Ostrakon

Ostrakon (z gr.; l.poj. ὄστρακον, trl. ostrakon – skorupa; l.mn. ὄστρακα, trl. ostraka) – skorupa naczynia ceramicznego lub odłamek kamienny, służące jako materiał piśmienniczy, głównie w starożytnym Egipcie i Grecji.

W starożytnym Egipcie

W Egipcie ostrakony występują już od czasów Starego Państwa. Zapisywano na nich podręczne notatki gospodarcze, listy, uczniowskie wypracowania. Ostrakony zawierały też kopie różnych tekstów literackich, pisanych w ramach ćwiczeń i wypracowań szkolnych. Ostrakony służyły także skrybom, którzy w zapisie używali starannego pisma, tzw. kursywy hieratycznej. Na tzw. ostrakonach figuralnych znajdują się rysunki, często szkice artystów lub architektów. Artyści szkicowali na nich swoje pomysły z dużą swobodą, unikając ograniczeń sztuki oficjalnej, dzięki czemu ich szkice były bardziej spontaniczne, nie pozbawione zmysłu trafnej obserwacji i wyraźnego zacięcia satyrycznego.

W starożytnej Grecji

W Grecji ostrakony, oprócz podobnej funkcji, jak w Egipcie, pełniły także rolę współczesnych kart do głosowania podczas sądów skorupkowych (ostracyzm) stając się narzędziem walki politycznej. Biorący udział w obradach obywatele na ostrakonach zapisywali imię tego polityka, którego podejrzewali o dążenie do tyranii.

Galeria

Ostrakony egipskie

  • Ostrakon z inskrypcją demotyczną

  • Ostrakon figuralny ze szkicem profilu postaci

  • Ostrakon satyryczny - satyra na życie klas wyższych

Ostrakony greckie

Bibliografia

  • publikacje:
    • Rachet G. - „Słownik cywilizacji egipskiej”, Wydawnictwo „Książnica”, Katowice 2006, s. 255, ​ISBN 83-7132-980-6​
    • Rachet G. - „Słownik cywilizacji greckiej”, Wydawnictwo „Książnica”, Katowice 2006, s. 283-284, ​ISBN 83-7132-919-9​
  • strony WWW:

Media użyte na tej stronie

Ostracon-CatSubserviantToMouse BrooklynMuseum.png
Autor:
Keith Schengili-Roberts
, Licencja: CC BY 2.5
A possibly satirical ostracon depicting a scrawny cat giving a bolt of cloth and a trussed up goose as an offering to a seated mouse, likely representing either a noblemen or a noblewoman with bared breasts. Either a satire on upper-class life, or perhaps a scene from a fable. New Kingdom, either 19th or 20th dynasties, circa 1295-1070 B.C., from Thebes.
AGMA Ostrakon Thémistocle 1.jpg
This ostrakon from 482 BC was recovered from a well near the Acropolis. It reads "Themistocles, son of Neocles". The Athenians had a particular voting technique to remove a citizen from the community: Every voting citizen would scratch the name of the person to be exiled into a piece of pottery and hand it in to be counted. For some votes thousands of named pottery pieces have been found.
If ostracized, the person was exiled for ten years, and after that time could return and have their property restored. After his ostracism, Themistocles defected to Persia and was made governor of Magnesia.
AGMA Ostrakon Cimon.jpg
Autor: Marsyas, Licencja: CC BY-SA 2.5
Ostracon bearing the name of Cimon, 486 or 461 BC. Ancient Agora Museum in Athens.
Ostracon-ThoughtToDepictSenenmut01 MetropolitanMuseum.png
Autor:
Keith Schengili-Roberts
, Licencja: CC BY 2.5
Ostracon found from the dump below Senenmut's tomb chapel (SAE 71) thought to depict his profile.
Demotic Ostrakon.jpg
Autor:
One dead president, David Liam Moran
, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ostracon with Demotic inscription. Limestone. Ptolemaic Period, c. 305-30 BC-(?330-305 BC?). Probably from Thebes. It is a prayer to the god Amun to heal a man's blindness. It concludes: "Return to me, my great lord, Amun. I am defenseless. Let me not perish. Do not forget me."