Othmar Spann

Othmar Spann (ur. 1 października 1878 w Altmannsdorf, zm. 8 lipca 1950 w Neustift bei Schlaining) – konserwatywny austriacki filozof, socjolog i ekonomista.

Życiorys

Othmar Spann pochodził z przedmieść Wiednia. Studiował filozofię i politologię na uniwersytetach austriackich, szwajcarskich i niemieckich. W 1903 obronił doktorat z politologii na uniwersytecie w Tybindze, a w 1907 otrzymał habilitację w wyższej szkole technicznej w Brnie. Po tym fakcie zajął się nauczaniem, a wkrótce podjął także pracę w centralnej komisji statystycznej w Wiedniu. W czasie pierwszej wojny światowej służył w stopniu porucznika na froncie wschodnim, został ciężko raniony pod Lwowem i od 1916 został zatrudniony w Ministerstwie Wojny, gdzie zajmował się ekonomią wojenną.

W 1919 Spann rozpoczął wykłady z dziedziny ekonomii w wydziale prawa na uniwersytecie wiedeńskim (uczył tam do 1938), gdzie zdobył sporą popularność wśród studentów. W 1933 został członkiem austriackiej Akademii Nauk. Był zdeklarowanym przeciwnikiem marksizmu i liberalizmu. Rozwijał teorię idealnego zdecentralizowanego państwa korporacyjnego, którą starał się zainteresować koła rządzące Austrii (teorię tę zawarł w Der wahre Staat, 1921). Głosił, że pojedyncza osoba podporządkowana jest społeczeństwu i może istnieć tylko jako część tego społeczeństwa.

Te koncepcje spowodowały, że zaczął być uznawany pod koniec lat 20. ideologiem Heimwehry (jego idee miały też wpływ na konstytucję austriacką z 1934, przez samego Spanna jednak krytykowaną). W 1928 był współzałożycielem Związku Walki o Kulturę Niemiecką (Kampfbund für deutsche Kultur) - w ramach jego działalności za wzór przywoływał Adolfa Hitlera, widząc w jego ideach trzecią drogę, obok demokracji i marksizmu. W 1931 został jednak wykluczony ze Związku z powodu różnic ideologicznych z innymi przywódcami. Nadal jednak wspierał narodowy socjalizm, od końca lat 20. będąc członkiem austriackiej NSDAP, popierając palenie książek. Obawiał się jednak rozmiarów narastającego w Niemczech antysemityzmu, w związku z czym sam w 1935 został zaatakowany przez organy narodowosocjalistyczne, a po Anschlussie został odsunięty z uniwersytetu, a nawet uwięziony w Dachau.

W 1945 starał się o powrót na uniwersytet, jednak bez powodzenia.

Bibliografia

• Spann Othmar, Ps. Othmar Rheinsch. W: Österreichisches Biographisches Lexikon 1815–1950. Helmuth Grössing (red.). T. 12. Wien: Österreichische Akademie der Wissenschaften, 2003–2007, s. 447–448. ISBN 978-3-7001-3213-4. [dostęp 2009-10-30]. (niem.)
• Spann, Othmar. W: Österreich Lexikon. Johann Lehner (red.). Wien: Verlagsgemeinschaft Österreich-Lexikon, 1995. ISBN 3-9500438-0-2. [dostęp 2009-10-30]. (niem.)
• Bernd Kettern: Spann, Othmar. W: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon. Friedrich Wilhelm Bautz (red.). T. 14. Nordhausen: Verlag Traugott Bautz, 1998, s. 1493–1497. ISBN 3-88309-073-5. [dostęp 2014-09-19]. (niem.)