Ostryga jadalna
| Ostrea edulis[1] | |
| Linnaeus, 1758 | |
 Muszle ostrygi jadalnej | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | Ostrea |
| Gatunek | ostryga jadalna[2] |
Ostryga jadalna (Ostrea edulis) – gatunek osiadłego małża nitkoskrzelnego z rodziny ostrygowatych (Ostreidae), opisany przez Karola Linneusza w 1758 roku w Systema Naturae, najcenniejszy mięczak jadalny, obecny w diecie człowieka co najmniej od starożytności. Stanowi wartościowy i zdrowy pokarm[2].
Występowanie
Występuje w północno-wschodniej części Oceanu Atlantyckiego – wzdłuż wybrzeży Europy (stąd spotykana czasem nazwa ostryga europejska), od Norwegii po okolice Maroko – oraz w całym basenie Morza Śródziemnego, aż po Morze Czarne. W latach 40. i 50. XX wieku została celowo introdukowana w zachodniej części Atlantyku, gdzie utworzyła trwałe populacje u wybrzeży Ameryki Północnej[3].
Budowa i biologia
Muszla ostrygi jadalnej jest owalna lub ma kształt gruszki, może osiągać długość ponad 20 cm. Jej powierzchnia jest szorstka. Ubarwienie białe, kremowe lub żółtawe. Lewa (dolna) skorupka muszli jest większa, wyraźnie zagłębiona i przytwierdzona do podłoża. Prawa skorupka ma chropowate krawędzie, a na jej powierzchni występują jasnobrązowe lub niebieskawe smugi. Funkcjonuje jako pokrywka. Wewnętrzne powierzchnie muszli są gładkie, zazwyczaj perłowe, białe lub niebieskawe. Zamek muszli nie ma zębów. Mięso ostrygi jadalnej jest kremowo-beżowe lub jasnoszare[3].
W rozwoju ostrygi jadalnej występuje larwa typu weliger. Ostrea edulis żyje ponad 20 lat[3].
Znaczenie użytkowe
Ostryga jadalna była hodowana w starożytności przez Rzymian w specjalnie do tego celu budowanych stawach ze słoną wodą. Depozyty muszli tego gatunku na terenie Polski (przywożone w celach konsumpcyjnych) stwierdzano na pojedynczych stanowiskach od wczesnego średniowiecza. Popularność w Polsce zyskały z innymi daniami kuchni francuskiej na początku XVII wieku[4].
Do XIX wieku ostryga jadalna była poławiana na dużą skalę, co doprowadziło do przełowienia i zniszczenia populacji naturalnie występujących wokół Europy. W drugiej połowie XIX wieku w południowo-zachodniej Francji, a następnie w basenie Morza Śródziemnego (początek XX w.) upowszechniły się metody hodowli tego gatunku. Większość hodowców pozyskuje larwy ze źródeł naturalnych. Odnawiające się populacje Ostrea edulis zostały znacznie przerzedzone epidemią choroby zakaźnej w 1920 roku[3].
W połowie XX w. upowszechniła się hodowla małży dwóch innych gatunków: ostryżycy amerykańskiej (Crassostrea virginica) i japońskiej (Crassostrea gigas) – nie uzyskały one jednak tak dużego uznania konsumentów, jak ostryga jadalna. W 1961 roku złowiono blisko 30 tys. ton małży tego gatunku. W wyniku kolejnej epidemii w latach 70. i 80. XX w. liczebność populacji zaczęła wyraźnie spadać. Około roku 2000 połowy światowe ustabilizowały się na poziomie 7 tys. ton rocznie[3].
Ostrygi jadalne są sprzedawane lokalnie oraz przez sieci supermarketów oraz restauracji. Z powodu zmniejszonych połowów cena tego małża znacznie wzrosła osiągając rekord na poziomie 13 USD za kg[3]. Obecnie Ostrea edulis jest jednym z najdroższych owoców morza. Tradycyjnie małże te są spożywane na surowo, podawane w połówkach muszli. Można je gotować, piec, smażyć, zapiekać, marynować, a nawet grillować.
Przypisy
- ↑ Ostrea edulis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ a b Zoologia : bezkręgowce. T. 1. Red. nauk. Czesław Błaszak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009. ISBN 978-83-01-16108-8.
- ↑ a b c d e f Ostrea edulis (Linnaeus, 1758). FAO. [dostęp 2011-10-18]. (ang.).
- ↑ Makowiecki i inni (red.): Badania archeozoologiczne w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej. Materiały - metody - interpretacje. III Sympozjum Archeologii Środowiskowej. 26-29 listopada 2008. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2008.
Media użyte na tej stronie
Autor: Peter Gugerell, Licencja: CC BY 2.5
Oyster production , global
(c) Photo: Myrabella / Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0
Flat oysters (Ostrea edulis) from Cancale in Brittany (France), locally called ‘belons de Cancale’.
Autor: [H. Zell], Licencja: CC BY-SA 3.0
Ostrea edulis, Ostreidae, European flat oyster; Etang de Leucate, Roussillon, France; collected 2007-08-08. The inner, calcareous part of the shell is used in homeopathy as remedy: Calcium carbonicum Hahnemanni (Calc.)