Osteodermy

Osteodermy deinozucha

Osteodermy – według klasycznej definicji są to zmineralizowane narządy osadzone w skórze właściwej. Mimo iż przeważnie przypominają płytę, struktury te często znacząco różnią się kształtem, ornamentacją i geometrią zarówno pomiędzy taksonami, jak i wewnątrz taksonu. Osteodermy są niewątpliwie najczęściej identyfikowanymi elementami zewnętrznego szkieletu tetrapodów. Macierz szkieletu osteoderm zawsze obejmuje tkankę kostną. Struktury te nie są jednak histologicznie jednolite – większość spośród nich składa się z różnych ilości zmineralizowanych i niezmineralizowanych włókien tkanki łącznej oraz szpiku kostnego[1].

Osteodermy występują pospolicie u przedstawicieli wszystkich większych linii ewolucyjnych tetrapodówpłazów, lepidozaurów oprócz węży, archozaurów oprócz pterozaurów i ptaków, żółwi, parejazaurów i Procolophonidae, plakodontów, a także niektórych synapsydów[1], głównie szczerbaków, będących jedyną współczesną grupą ssaków, której przedstawiciele mają osteodermy[2]. Kostne łuski wczesnych tetrapodów są strukturalnie zgodne z osteodermami, co wydłuża okres istnienia osteoderm w ewolucji zwierząt do późnego dewonu. Mimo iż struktury te występują u przedstawicieli większości grup kręgowców, ich filogenetyczne rozmieszczenie jest wysoce nieregularne. Ich obecność udokumentowano u wielu kladów roślinożernych dinozaurów, takich jak tyreofory i niektóre zauropody, jednak tylko u jednego dinozaura drapieżnego – Ceratosaurus nasicornis. Z tego powodu często sugeruje się, iż osteodermy występujące u przedstawicieli różnych grup są konwergentne, jednak według niektórych analiz są one przykładem „głębokiej homologii” – utajonej, lecz plezjomorficznej zdolności do formowania struktur i narządów[1]. Oprócz funkcji obronnych osteodermy mogą także pełnić funkcję termoregulacyjną i zapewniać szybkie chłodzenie lub ogrzewanie krwi[3].

Przypisy

  1. a b c Matthew K. Vickaryous, Jean-Yves Sire. The integumentary skeleton of tetrapods: origin, evolution, and development. „Journal of Anatomy”. 214 (4), s. 441–464, 2009. DOI: 10.1111/j.1469-7580.2008.01043.x (ang.). 
  2. Matthew K. Vickaryous, Brian K. Hill. Osteoderm morphology and development in the nine-banded armadillo, Dasypus novemcinctus (Mammalia, Xenarthra, Cingulata). „Journal of Morphology”. 267 (11), s. 1273–1283, 2006. DOI: 10.1002/jmor.10475 (ang.). 
  3. Donald C. Jackson, Denis V. Andrade, Augusto S. Abe. Lactate sequestration by osteoderms of the broad-nose caiman, Caiman latirostris, following capture and forced submergence. „Journal of Experimental Biology”. 206 (20), s. 3601–3606, 2003. DOI: 10.1242/jeb.00611 (ang.). 

Media użyte na tej stronie

Deinosuchus scutes by Hatcher.png
Osteodermy deinozucha, ilustracja W.J. Hollanda. Proporcjonalnie wiele grubsze, niż należące do współczesnych krokodyli. Osteodermy deinozucha.