Osiedle im. Henryka Sienkiewicza (Kłodzko)

Osiedle im. Henryka Sienkiewicza

Osiedle Kłodzka
Domy przy ul. Sienkiewicza położone za szkołą podstawową
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	kłodzki
Miasto	Kłodzko
Strefa numeracyjna	74
Kod pocztowy	57-300
Tablice rejestracyjne	DKL
Położenie na mapie Kłodzka
50°26′19,58″N 16°40′08,51″E/50,438772 16,669031
Portal Polska

Osiedle im. Henryka Sienkiewicza – osiedle położone we wschodniej części Kłodzka, położone w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim^[1]. Powstało na początku XX wieku wraz z rozbudową miasta w kierunku wschodnim. Jest to osiedle o charakterze jednorodzinnym, willowym. Zamieszkuje je kilka tysięcy osób. W okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej nosiło nazwę imienia Jurija Gagarina^[2].

Geografia

Położenie geograficzne

Osiedle im. Henryka Sienkiewicza położone jest we wschodniej części Kłodzka. Graniczy na północy z Przedmieściem Wojciechowickim i Mariańską Doliną (Dolnią), na wschodzie z Wojciechowicami i Jaszkówką w gminie wiejskiej Kłodzko, na zachodzie i południu z Przedmieściem Nyskim. Na południu graniczy ono z Jaszkową Dolną. Od centrum miasta oddalone jest o ok. 1,5 km^[3].

Warunki naturalne

Osiedle położone jest na długim bocznym ramieniu Grzbietu Wschodniego Gór Bardzkich, odchodzącego od Łaszczowej^[4]. Kulminacyjnym szczytem tego ramienia jest licząca 430 m n.p.m. Szyndzielnia, położona we wschodniej części osiedla. Szczyt ten jednocześnie największą górę w Kłodzku. Wzniesienie na którym znajduje się osiedle im. Sienkiewicza ograniczone jest przez przepływające na jego obrzeżach potoki tworzące niewielkie doliny: od strony północnej Jodłownik, zaś od południa Jawornik^[5]. Obszar osiedla leży na wysokości od około 300 do 360 m n.p.m.^[6] Obszar ten jest w miarę gęsto zabudowany. Jedynie wschodnią jego część stanowi niewielki las wokół Szyndzieni^[7].

Historia

ul. Walecznych, jedna z głównych arterii osiedla im. Sienkiewicza

Obszar dzisiejszego osiedla im. Henryka Sienkiewicza zajmowany był w okresie wczesnego średniowiecza przez lasy, które stanowiły źródło drewna dla mieszkańców Kłodzka i jego przedmieść^[8]. W ciągu kolejnych stuleci na zachodnich rubieżach dzisiejszego osiedla powstały dwa kłodzkie przedmieścia: Wojciechowickie i Wygon^[9].

Obszar ten znalazł się w granicach miasta na początku XIX wieku^[10]. Na przełomie XVIII i XIX wieku powstał w rejonie obecnej ulicy Kilińskiego, najdalej na południe wysunięty szaniec^[11] fortu Owcza Góra^[12]. Zabudowa tego terenu przez kolejne lata była ograniczona przepisami budowlanymi związanymi z posiadaniem przez Kłodzko statusu miasta-twierdzy. Zniesienie tego statusu w 1877 roku pozwoliło na dalszą rozbudowę miasta, w tym również w kierunku wschodnim^[13]. Dalsza rozbudowa obszaru obecnego osiedla rozpoczęła się na początku XX wieku. Powstało w tym czasie w tym czasie wiele willi i domów jednorodzinnych, w myśl koncepcji miasta-ogrodu^[14]. Każda z nich posiadała własny przydomowy ogródek. Głównymi osiami zabudowy były ulice: Sienkiewicza i Walecznych, od których odchodziły boczne uliczki^[15]. Projektując tereny rekreacyjne, wybudowano na terenie osiedla małą skocznię narciarską^[16].

Zniesienie statusu miasta-twierdzy w Kłodzku nie oznaczało całkowitego wyparcia wojska z tych terenów, ponieważ pozostawało ono wciąż miastem garnizonowym. W okresie dwudziestolecia międzywojennego we wschodniej części obecnego osiedla wzniesiono kolejny olbrzymi kompleks koszarowy dla Wehrmachtu^[17].

Klub 22 Batalionu Piechoty Górskiej z widocznymi po lewej stronie pozostałościami po małej skoczni narciarskiej

Po zakończeniu II wojny światowej i przejęciu Kłodzka przez polską administrację utrzymano charakter peryferyjnego, willowego osiedla. W miejsce mieszkańców wysiedlonych w głąb Niemiec przybyli polscy osadnicy^[18]. Od lat 70. XX wieku na wolnych przestrzeniach zaczęto wznosić nowe domy jednorodzinne. W centralnej części osiedla wybudowano także szkołę podstawową w ramach projektu szkół tysiąclecia. Uchwałą Miejskiej Rady Narodowej osiedle otrzymało imię Jurija Gagarina (1934–1968), radzieckiego kosmonauty i pierwszego człowieka w przestrzeni kosmicznej^[19].

Koszary zajmowane przez wojska niemieckie zostały zajęte przez 27 Pułk Zmechanizowany Ludowego Wojska Polskiego (od 1983 roku im. kpt. Stanisława Betleja). Pułk w latach 1952–1989 wchodził w skład 10 Sudeckiej Dywizji Zmechanizowanej (pancernej), a następnie 2 Dywizji Zmechanizowanej^[20]. W 1990 roku został rozformowany, a w jego miejsce koszary zajęła piechota górska – 22 Batalion Piechoty Górskiej^[21].

Po przeprowadzeniu pierwszych demokratycznych wyborów do odtworzonego samorządu miejskiego w 1990 roku, na mocy uchwały Rady Miejskiej Kłodzka I kadencji (1990–1994) dokonano dekomunizacji nazw ulic, placów i osiedli w mieście. Osiedle otrzymało imię Henryka Sienkiewicza (1846–1916), laureata Nagrody Nobla w dziedzinie literatury^[1].

Administracja

Obszar obecnego osiedla od zawsze dzielił losy polityczno-administracyjne z Kłodzkiem, zostając do niego oficjalnie włączony w XIX wieku^[22]. Na terenie Kłodzka nie występują pomocnicze jednostki administracyjne, takie jak: osiedla, czy dzielnice, dlatego też o większości spraw decyduje samorząd miejski, którego siedziba znajduje się przy pl. Bolesława Chrobrego, na Starym Mieście. Mieszkańcy wybierają do Rady Miasta sześciu radnych co 5 lat (do 2018 roku kadencja wynosiła 4 lata), tworząc okręg wyborczy nr 1, wraz z całą wschodnią częścią miasta, położoną na prawym brzegu Nysy Kłodzkiej^[23].

Edukacja i kultura

Szkoła Podstawowa nr 7 im. T. Kościuszki, jedna z tzw. „tysiąclatek”

Osiedle posiada własną placówkę oświatową, którą jest położona w centralnej jego części przy ul. Sienkiewicza 61, Szkoła Podstawowa nr 7 im. Tadeusza Kościuszki. Uczęszczają do niej dzieci w wieku 7–15 lat^[24]. Szkoła ta jest inicjatorem wielu działań kulturalnych na terenie osiedla^[25]. Młodzież po ukończeniu szkoły podstawowej w zdecydowanej większości kontynuuje dalsze kształcenie w szkołach średnich położonych w centrum miasta^[26].

Religia

Większość mieszkańców osiedla stanowią wyznawcy Kościoła rzymskokatolickiego. Przynależą oni do katolickiej parafii Matki Bożej Różańcowej, której siedziba znajduje się na Piasku w Kłodzku przy pl. Franciszkańskim 1. Parafia ta wchodzi w skład diecezji świdnickiej i dekanatu kłodzkiego^[27].

Architektura i urbanistyka

Dominującą zabudową na terenie osiedla im. Henryka Sienkiewicza są domy jednorodzinne^[28]. Obszar osiedla zaczął być zabudowywany dopiero na początku XX wieku, co wynikało z pochyłości terenu. W związku z tym brak jest tutaj cenniejszych zabytków^[14]. Pomimo to niejednokrotnie budynki znajdujące się na osiedlu mają charakter podmiejskich willi, ich autorem wielu z nich był znany kłodzki architekt Andreas Ernst (1861–1929)^[29]. Zabudowa osiedla została uzupełniona o nowe domy jednorodzinne, które zaczęły powstawać na tym terenie od lat 70. XX wieku. Były to typowe bloki z epoki socjalizmu, zbudowane z prefabrykatów w kształcie sześcianów^[30]. Do najciekawszych obiektów na terenie osiedla należą^[31]:

• Mauzoleum rodziny Ernst – ul. Walecznych z 1927 roku; aktualnie częściowo w ruinie^[32].
• Zespół koszarowo-wojskowy – ul. Walecznych 59; kompleks powstał w okresie dwudziestolecia międzywojennego^[33].
• Willa – ul. Sienkiewicza 24; trzykondygnacyjna z początku XX wieku, z narożną wieżą i mansardowym dachem^[34].

Zabudowa jednorodzinna ul. Walecznych

W skład osiedla im. Sienkiewicza wchodzi 15 ulic^[35]:

Turystyka i rekreacja

Państwowe Ogródki Działkowe „Zgoda” po lewej stronie na os. Sienkiewicza

Osiedle im. Sienkiewicza zostało zaplanowane z modnymi na przełomie XIX i XX wieku trendami miasta ogrodu, która zakładała budowę osiedla charakteryzującego się niską, luźną zabudową, a przede wszystkim znacznym udziałem terenów zielonych takich jak ogrody i skwery. Większość z budynków posiada własne przydomowe ogórki. Poza tym w centralnej części osiedla, na rogu ulic: Sienkiewicza, Kołłątaja i Walecznych znajdują się Państwowe Ogródki Działkowe „Zgoda”. Południowy obszar osiedla wzdłuż Jawornika porośnięty jest przez liczne łąki, zaś we wschodniej jego części wyrasta niewielki las, którego kulminację stanowi szczyt – Szyndzielnia^[1]. W jego bliskim sąsiedztwie znajduje się nieczynna już wieża widokowa^[36]. Przebiega tędy jedyny kłodzki pieszy szlak turystyczny, którym jest szlak żółty z Krosnowic na Kłodzką Górę, cieszący się sporą popularnością wśród turystów^[37][38].

Z powodu sprzeciwu mieszkańców dotyczącego ulokowania na zboczach Owczej Góry kłodzkiej infrastruktury sportów zimowych^[39], w pierwszych dekadach XX wieku przy ul. Walecznych wybudowano małą skocznię narciarską o wysokości kilkudziesięciu metrów, której punkt konstrukcyjny wynosił 30 metrów. W okresie powojennym obiekt uległ zniszczeniu^[16].

Gospodarka

Osiedle im. Sienkiewicza nie posiada rozbudowanej infrastruktury handlowo-usługowej. Znajduje się tutaj wyłącznie kilka prywatnych sklepów o charakterze osiedlowym. Ostatnimi laty z racji ustronnego położenia rozwija się tutaj funkcja turystyczna. Powstają prywatne kwatery, jak i obiekty hotelowe, w tym m.in.^[40]:

• Pokoje gościnne u Mai – ul. Dąbrowskiej 17,
• Pokoje gościnne pod Różami – ul. Dąbrowskiej 13,
• Willa Kłodzko-Zacisze – ul. Hłaski 3.

Infrastruktura

Witacz 22 Batalionu Piechoty Górskiej na płocie koszar przy ul. Walecznych

Transport

Osiedle im. Sienkiewicza położone jest na uboczu ważnych szlaków komunikacyjnych. Najważniejszymi arteriami na terenie osiedla są ulice: Sienkiewicza i Walecznych, które biegną równolegle do siebie z zachodu na wschód. Wszystkie ulice znajdujące się na obszarze osiedla mają charakter dróg gminnych^[41].

Komunikacja

Na terenie osiedla znajduje się dwa przystanki autobusowe – Kłodzko, ul. Walecznych oraz Kłodzko, ul. Sienkiewicza. Dawniej odjeżdżały z niego busy A-Visty, obsługujące trasę II z ul. Spółdzielczej w kierunku ul. Walecznych, gdzie przy jednostce wojskowej znajdowała się pętla autobusowa^[42]. Współcześnie przewoźnik ten nie obsługuje tej linii, zaś oba przystanki są nieczynne dla ruchu pasażerskiego^[43][44].

Bezpieczeństwo

W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń – mieszkańcy osiedla im. Sienkiewicza podlegają pod rejon działania Komendy Powiatowej Straży Pożarnej oraz Komendy Powiatowej Policji w Kłodzku. Funkcję dzielnicowego sprawuje: asp. Grzegorz Piech z V Rejonu Służbowego^[45]. Z ramienia kłodzkiej straży miejskiej V Rejon Służbowy obsługują st. insp. Marek Jasionek i st. strażnik Grzegorz Zamłyński^[46].

We wschodniej części osiedla zlokalizowany jest duży kompleks koszarowo-wojskowy przy ul. Walecznych 59–61, na który składają się^[35]:

• 22 Batalion Piechoty Górskiej
• placówka Żandarmerii Wojskowej
• Wojskowa Komenda Uzupełnień

Przypisy

Bibliografia

• Słownik geografii turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffy, t. 15, I-BiS, Wrocław 1994.
• Kłodzko. Dzieje miasta, pod red. R. Gładkiewicza, Muzeum Ziemi Kłodzkiej, Kłodzko 1998.

Linki zewnętrzne

• Osiedle im. Henryka Sienkiewicza w Kłodzku na stronie „polska-org”. [on-line] [dostęp 2020-11-14]
• Osiedle im. Henryka Sienkiewicza w Kłodzku na stronie „fotopolska.eu”. [on-line] [dostęp 2020-11-14]