Ostrowy Górnicze

Ostrowy Górnicze
Dzielnica Sosnowca
Ilustracja
Dom Ludowy
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miasto

Sosnowiec

W granicach Sosnowca

1975

Położenie na mapie Sosnowca
Mapa konturowa Sosnowca, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Ostrowy Górnicze”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Ostrowy Górnicze”
Ziemia50°17′25″N 19°15′47″E/50,290278 19,263056
Portal Polska

Ostrowy Górnicze – wschodnia, nieduża dzielnica Sosnowca. W latach 1967–1975 dzielnica Kazimierza Górniczego.

Obszar współczenych Ostrów Górniczych składa się z dwóch wsi o odrębnej historii[1], połączonych 1 kwietnia 1949 roku[2]:

  • Niemce – w zachodniej części dzielnicy, w widłach obecnych ulic Bocznej i Juliszowskiej;
  • Ostrowy – we wschodniej części dzielnicy, w widłach obecnych ulic Starzyńskiego i Waltera-Janke.

Generalnie przyjmuje się, że Niemce to dawna nazwa Ostrów Górniczych[3], choć nie jest to do końca poprawne. Niemce zmieniły nazwę na Ostrowy Górnicze dopiero w 1948 roku, w związku z przyłączeniem do nich Ostrów, od których to nowa nazwa została ewidentnie przejęta.

Współczesne Ostrowy Górnicze graniczą z innymi dzielnicami Sosnowca – od północnego zachodu z Kazimierzem, od południa z Maczkami, a od zachodu z Porąbką. Północna granica dzielnicy to granica z Dąbrową Górniczą, wyznaczona częściowo przepływającą tutaj rzeką Bobrek, natomiast od wschodu Ostrowy Górnicze graniczą ze Sławkowem.

Na wschodnich obrzeżach znajduje się wspólne w tym miejscu, prowadzące do Maczek (dawniej: Granica) torowisko historycznych szlaków Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej i Kolei Iwangorodzko-Dąbrowskiej, nieposiadające tutaj stacji i rzadko już używane na tym odcinku.

W dzielnicy wyodrębnia się kolonie:

  • Dorota
  • Feliks
  • Bory

Historia

Niemce i Ostrowy to dawniej samodzielne miejscowości. W latach 1867–1941 należały do gminy Olkusko-Siewierskiej w powiecie będzińskim[4]. W II RP przynależały do woj. kieleckiego. 31 października gminę Olkusko-Siewierską podzielono na osiem gromad. Niemce wraz z kolonią Feliks utworzyła gromadę o nazwie Niemce, natomiast Ostrowy weszły w skład gromady Strzemieszyce Wielkie[5].

Podczas II wojny światowej Niemce i Ostrowy włączone do III Rzeszy[6]. W 1941 roku okupant utworzył nową gromadę Ostrowy z kolonii Ostrowy i Ciernice z dotychczasowej gromady Strzemieszyce Wielkie oraz z kolonii Czarnemorze z dotychczasowej gromady Porąbka. Gromada weszła w skład nowej gminy Strzemieszyce, obok gromady Niemce[7].

Po wojnie władze polskie utrzymały gromady Ostrowy i Niemce, jako dwie z dziewięciu gromad gminy Strzemieszyce[8]. Ostrowy wraz z powiatem będzińskim włączono w 1945 do województwa śląskiego[9].

1 kwietnia 1949 zredukowano liczbę gromad gminy Strzemieszyce, której przwrócono przedwojenną nazwę Olkusko-Siewierska. Gromadę Ostrowy zniesiono, włączając ją do gromady Niemce, której nazwę zmieniono na Ostrowy Górnicze Gromada składała się odtąd ze wsi Ostrowy, wsi Ostrowy Górnicze i kolonii Feliks[2]. Nazwa Ostrowy Górnicze obowiązuje zatem od czasu połączenia Niemców z Ostrowami w 1949 roku. Obie miejscowości – Ostrowy i Ostrowy Górnicze – funkcjonowały jako odrębne wsie do 1956 roku, choć w latach 1949–1955 wchodziły już w skład jednej gromady o nazwie Ostrowy Górnicze.

1 stycznia 1950 gromada Ostrowy Górnicze, wraz z gromadami Kazimierz, Maczki i Porąbka, weszła w skład nowej gminy Kazimierz[10][11]

W związku z reformą znoszącą gminy, jesienią 1954 roku Ostrowy Górnicze zostały przekształcone w samodzielną gromadę Ostrowy Górnicze[12]. Status gromady zamieniono po 15 miesiącach, tj. 1 stycznia 1956, na status osiedla[13].

1 stycznia 1967 z osiedli Ostrowy Górnicze i Kazimierz utworzono miasto miasto Kazimierz Górniczy[14][15], które 27 maja 1975 stało się częścią Sosnowca[16].

Kalendarium

DataWydarzenie
1590Pierwsza wzmianka o Niemcach, wchodzących w skład Porąbki, będącej własnością biskupów krakowskich (klucz sławkowski). Dokument z 1590 r. zawierający zapis o wsi Niemce znajduje się obecnie w archiwum miasta Mysłowice.
1814Odkrycie pokładów węgla kamiennego w trakcie kopania studni dla browaru. Hrabia Feliks Franciszek Łubieński zakłada kopalnię odkrywkową węgla, nadając jej nazwę „Feliks”.
1822Powstaje huta cynku „Joanna”, założona przez Konstantego Walickiego i Piotra Steinkellera.
1823Otwarcie kopalni głębinowej „Feliks”.
1841Zamknięcie kopalni „Feliks” z powodu pożaru, w czasie którego zginęło 3 górników.
1848Zamknięcie huty „Joanna”.
1857Wznowienie wydobycia w kopalni „Feliks”.
1874Pola górnicze w Niemcach przejęte zostały przez Warszawskie Towarzystwo Kopalń Węgla i Zakładów Hutniczych.
1 maja 1897W lesie pod Niemcami do delegatów zagłębiowskich kopalń i fabryk przemawia Stanisław Wojciechowski.
1905Organizacja PPS w Niemcach liczy blisko 700 członków i sympatyków. Powstaje Organizacja Bojowa PPS.
1906Założono Stowarzyszenie Spółdzielcze Spożywców „Robotnik”.
1907Bojowcy PPS z osady Niemce organizują akcję w Sławkowie.
1908Instruktor Organizacji Bojowej PPS w Niemcach Edmund Tarantowicz ps. „Albin” wydaje władzom carskim prawie wszystkich bojowców. Aresztowano 200 osób, z których część wysłano na katorgę, a część zamknięto w więzieniach.
1913Udając się na zwołaną przez przebywającego w Galicji Lenina do Wiednia wspólną konferencję deputowanych do IV Dumy bolszewików i członków Komitetu Centralnego SDPRR, w lesie koło Ostrów Górniczych granicę austriacko-rosyjską nielegalnie przekracza Iosif W. Dżugaszwili (Józef Stalin)[17].
1 czerwca 1939Uruchomienie pierwszego połączenia autobusowego na trasie Śródmieście Sosnowca – Maczki.
1948Zmiana nazwy wsi z Niemce na Ostrowy Górnicze.
1956Uzyskanie statusu osiedla.
1964Wybudowano nowy budynek szkoły, przy ul. Starzyńskiego 41 w ramach programu „1000 szkół na Tysiąclecie Państwa Polskiego”. Pierwsze zajęcia dydaktyczne odbyły się w styczniu.
1964Liczba ludności wynosi 4 500.
19671 stycznia 1967 z osiedli Kazimierz i Ostrowy Górnicze utworzono miasto Kazimierz Górniczy[14]
1 czerwca 1975Przyłączenie do Sosnowca.

Zabytki

Oświata

Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 6

Zespół Szkół znajduje się w przy ulicy Starzyńskiego 41.
W skład zespołu wchodzi:

  • Szkoła Podstawowa nr 33 im. Adama Mickiewicza z klasami specjalnymi,
  • Gimnazjum nr 27 z oddziałami integracyjnymi.

Zespół Szkół jest kontynuatorem tradycji szkolnictwa w Ostrowach Górniczych, które sięgają początków XX wieku. W 1900 roku w górniczej osadzie Niemce (dawna nazwa Ostrów Górniczych) wybudowano szkołę dla dzieci pracowników z kopalń „Feliks”, „Dorota”, „Lilit” i „Kazimierz”. Szkoła przyjęła nazwę Gminna Oddziałowa Szkoła Ludowa Warszawskiego Towarzystwa Kopalń Węgla i Zakładów Hutniczych w Niemcach. Obecny budynek, w którym mieści się szkoła wybudowano w 1964 roku w ramach programu „1000 szkół na Tysiąclecie Państwa Polskiego”. Otwarcie nowej szkoły było poprzedzone wielką uroczystością, na którą przybyli przedstawiciele ówczesnych władz wojewódzkich na czele z Edwardem Gierkiem, władz powiatowych, członkowie dyrekcji Kopalni „Kazimierz – Juliusz” i mieszkańcy.

Religia

Dzielnica jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Ostrowy i Niemce na mapie WIG.
  2. ↑ a b Śląski Dziennik Wojewódzki, 1949, nr 11, poz. 178.
  3. ↑ Niemce – kiedyś wieś, dziś dzielnica. Filar przemysłowy i rewolucyjny Zagłębia Dąbrowskiego.
  4. ↑ Baza archiw. [dostęp 2021-04-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
  5. ↑ Kielecki Dziennik Wojewódzki. 1933, nr 27, poz. 182.
  6. ↑ Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG.
  7. ↑ Amtsbezirk Strzemieszyce.
  8. ↑ Śląsko-Dąbrowski Dziennik Wojewódzki z dnia 22 grudnia 1945 r., Nr. 34, Poz. 470).
  9. ↑ Dz.U. z 1945 r. nr 8, poz. 38.
  10. ↑ Dz.U. z 1950 r. nr 3, poz. 24.
  11. ↑ Wykaz gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej: według stanu na z dnia 1 VII 1952 r.
  12. ↑ Uchwała Nr 14/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu będzińskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 15 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 10, Poz. 54).
  13. ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 49, poz. 253.
  14. ↑ a b Dz.U. z 1966 r. nr 52, poz. 318.
  15. ↑ Na uwagę zasługuje fakt że Ostrowy Górnicze nie zostały włączone do Kazimierza, lecz zostały z nim połączone w nowe miasto o nowej nazwie – Kazimierz Górniczy.
  16. ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 15, poz. 87.
  17. ↑ J. Kmiotek, A. Rybak, M. Milka: Niemce filarem przemysłowym i rewolucyjnym Zagłębia Dąbrowskiego, w: Jan Kmiotek, Dariusz Kmiotek, Arkadiusz Rybak (red.), Echo dawnych Strzemieszyc, cz. IV, Dąbrowa Górnicza 2001, ISBN 83-909836-7-2, s. 58 (65-57).

Bibliografia

  • Jan Kmiotek, Arkadiusz Rybak, Marian Milka: Niemce filarem przemysłowym i rewolucyjnym Zagłębia Dąbrowskiego, w: Jan Kmiotek, Dariusz Kmiotek, Arkadiusz Rybak (red.), Echo dawnych Strzemieszyc, cz. IV, Dąbrowa Górnicza 2001, ISBN 83-909836-7-2.

Linki zewnętrzne

Dzielnice Sosnowca
Części miasta

Herb Sosnowca

Powiat będziński (1867–1975)
Przynależność wojewódzka
Miasta
Osiedla (1954–72)
Gminy wiejskie
(1867–1954 i 1973–75)
Gromady
(1954–72)

Media użyte na tej stronie

Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Mapa Sosnowiec.svg
Autor: Stimoroll, Licencja: CC BY-SA 4.0
mapa lokalizacyjna Sosnowca
Zakopianski sosnowiec.jpg
Dom Ludowy w Kazimierzu ,miasto Sosnowiec ,region Zagłębie