Otalgia

Otalgia (z łac.) – objaw polegający na "bólu ucha bez choroby ucha". Związany jest on z bogatym unerwieniem ucha. Choroby innych narządów głowy i szyi poprzez wspólne unerwienie mogą objawiać się bólem ucha. Otalgia może być objawem banalnych patologii w zakresie głowy i szyi, ale też groźnym objawem, sugerującym obecność nowotworu.

Przyczyny

Otalgie, których przyczyny leżą w zakresie unerwienia nerwu trójdzielnego (przez nerw uszno-skroniowy) mogą pojawiać się w:

• zapaleniach lub nowotworach dna jamy ustnej, żuchwy, szczęki i 2/3 przednich języka
• zmianach zwyrodnieniowych i zapalnych stawów skroniowo-żuchwowych
• zmianach zapalnych zębów, zwłaszcza trzonowców
• zmianach zapalnych i nowotworach ślinianek przyusznych, podżuchwowych i podjęzykowych

Ze względu na niewielką ilość włókien czuciowych otalgie z zakresu unerwienia nerwu twarzowego spotykane są wyjątkowo rzadko. Występują niekiedy w guzach nerwu VII oraz w porażeniach typu Bella a także w półpaściu usznym – zespole Ramsaya Hunta przy rozprzestrzenianiu się zapalenia w obrębie nerwu twarzowego.

Bóle ucha związane z patologią w zakresie unerwienia nerwu językowo-gardłowego (przez nerw bębenkowy Jacobsona) pojawiają się w:

• zapaleniach i nowotworach migdałków podniebiennych
• ropniach okołomigdałkowych
• po tonsillektomii
• ropniach i nowotworach przestrzeni przygardłowej
• nowotworach podstawy języka
• nowotworach i w stanach zapalnych jamy ustno-gardłowej

Bóle ucha powstające na skutek patologii w zakresie unerwienia nerwu błędnego (przez nerw uszny Arnolda) związane są z:

• schorzenia zapalne i nowotworowe krtani zwłaszcza z nacieczeniem rusztowania chrzęstnego
• schorzenia przełyku
• zapalenia gruczołu tarczowego

Otalgie przewodzone przez nerwy szyjne, w szczególności przez nerw uszny wielki powstają na skutek:

• torbieli bocznych i środkowych szyi
• zapalenia i guzy szyjnego odcinka kręgosłupa
• zmiany zapalne węzłów chłonnych szyi

Otalgie mogą być również objawem neuralgii nerwu językowo-gardłowego lub splotu bębenkowego.

Leczenie

Zawsze przyczynowe, polega na leczeniu choroby zasadniczej, dającej jako objaw ból ucha.

Bibliografia

• Konsultacje otolaryngologiczne. Grzegorz Janczewski, Teresa Goździk-Żołnierkiewicz. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1990, s. 10-13. ISBN 83-200-1479-4.