Otorowo (województwo wielkopolskie)

Otorowo

wieś
Dwór w Otorowie
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	szamotulski
Gmina	Szamotuły
Liczba ludności	1300
Strefa numeracyjna	61
Kod pocztowy	64-551[1]
Tablice rejestracyjne	PSZ
SIMC	0595921
Położenie na mapie gminy Szamotuły Otorowo
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Otorowo
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Otorowo
Położenie na mapie powiatu szamotulskiego Otorowo
52°33′41,08″N 16°26′08,78″E/52,561411 16,435772

Otorowo (niem. Ottorowo, Otterwalde^[2]) – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie szamotulskim, w gminie Szamotuły.

W latach 1975–1998 wieś położona była w województwie poznańskim.

Otorowo to rozległa wieś sołecka, położona 12 km na południowy zachód od Szamotuł i 15 km na północny wschód od Pniew.

Obecnie Otorowo jest wsią pełniącą funkcje rolniczo-usługowe. We wsi działa Dom Kultury oraz Biblioteka Publiczna przy ul. Łąkowej. W Otorowie znajduje się również szkoła podstawowa i likwidowane gimnazjum. Działa tu również Ludowy Zespół Sportowy Otorowo, który obecnie występuje w A-klasie.

Wieś szlachecka Otorowo położona była w 1580 roku w powiecie poznańskim województwa poznańskiego^[3]. Do 1954 roku istniała gmina Otorowo.

Integralne części wsi

Historia

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1284 r., kiedy to została wymieniona jako własność Tomisława z Szamotuł. Od 1298 r. w źródłach pojawia się jako parafia. W latach 1580-1740 Otorowo często zmieniało właścicieli. W 1580 roku należało do Jakuba Buczewskiego, Jędrzeja Skrzydlewskiego, Serafina Kachlińskiego oraz Stefana Łozińskiego. Następnie do rodziny Bobolewskich herbu Łodzia. Od 1740 roku wieś należała do Jana Bronikowskiego, a następnie do Moszczeńskich^[2][3]. W 1888 r. było własnością księcia Ernesta von Sachse-Altenburg. Od 1922 r. wieś przejęły siostry urszulanki szare.

W latach 1843 – 1844 u hrabiny Moszczeńskiej mieszkał Roman Zmorski (1822-1867) – poeta, tłumacz, zbieracz i wydawca podań ludowych. W okresie międzywojennym bywali tutaj Juliusz Kaden-Bandrowski (1855-1944) – pisarz i jego brat – Jerzy Bandrowski (1883-1940) – pisarz i dziennikarz. Juliusz był żołnierzem legionów polskich i jakiś czas adiutantem Józefa Piłsudskiego.

W 1867 r. w Otorowie powstało istniejące do dziś Kółko Rolnicze, odznaczone w 1984 r. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. 25 maja 1921 urodził się tu polityk Czesław Słowek. W 1937 r. odbył się tu głośny strajk chłopski. Po wkroczeniu wojsk niemieckich w 1939 r. 12 października oddział Wehrmachtu dokonał – pod ścianą kościoła – egzekucji 5 Polaków oskarżonych o wywieszenie flagi narodowej na budynku Urzędu Gminy. Kolejne 5 osób z Otorowa rozstrzelano publicznie dzień później na Rynku w Szamotułach. W 1943 roku okupanci niemieccy wprowadzili dla miejscowości nazwę Ottoswalde. Po wojnie 12 października 1945 r. dokonano ekshumacji zwłok z cmentarza szamotulskiego i pochowano je na cmentarzu w Otorowie. We wsi w czasie okupacji niemieckiej istniał areszt policyjny. Na mieszkańców Otorowa nałożono kontrybucję w wysokości 10 tys. zł, zabroniono wychodzić z domów między godziną 1.00 a 5.00 rano – do 1 listopada, zakazano im również odwiedzania miejscowego cmentarza (w przededniu Święta Zmarłych) oraz bezterminowo wstrzymano przepustki na wyjazd poza obręb wsi.

Zabytki

W Otorowie znajdują się: kościół parafialny z XVI w., dwór z XVIII w., park krajobrazowy oraz liczne pomniki przyrody.

• Otorowski kościół istniał już w 1298 r. Obecny kościół pw. Wszystkich Świętych zbudowano w 1533 r. staraniem Otorowskich. Późnogotycką, jednonawową budowlę o gwieździstym sklepieniu restaurowano w latach 1784 i 1824. W 1837 r. od strony północnej dobudowano według projektu Karola Ceptowskiego późnoklasycystyczną kaplicę grobową Moszczeńskich, a w 1872 r. od południa neogotycką kruchtę. W narożniku południowo-zachodnim znajduje się niewielka cylindryczna wieżyczka. Na północnej ścianie kaplicy wmurowana jest tablica epitafijna Stanisława Nałęcz-Moszczeńskiego ufundowana w 1837 r. przez żonę. Wejście, ujęte w dwie niewielkie skarpy, zostało dostawione w XIX w. Szczyt fasady pochodzi z przełomu XVIII i XIX w. Wnętrze kościoła nakryte jest sklepieniami gwiaździstymi, w zakrystii sklepienia kolebkowe. W części zachodniej znajduje się empora wsparta na 4 kolumnach. Na ścianie północnej, nad zamurowanym wejściem do kaplicy grobowej, widnieje herb Nałęcz podtrzymywany przed dwa lwy. Na ołtarzu głównym wisi obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem w typie Śnieżnej z pierwszej połowy XVII w. W nawie znajduje się rokokowa chrzcielnica ze stojącą pod baldachimem postacią św. Jana Chrzciciela trzymającego misę chrzcielną z końca XVIII w. W prezbiterium zwraca uwagę barokowy krucyfiks z przełomu XVII i XVIII w. Na cmentarzu przykościelnym wzniesiono 2 nagrobki późnoklasycystyczne: Weroniki Cichockiej (zm. 1828 r.) i Weroniki z Kamieńskich Wasilkowskiej (zm. 1819 r.) oraz Wawrzyńca Rakowskiego a także groby uczestników powstania listopadowego 1830-31; Jana Mierzyńskiego (1801-1880) – kapitana i Aleksandra Brudzewskiego (1814-1858) – oficera, dziedzica Otorowa. Znajduje się tu także grób zbiorowy 10 mieszkańców Otorowa rozstrzelanych 12 X 1939 r. w Otorowie i 13 X 1939 r. w Szamotułach. Wokół kościoła rosną lipy, kasztanowce, 8 cisów o obwodzie do 175 cm. Przykościelny cmentarz otoczony jest murem z charakterystyczną późnobarokową bramą – dzwonnicą z końca XVIII w. Na murze widnieje tablica pamiątkowa z 1984 r. ku czci 10 rozstrzelanych.
• Drugim najbardziej popularnym zabytkiem Otorowa jest zespół dworski przy ul. Urszuli Ledóchowskiej. Usytuowany na skraju wsi dwór zbudowano w 1738 r. dla Bronikowskich, później stanowił własność Moszczeńskich; w 1912 r. został gruntownie odnowiony, a w 1922 r. przejęty i adaptowany dla potrzeb Zgromadzenia Sióstr Urszulanek. W 1933 r. dobudowano południowe piętrowe skrzydło. Jest to dwór późnobarokowy, parterowy z piętrem w mansardzie. Jego trzyosiowa fasada zwrócona jest na zachód. Szczyt wypełnia ornament roślinny (na szczycie również daty 1738 i 1912). W pomieszczeniu przylegającym od południa do klatki schodowej przetrwały elementy dekoracji stiukowej. Obecnie dwór pełni funkcję Domu Dziecka, a w skrzydle południowym ulokowano dom zakonny. W latach 1946-53 u urszulanek przebywał Władysław Komar (1940-1998) – najbarwniejsza postać polskiego sportu: bokser, kulomiotacz, potem aktor estradowy. Ukończył Poznańską Akademię Wychowania Fizycznego.
• Obok dworu stoją dwie oficyny zbudowane w końcu XVIII wieku. W północnej znajduje się kaplica pw. Najświętszego Serca Jezusa. Wokół rozciąga się park o pow. 8,1 ha, w tym 0,2 ha wody, założony na przełomie XVIII i XIX w. W parku krajobrazowym dominują następujące gatunki drzew: jesion, klon pospolity, świerk, lipa drobnolistna, 5 dębów szypułkowych o obw. do 485 cm, grupa lip o obw. do 470 cm, wiązy szypułkowe o obw. do 291 cm. Zespół dworski jest otoczony murem z zachowaną bramą w kształcie 2 opilastrowanych słupów. Od bramy prowadzi dawna aleja, rozszerzająca się w prawie kwadratowy plac z gazonem pośrodku, w jego centrum stoi figura Serca Jezusowego.
• We wsi znajduje się również gorzelnia zbudowana w 1897 r., później rozbudowana, obecnie urządzono w niej mieszkania; ciekawy jest również młyn zbudowany w końcu lat 20., który uległ spaleniu na początku XXI w.
• Na skraju lasu, w odległości 800 na północ od zabudowań Otorowa, rośnie sosna pospolita o obw. 202 cm (pomnik przyrody). Przy leśniczówce, przy drodze leśnej do Ostroroga, rośnie dąb szypułkowy o obw. 325 cm. W lesie – około 400 m na południowy wschód od leśniczówki – znajduje się stary cmentarz ewangelicki, a w nim kilkanaście fragmentów nagrobków i zarysy grobów.

W środku wsi rozpoczyna się szlak czerwony do Brodziszewa.

Znani Otorowianie

• Władysław Komar
• Zbigniew Ryndak

Przypisy