Ota Pavel

Ota Pavel, właśc. Otto Popper (ur. 2 lipca 1930 w Pradze, zm. 31 marca 1973 tamże) – czeski pisarz, dziennikarz i reporter sportowy.

Życiorys

Urodził się jako trzeci, najmłodszy syn żydowskiego komiwojażera Leo Poppera. Wczesne dzieciństwo spędził w Pradze, potem jego rodzina przeprowadziła się do rodziców ojca do Buštěhradu (w miasteczku tym obecnie znajduje się jego muzeum).

W czasie II wojny światowej jego ojciec oraz bracia, Jiří i Hugo, zostali wywiezieni do obozu koncentracyjnego, on zaś z matką Herminą, która była Czeszką, pozostał w Buštěhradzie. W wieku trzynastu lat pracował jako górnik w kopalni w Kladnie. Po skończonej wojnie szczęśliwie wrócili żywi jego ojciec i bracia, on zaś skończył szkołę handlową i językową (egzamin maturalny złożył w 1960 w szkole średniej dla pracujących).

Krótko trenował hokejową młodzież w praskim klubie Sparta. Od 1949 roku zatrudniony został jako komentator sportowy w Czechosłowackim Radiu (pracę tę załatwił mu przyjaciel brata z obozu Auschwitz-Birkenau, Arnošt Lustig), pracował również jako reporter sportowy w czasopismach Stadion i Československý voják. Od 1964 roku jego reportaże-opowiadania o tematyce sportowej, w których podkreślał wartości psychologiczne i moralne rywalizacji sportowej^[1], zaczęły ukazywać się także w formie książkowej.

W lutym 1964 roku, na zimowych igrzyskach olimpijskich w Innsbrucku zapadł na ciężką chorobę psychiczną (zdiagnozowaną jako cyklofrenia, psychoza maniakalno-depresyjna z elementami schizofrenii^[2]). W roku 1966 przyznano mu rentę inwalidzką.

Walcząc z chorobą szukał oparcia przede wszystkim na łonie przyrody, przy łowieniu ryb. Nie przestał pisać – w tym czasie powstały jego najsłynniejsze dzieła, wspomnienia z dzieciństwa i młodości. W tej autobiograficznej prozie można odnaleźć świadomy zapis konkretu egzystencjalnego, dotknięcia elementarnych problemów istnienia, czyli koegzystencji śmierci i życia, a także akceptacji przez człowieka porządku natury^[3].

Grób Oty Pavela

Z choroby nigdy się nie podniósł, w 1973 zmarł na zawał serca. Pochowany jest, razem z rodzicami, w części żydowskiej Cmentarza Olszańskiego w Pradze.

Twórczość

Reportaże i opowiadania o tematyce sportowej

• Dukla mezi mrakodrapy (1964)
• Plná bedna šampaňského (1967)
• Cena vítězství (1968) – wybór z dwóch pierwszych książek
• Pohár od Pánaboha (1971), wyd. pol.: Puchar od Pana Boga (2017),
• Syn celerového krále (1972)
• Pohádka o Raškovi (1974), wyd. pol.: Bajka o Raszku (2009),
• Pohádka o Raškovi (1974) / Cena vítězství (1968), wyd. pol: Bajka o Rašce i inne reportaże sportowe (2016)

Proza autobiograficzna

• Śmierć pięknych saren (Smrt krásných srnců) (1971)
• Jak spotkałem się z rybami (Jak jsem potkal ryby) (1974)

W Polsce obie książki wydawane są łącznie pod tytułem Śmierć pięknych saren (1976, 1978, 1988, 1998, 2011) oraz pod tytułem Śmierć pięknych saren. Jak spotkałem się z rybami (2015)

Pośmiertnie wydane wybory

• Fialový poustevník (1977)
• Sedm deka zlata (1980)
• Veliký vodní tulák (1980)
• Zlatí úhoři (1985, 1991 – wydanie rozszerzone)
• Výstup na Eiger (1989)
• Mám rád tu řeku (1989)
• Jak šel táta Afrikou: Povídky (1994), wyd. pol.: Jak tata przemierzał Afrykę (2004)
• Omyl a jiné povídky (1995)
• Olympijské hry a jiné povídky (1996)

Adaptacje filmowe

Na motywach prozy Oty Pavla w Czechosłowacji powstały filmy:

• Zlatí úhoři (Złote węgorze), 1979, 84 min, scen. i reż. Karel Kachyňa
• Smrt krásných srnců (Śmierć pięknych saren), 1986, 91 min, scen. i reż. Karel Kachyňa

Odniesienia

W sierpniu 1981, na I Przeglądzie Piosenki Prawdziwej, Andrzej Garczarek zaśpiewał piosenkę Przyjaciół nikt nie będzie mi wybierał która zawiera słowa:

jakim wy prawem o wolności

głosicie bracia w „Rudým Právie”

wszak to od waszej nie ostatni

zwariował pisarz Ota Pavel…!

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Biografia Oty Pavla (cz.)
• Muzeum Oty Pavla (cz.)
• Złote węgorze w bazie filmweb.pl
• Śmierć pięknych saren w bazie filmweb.pl
• Jak spotkałem Otto Poppera ehad.salon24.pl