Osoczynowate
| ||
 Kadzidla Cartera | ||
| Systematyka[1][2] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Podkrólestwo | rośliny zielone | |
| Nadgromada | rośliny telomowe | |
| Gromada | rośliny naczyniowe | |
| Podgromada | rośliny nasienne | |
| Nadklasa | okrytonasienne | |
| Klasa | Magnoliopsida | |
| Nadrząd | różopodobne | |
| Rząd | mydleńcowce | |
| Rodzina | osoczynowate | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Burseraceae Kunth Ann. Sci. Nat. (Paris) 2: 346. Jul 1824, nom. cons. | ||
.jpg)
Osoczynowate (Burseraceae Kunth) – rodzina roślin należąca do rzędu mydleńcowców (w systemach klasyfikacyjnych preferujących podział na drobne rodziny i rzędy zaliczana do rzędu Burserales). Do rodziny należy 19 rodzajów z 755 gatunkami występującymi w strefie tropikalnej. Przedstawiciele rodziny występują na obu kontynentach amerykańskich od południowo-zachodniej części Stanów Zjednoczonych po południową Brazylię, w Afryce subsaharyjskiej, w południowej Azji, północnej Australii i na wyspach Oceanii[3]. Należące tu rośliny wyróżniają się obecnością kanałów żywicznych wypełnionych bezbarwnymi lub białymi żywicami, zwykle silnie aromatycznymi. Znacznie użytkowe mają dostarczające jadalnych owoców różne gatunki z rodzaju kanarecznik Canarium, lokalnie spożywane są także owoce Dacryodes edulis. Drzewa z rodzaju kadzidla Boswellia dostarczają żywicy olibanum, a z rodzaju balsamowiec Commiphora – mirry. Żywice o różnych zastosowaniach pozyskuje się także z Bursera simaruba i Dacryodes excelsa. Drzewa wielu rodzajów z tej rodziny stanowią źródło wartościowego drewna[3].
Morfologia
- Pokrój
- Drzewa i krzewy, w przypadku niektórych gatunków epifityczne i wspinające się[3].
- Liście
- Skrętoległe, pierzasto złożone, choć czasem zredukowane tak, że na osi liścia (czasem oskrzydlonej) pozostaje tylko pojedynczy listek szczytowy, albo dwa lub trzy listki. Ogonek liściowy u nasady z poduszeczkowatym zgrubieniem, zwykle bez przylistków. Listki liścia złożonego o brzegu ząbkowanym osadzone są zwykle na osi naprzeciwlegle (tylko u Boswellia skrętolegle)[3].
- Kwiaty
- Niepozorne[4], promieniste, zebrane są w wyrastających w kątach liści, pozornie szczytowo lub rzadko bezpośrednio z pnia (kaulifloria) kwiatostany otwarte wyglądające jak kłosy, pęczki i wiechy[3]. Kwiaty są na ogół funkcjonalnie jednopłciowe – męskie mają zredukowaną zalążnię, a żeńskie pręciki[4], rzadko zdarzają się kwiaty obupłciowe. Działki kielicha występują w liczbie od trzech do pięciu i są częściowo zrośnięte. Są trwałe i podczas owocowania mogą się powiększać. W takiej samej liczbie występują płatki korony, które są wolne lub u nasady zrośnięte. Pręcików jest tyle co płatków lub wyrastają w podwojonej liczbie w dwóch okółkach. Ich nitki u niektórych przedstawicieli zrastają się u dołu. Pylniki nie są wyraźnie odgraniczone od nitki i często mają kształt strzałkowaty. Otwierają się podłużnym pęknięciem. Zalążnia w kwiatach żeńskich jest górna lub wpół dolna i tworzona jest przez dwa do pięciu (rzadko do 12) zrośniętych owocolistków, z których każdy tworzy własną komorę. Pojedyncza szyjka słupka na szczycie rozgałęzia się. Znajdujące się na jej końcu znamię jest główkowate lub podzielone na tyle łatek ile owocolistków[3].
- Owoce
- Suche lub mięsiste złożone pestkowce lub fałszywe torebki[3].
Systematyka
- Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)
Rodzina siostrzana dla nanerczowatych Anacardiaceae, umieszczana w rzędzie mydleńcowców Sapindales reprezentującym klad różowych w obrębie okrytonasiennych[2].
| mydleńcowce |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Pozycja w systemie Reveala (1993–1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Rutanae Takht., rząd Burserales Baskerville, rodzina osoczynowate (Burseraceae Kunth)[5].
- Ambilobea Thulin et al.
- Aucoumea Pierre
- Beiselia Forman
- Boswellia Roxb. ex Colebr. – kadzidla, boswelia
- Bursera Jacq. ex L. – osoczyn
- Canarium L. – kanarecznik, komiężnik
- Commiphora Jacq. – balsamowiec
- Crepidospermum Benth. & Hook.f.
- Dacryodes Vahl
- Garuga Roxb.
- Haplolobus H.J.Lam
- Protium Burm.f.
- Pseudodacryodes Pierlot
- Rosselia Forman
- Santiria Blume
- Scutinanthe Thwaites
- Tetragastris Gaertn.
- Triomma Hook.f.
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-11-02] (ang.).
- ↑ a b c d e f g Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 367-368. ISBN 978-1-842466346.
- ↑ a b Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 1. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 310-313. ISBN 83-7079-778-4.
- ↑ Crescent Bloom: Burseraceae (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2010-01-19].
- ↑ List of Genera in BURSERACEAE, [w:] Vascular plant families and genera [online], Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2018-11-02] (ang.).
Media użyte na tej stronie
Autor: Bob Peterson from North Palm Beach, Florida, Planet Earth!, Licencja: CC BY-SA 2.0
The tiny blossoms of the magnificent gumbo limbo tree shortly after sunrise. On this morning, pollinators were mostly small metallic green halictid bees and Florida carpenter ants. Munyon Island near North Palm Beach, Florida.
Weihrauchbaum. A Blüthenzweig, natürl. Grösse (unter Zugrundelegung der Bentley'schen Zeichnung). 1 Blüthe, vergrössert; 2 dieselbe im Längsschnitt, desgl.; 2a Blüthe, desgl. (nach Bâillon); 3 Kelch mit Diskus und Stempel (nach Bâillon), mit den Narben der entfernten Kronblätter und Staubgefässe, desgl.; 3a Diskus und Stempel der als Mohr madow bekannten Form (nach Bâillon), desgl.; 4 Kelch, desgl.; 5 Staubgefäss, desgl.; 6 Fruchtknoten im Querschnitt, desgl.; 7, 8 Frucht, natürl. Grösse und vergrössert; 9 Steinfrucht im Querschnitt, 10 Steinkern, desgl.
fruit of Dacryodes edulis