Osobowość paranoiczna

Osobowość paranoiczna
ICD-10F60.0
Paranoiczne zaburzenie osobowości
DSM-IV301.0
MedlinePlus000938
MeSHD010260

Osobowość paranoicznazaburzenie osobowości, w którym występuje chłód emocjonalny, wycofywanie się z kontaktów z innymi, wrogość, nadmierna podejrzliwość, nadmierna wrażliwość na lekceważenie i krytykę, niezdolność do wybaczania urazy.

Kryteria diagnostyczne (objawy)

Kryteria diagnostyczne ICD-10

  • wrażliwość na niepowodzenia i odrzucenie
  • tendencja do długotrwałego przeżywania przykrości
  • podejrzliwość, postrzeganie obojętnych działań otoczenia jako wrogich lub pogardliwych
  • sztywne poczucie własnych praw
  • podejrzenia dotyczące wierności (partnerów i przyjaciół)
  • przecenianie własnego znaczenia
  • pochłonięcie wyjaśnieniami wydarzeń

Kryteria diagnostyczne DSM-IV

  • pozbawiona wystarczających podstaw podejrzliwość, że inni nas wykorzystują, krzywdzą lub oszukują
  • zaabsorbowanie bezpodstawnymi wątpliwościami co do lojalności przyjaciół lub wspólników i co do tego, czy są oni godni zaufania
  • niechęć do zwierzania się innym, spowodowana nieuzasadnionym lękiem, że informacje te zostaną użyte przeciw nam w złych intencjach
  • odczytywanie ukrytych, poniżających lub groźnych znaczeń z niezłośliwych uwag lub zdarzeń
  • ciągłe noszenie urazów, czyli niewybaczanie zniewag, krzywd lub afrontów
  • dostrzeganie ataków na nasz charakter czy reputację, które zwykle nie są widoczne dla innych, oraz szybkie reagowanie na nie gniewem lub przechodzeniem do kontrataku
  • powtarzające się nieusprawiedliwione podejrzenia dotyczące wierności współmałżonka lub partnera seksualnego

Atrybuty osobowości paranoicznej

Atrybuty te charakteryzują funkcjonowanie osobowości paranoicznej:

Odmiany osobowości paranoicznej według DSM-IV

  • fanatyczna (z cechami osobowości narcystycznej)
  • zrzędliwa (z cechami osobowości negatywistycznej)
  • wyizolowana (z cechami osobowości unikającej)
  • zatwardziała (z cechami osobowości kompulsyjnej)
  • złośliwa (z cechami osobowości sadystycznej).

Cechy związane z osobowością paranoiczną według Blaney

  • nieufność
  • podejrzliwość
  • czujność
  • cynizm
  • rywalizacyjność (porównywanie się z innymi)
  • poczucie krzywdy
  • zazdrość
  • nadwrażliwość na krytykę
  • przepełnienie złością
  • mściwość
  • ostrożność
  • niezachwiane przekonania
  • zazwyczaj brak poczucia humoru
  • dychotomiczne myślenie
  • samowystarczalność
  • zadufanie
  • przekonanie o własnej wyższości
  • usprawiedliwienie samego siebie

Zobacz też

Bibliografia

  • A. Jakubik: Zaburzenia osobowości
  • T. Millon: Zaburzenia osobowości we współczesnym świecie
  • L. Cierpiałkowska: Psychologia zaburzeń osobowości

Star of life.svg Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Media użyte na tej stronie

Star of life.svg

The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.

Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.