Osiem trygramów

Ten artykuł od 2012-04 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Bagua (Osiem trygramów)

Nazwa chińska
Pismo uproszczone 八卦 Pismo tradycyjne 八卦 Hanyu pinyin bāguà Wade-Giles pa-kua

(c) Benoît Stella alias BenduKiwi, CC-BY-SA-3.0

Osiem trygramów z nazwami i reprezentowanymi przez nie siłami przyrody

Osiem trygramów (bagua) – starochińska koncepcja filozoficzna, według której siły przyrody można uprościć do ośmiu podstawowych elementów, reprezentowanych przez tzw. trygramy. Graficzną reprezentacją bagua jest ośmiokąt foremny, w którym każdy bok odpowiada jednemu z nich.

W centrum ośmiokąta wpisuje się zazwyczaj taijitu, bo same trygramy są kombinacjami yin i yang. Każdy trygram (gua) składa się bowiem z trzech linii - ciągłych (symbolizują yang) lub przerywanych (yin). Dwa gua składają się z kolei na jeden heksagram. 64 możliwe kombinacje heksagramów wyznaczają układ starochińskiego traktatu filozoficzno-wróżbiarskiego Yijing.

Jako narzędzie analityczne koncepcja bagua znalazła zastosowanie w wielu dziedzinach chińskiej kultury i nauki, tj. filozofia i magia taoistyczna, sztuki walki (por. Baguazhang), feng shui, nawigacja itd.

Z Chin koncepcja bagua trafiła do innych krajów Dalekiego Wschodu i znalazła odzwierciedlenie m.in. na fladze Korei Południowej.

Własności ośmiu trygramów

卦名 Trygram	卦名 Nazwa	自然 Natura	性情 Osobowość	家族 Rodzina	方位 Kierunek	意義 Znaczenie
	乾 Qian	天 Niebo	健	父 Ojciec	西北 NW	Aktywna energia, niebo.
	兌 Dui	泽 Bagno	悦	少女 Najmłodsza córka	西 W	Radość, zadowolenie, stagnacja.
	離 Li	火 Ogień	麗	中女 Średnia córka	南 S	Szybki ruch, blask, słońce.
	震 Zhen	雷 Grom	動	長男 Najstarszy syn	東 E	Żar, rewolucja, podział.
	巽 Xun	風 Wiatr	入	長女 Najstarsza córka	東南 SE	Łagodne przenikanie, giętkość.
	坎 Kan	水 Woda	陥	中男 Średni syn	北 N	Niebezpieczeństwo, rwąca rzeka, otchłań, księżyc.
	艮 Gen	山 Góra	止	少男 Najmłodszy syn	東北 NE	Nieruchomość, bezruch.
	坤 Kun	地 Ziemia	順	母 Matka	西南 SW	Energia pasywna, płodna.

Pochodzenie ośmiu trygramów

(c) Pratyeka, CC-BY-SA-3.0

Stele lub mozaiki z wyobrażeniem ośmiu trygramów często występują w taoistycznych świątyniach

Istnieją dwa źródła pochodzenia koncepcji bagua:

• Uważa się, że osiem trygramów wywodzi się z filozofii yin i yang. Współzależności między dwoma pierwiastkami yin i yang miał opisać legendarny władca-filozof Fuxi w przypisywanym mu powiedzeniu:
  
  無極生有極, 有極是太極,
  太極生兩儀, 即陰陽;
  兩儀生四象: 即少陰、太陰、少陽、太陽,
  四象演八卦， 八八六十四卦

Nieograniczone (Wuji) tworzy ograniczone, czyli Absolut (Taiji)
Z Taiji wywodzą się dwie formy, czyli yin i yang
Dwie formy tworzą cztery fenomeny, zwane mniejszym i większym yang (Taiyang, czyli Słońce), oraz mniejsze i większe yin (Taiyin to Księżyc).
Cztery fenomeny działają poprzez osiem trygramów i 64 heksagramy.

Powyższy cytat wykazuje pewne podobieństwo do Genesis, aczkolwiek brak w nim sił sprawczej porównywalnej do Boga; na początku istnieje pustka, w której światło oddziela się od ciemności, ziemia od nieba, ląd od wody, słońce od księżyca itd.

• Inny opis filozoficzny przypisuje się królowi Wenowi z dynastii Zhou: "Na początku świata istniało Niebo i Ziemia. Z nich narodziły się wszystkie rzeczy. Niebo symbolizuje trygram Qian, a Ziemię – Kun. Pozostałe sześć trygramów to ich synowie i córki".

Inne znaczenie

W mandaryńskim slangu na Tajwanie oraz kantońskim slangu w Hongkongu słowo bagua, jako symbol wszelkich przekształceń, oznacza plotkę lub plotkarza. Na przykład zwrot 你很八卦 znaczy "Jesteś takim plotkarzem"; 八卦新聞 to "tabloid".

Bagua w popkulturze

• W serialu Lost - zagubieni bagua to jeden z symboli Inicjatywy Dharma.
• Znak oznaczający trygram xun (najstarsza córka) znalazł się na okładce powieści "Jestem nudziarą" (2005) Moniki Szwai.
• W grze Ragnarok Online bagua pojawia się jako talizman.
• Na okładce albumu 8 Diagrams amerykańskiej grupy Wu-Tang Clan w tle widać symbol ośmiu trygramów.
• W mandze One Piece jeden z ataków imperatora Kaido nazywa się Bagua Gromu.
• W mandze i anime Naruto pieczęć 8 trygramów została użyta przez Minato Namikaze do zapieczętowania Dziewięcioogoniastego Lisiego Demona w Naruto.

Zobacz też

• Dłoń Ośmiu Trygramów
• Flaga Korei Południowej