2. a b c d e f g h Podwawelskie. W: Stowarzyszenie Architektów Polskich Oddział Kraków [on-line]. [dostęp 2019-07-20].
  3. Nowa Huta Architektoniczny portret miasta drugiej połowy XX wieku. Kraków: Miasto Kraków, 2018, s. 107. ISBN 978-83-948244-3-3.
  4. Eugeniusz Wilczyk - panorama krakowskiej dzielnicy Ludwinów wykonana wiosną 1971 roku. W: hiperrealizm.blogspot.com [on-line]. [dostęp 2019-07-20].
  5. PSMKMS, Prywatna Strona Miłośnika Komunikacji Miejskiej i Szynowej - 40 lat trasy tramwajowej przez ulicę Kapelanka, psmkms.krakow.pl [dostęp 2018-09-18] (pol.).
  6. Pomnik M. Konopnickiej na os. Podwawelskim. W: Podwawelski.pl [on-line]. [dostęp 2019-07-20].

Media użyte na tej stronie

Kraków location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa lokacyjna miasta Kraków. Punkty graniczne mapy:
  • N: 50.15 N
  • S: 49.95 N
  • W: 19.76 E
  • E: 20.26 E
Lesser Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 50.59 N
  • S: 49.07 N
  • W: 18.92 E
  • E: 21.55 E
OsiedlePodwawelskie-WidokOdWschodu-POL, Kraków.jpg
Autor: Mach240390, Licencja: CC BY 4.0
Osiedle Podwawelskie w Krakowie, widok wieżowców we wschodniej części osiedla od wschodu, od strony ul. Konopnickiej. 2019
OsiedlePodwawelskie-BlokiPrzyUlicySłomianej13,22,24-POL, Kraków.jpg
Autor: Mach240390, Licencja: CC BY 4.0
Osiedle Podwawelskie w Krakowie. Bloki przy ulicy Słomianej 13 (wieżowiec w tle), 22 i 24, widok na wschód.
OsiedlePodwawelskie-BlokiPrzyUlicyKomandosów19,23-POL, Kraków.jpg
Autor: Mach240390, Licencja: CC BY 4.0
Osiedle Podwawelskie w Krakowie. Bloki przy ulicy Komandosów 19 i 23, widok na wschód.
PomnikMariiKonopnickiej-OsiedlePodwawelskie-POL, Kraków.jpg
Autor: Mach240390, Licencja: CC BY 4.0
Pomnik Marii Konopnickiej w Krakowie na Osiedlu Podwawelskim autorstwa Antoniego Hajdeckiego z 1986 roku.
OsiedlePodwawelskie-BlokiPrzyUlicySłomianej11,20-POL, Kraków.jpg
Autor: Mach240390, Licencja: CC BY 4.0
Osiedle Podwawelskie w Krakowie. Bloki przy ulicy Słomianej 11 i 20, dalej punktowiec przy ulicy Kapelanka 5, widok na zachód.