Ostatnia szychta na KWK Piast

Ostatnia szychta na KWK Piast – wiersz autorstwa Jana Michała Zazuli[1] (pseud. Jakub Broniec)[2] z Krakowa oraz piosenka z jego tekstem autorstwa Jana Krzysztofa Kelusa[3] (1982[4]). Utwór był bardzo popularny podczas trwania stanu wojennego w Polsce[5].

Tekst nawiązuje do ostatniego antykomunistycznego protestu w stanie wojennym, który miał miejsce w Kopalni Węgla Kamiennego "Piast" w Tychach zakończonego 28 grudnia 1981 roku. Wraz z utworami "Idą pancry na Wujek" i "List do generała" stanowiły w stanie wojennym tryptyk nawiązujący do pacyfikacji przez komunistów strajku w kopalni "Wujek" (w wierszu znajdują się m.in. słowa „żona z Wujka ma czarną sukienkę, a poza tym jest wreszcie normalnie”)[3].

Utwór, o mocnej stronie historycznej i dokumentacyjnej, silnie eksponuje motyw kat-ofiara. Uwypukla bezsilność i bezbronność robotników oraz ich rodzin wobec komunistycznej przemocy stosowanej przez władze państwowe (gazy łzawiące, czołgi, pałki). Ten element sprawia, że wiersz wykracza daleko poza ukazanie konfliktu politycznego na linii władza-społeczeństwo, obrazując szerszy konflikt moralny między siłą, przemocą i bestialstwem, a pokojem i bezbronnością. Wiersz nie epatuje chęcią rewanżu, ma za to wyraźny ton skargi i wyraża ból ofiar[3].

Przypisy

  1. ↑ Andrea F. Bohlman, Musical Solidarities: Political Action and Music in Late Twentieth-Century Poland, Oxford University Press, 24 grudnia 2019, s. 66, ISBN 978-0-19-093830-7 [dostęp 2022-06-02] (ang.).
  2. ↑ Jan Krzysztof Kelus, www.piesniniepokornych.polskieradio.pl [dostęp 2022-06-02].
  3. ↑ a b c Anna Skoczek, Poezja stanu wojennego: poezja świadectwa, „Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej”, VI (6), 2000, s. 291-292.
  4. ↑ Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, www.sowiniec.com.pl [dostęp 2022-06-02].
  5. ↑ Anna Skoczek, Poezja stanu wojennego jako tekst kultury, „Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej”, VII, 2001, s. 521.