Otton z Bambergu

Święty
Otton z Bambergu

Otto von Bamberg

biskup apostoł Pomorza
(c) Dagny, CC-BY-SA-3.0
Data i miejsce urodzenia	ok. 1060 Frankonia (obecnie część Bawarii)
Data i miejsce śmierci	30 czerwca 1139 Bamberg
Czczony przez	Kościół katolicki ewangelicznych chrześcijan
Kanonizacja	1189 przez papieża Klemensa III
Wspomnienie	30 czerwca, 1 lipca (Polska), 30 września (Bamberg)
Atrybuty	strój biskupi, krzyż misyjny, makieta kościoła, lew leżący u stóp, niekiedy strzały i gwoździe
Patron	archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej, bamberskiej i berlińskiej, orędownik w przypadku gorączki oraz wścieklizny
Szczególne miejsca kultu	Bamberg, Szczecin, Cerkwica i Pyrzyce

Kopia czternastowiecznej figury św. Ottona z Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie

Opactwo benedyktyńskie: kościół św. Michała z kaplicą grobową i relikwiarzem św. Ottona na Wzgórzu Świętego Michała w Bambergu

Otton z Bambergu, Otto z Bambergu, także Otto(n) z Bambergi, niem. Otto von Bamberg (ur. ok. 1060 we Frankonii, zm. 1139 w Bambergu) – biskup Bambergu od 1102 roku, kanclerz cesarza Henryka IV, misjonarz, święty Kościoła katolickiego, zwany „Apostołem Pomorza” i „ojcem klasztorów”.

Żywot

Około 1080 przybył do Polski jako kleryk, towarzysząc opatowi Henrykowi z Wülzburga, który niedługo potem został arcybiskupem gnieźnieńskim. W Gnieźnie Otton prowadził szkołę katedralną, a w 1088 znalazł się na dworze księcia Władysława I Hermana w Płocku, gdzie brał udział w pertraktacjach dotyczących małżeństwa księcia z księżniczką Judytą Salicką, siostrą Henryka IV. Po ich ślubie Otton został mianowany dworskim kapelanem księżnej Judyty.

Po powrocie do Niemiec otrzymał również stanowisko kapelana oraz nadwornego kanclerza od cesarza Henryka IV. W 1102 został wyświęcony na biskupa Bambergu. Zdobył sobie szybko uznanie jako znakomity administrator i duszpasterz. Zakładał nowe opactwa i ośrodki klasztorne, stąd zyskał przydomek „ojca klasztorów”.

W 1124, na zaproszenie Bolesława Krzywoustego, przez Pragę, Niemczę, Wrocław i Kalisz, Otton przybył do Gniezna, skąd wyruszył z misją chrystianizacyjną na Pomorze Zachodnie. Postarał się nie powtórzyć błędu swojego poprzednika Bernarda Hiszpana, który w 1123 pieszo przybył na misję w ubogich szatach i boso i z tego powodu został wyśmiany, a wkrótce i pobity. Otton przyjechał na misję w asyście duchownych niemieckich i polskiego oddziału zbrojnego dowodzonego przez kasztelana santockiego Pawlika. Pod Stargardem powitał go książę pomorski Warcisław I, obiecując mu wsparcie w jego misji. Następnie biskup Otton skierował się do Pyrzyc, gdzie został dobrze przyjęty przez mieszkańców. Wkrótce Otton zorganizował w Pyrzycach pierwszy masowy chrzest Pomorzan, gdzie według legendy ochrzczonych zostało 7 tysięcy Pomorzan w ciągu 20 dni.

Podobna akcja odbyła się też w Kamieniu Pomorskim, grodzie, w którym znajdowała się jedna z siedzib książęcych. Z niechętnym i nieufnym przyjęciem spotkał się Otton dopiero w Wolinie. Biskup, próbując kontynuować misję, został pobity i zmuszony do opuszczenia miasta. Zdołał wymóc na Wolinianach przyrzeczenie, że przyjmą chrzest, jeśli tylko dadzą się wcześniej ochrzcić mieszkańcy Szczecina, do którego wyruszał właśnie misjonarz.

W Szczecinie dwumiesięczna działalność Ottona zakończyła się zniszczeniem świątyni boga Trygława, a posrebrzane głowy ocalałe z posągu trójgłowego boga zostały wysłane do Rzymu. Wkrótce lud szczeciński przyjął chrzest, lękając się represji ze strony Bolesława III Krzywoustego. Następnie Otto wyruszył chrystianizować miasta Gardziec (Garz^[1]), Lubin i ponownie Wolin, gdzie tym razem już nie napotkał oporu.

Działalność Ottona w Polsce

Otton przez całe lata 80. XI w. pozostawał w Polsce. Był nauczycielem w szkole katedralnej, stolicy książęcej i biskupiej w Płocku, czym zyskał sobie duże uznanie.

Mimo niemieckiej narodowości znał doskonale język polski i nauczał w nim. Do szkoły tej uczęszczali wyłącznie kandydaci do stanu duchownego, synowie z polskich możniejszych rodów rycerskich.

To właśnie znajomość mowy polskiej mogła być przyczyną wezwania Ottona do chrystianizacji Pomorza^[2].

Pierwsza wyprawa misyjna

Otton w trakcie pierwszej swojej misji założył 11 kościołów i ochrzcił tysiące ludzi. Jednak tereny Pomorza Zachodniego pozostawały w znacznej części pogańskie. Brak księży, opór pogańskiej kasty kapłańskiej i dawne wierzenia ludu wciąż powodowały, że chrześcijaństwo na Pomorzu było słabe i powierzchowne. W związku z tym Otto pertraktował z królem Niemiec, który rościł sobie prawo do wszystkich terenów pomorskich położonych na zachód od Odry, aby ten pomógł mu zorganizować drugą wyprawę misyjną na te właśnie tereny.

Druga wyprawa misyjna

Drugą wyprawę misyjną Otton rozpoczął wiosną 1128 roku. W Dyminie (dawne miasto książęce, dziś Demmin na terenie Niemiec) powitał biskupa znów książę pomorski Warcisław I. Następnie został zwołany wiec możnych na Uznamie, gdzie Otton bez sprzeciwów uzyskał zgodę na działalność chrystianizacyjną. Kolejnymi etapami podróży były Wołogoszcz (obecnie Wolgast) i Choćków (obecnie Gützkow). W obu tych miejscowościach misjonarz kazał wznieść nowe kościoły. Wkrótce odwiedził również Szczecin, Wolin i Kamień Pomorski. Pośredniczył w zawarciu przymierza pomiędzy księciem Warcisławem i zbuntowanymi przeciw niemu grodami – Szczecinem i Wolinem.

W trakcie i po zakończeniu misji na Pomorzu, św. Otton spisywał pouczenia i nakazy religijne i moralne, połączone z surowymi zakazami religijnych praktyk pogańskich, wysyłane i kierowane do Pomorzan. Są w nich szerokie opisy obyczajów i kultury Pomorzan. Znaleźć tam można wzmianki o powszechnym zabijaniu niemowląt płci żeńskiej. Były to krwawe ofiary z ludzi dla przebłagania bóstw, często też porzucano noworodki dziewczynek w lesie w okresach głodu, klęsk czy w celu zwiększenia populacji męskiej dla celów wojenno/obronnych^[3].

Po zakończeniu swojej misji powrócił do Bambergu, gdzie zmarł w wieku ok. 80 lat.

Kult

W 1189 roku (50 lat po śmierci) został kanonizowany przez papieża Klemensa III.

W Polsce miastem szczególnie związanym historycznie ze św. Ottonem i jego kultem są Pyrzyce, gdzie znajduje się studzienka ze źródłem św. Ottona. Z kolei kopia gotyckiej figury misjonarza zdobi mury Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie (oryginał w MNS).

Patronat

Od 10 czerwca 2006 jest patronem Pyrzyc. Święty patronuje również archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej, bamberskiej i berlińskiej.

Jest również orędownikiem w przypadku gorączki oraz wścieklizny.

Dzień obchodów

Jego wspomnienie liturgiczne obchodzone jest w Kościele katolickim i ewangelickim 30 czerwca^[4], natomiast w Kościele katolickim w Polsce, 1 lipca^[5].

W Niemczech, w Bawarii, jest bardziej znany i czczony jako uzdrowiciel niż apostoł. Tamże wspomnienie Św. Ottona przypada 30 września.

List od Bolesława Krzywoustego

„Swemu panu i ojcu najukochańszemu Ottonowi, dostojnemu biskupowi, Bolesław, wódz Polaków pokorne ślubowanie braterskiej uległości.
Ponieważ wspomniałem twoje przebywanie w okresie twojej młodości z właściwą tobie szlachetnością u mojego ojca, a obecnie także Pan jest z Tobą umacniając cię i błogosławiąc ci na wszystkich twoich drogach. Jeśli to nie uwłacza twojej godności, pragnę odnowić z tobą więzi i korzystać z twojej rady i pomocy dla większej chwały Boga, za wsparciem jego łaski. Wiesz bowiem – jak mniemam – w jaki sposób nieokrzesany kraj barbarzyński Pomorzan został poskromiony nie moją lecz Bożą mocą i prosi o dopuszczenie do społeczności Kościoła przez chrztu obmycie. Lecz oto, przez trzy lata staram się i nikogo odpowiedniego do tego dzieła a mnie bliskiego nie mogę pozyskać spośród biskupów albo kapłanów. Stąd ponieważ jest rozpowiadana twoja niestrudzona świętość, skora do wszelkiego szlachetnego dzieła, zgodnie z naszym pragnieniem błagamy, najdroższy ojcze, niech nie wzbudzi niezadowolenia propozycja przyjęcia tego rodzaju pracy dla chwały Bożej i wzrostu twego własnego uświęcenia. A także i ja po ojcowsku oddany ci sługa, pokryję wszystkie wydatki twoje i twoich towarzyszy podróży i tłumaczy języka i kapłanów pomocniczych i wszystko cokolwiek byłoby potrzebne dostarczę, tylko ty najdroższy ojcze, zechciej przybyć”^[6].

Ciekawostka związana ze św. Ottonem

Ze św. Ottonem z Bambergu, z pamięcią i kultem jego postaci na Pomorzu, wiążą się wzmianki w podaniach i kronikach pomorskich.

Np. Tomasz Kantzow, pomorski historyk z XVI w. i Filip Hainhofer, wspominają o tym, że znany pomorski ród Bogdan z Wolina, utrzymuje pamięć nadania miana z rąk samego św. biskupa Ottona po tym, jak protoplasta rodu miał biskupa uderzyć lub rzucić w niego włócznią, po czym nawróciwszy się miał w akcie skruchy powiedzieć: „Bóg dał, iżem cię nie zabił”. Dla pamięci ocalenia i dwóch pierwszych słów „Bóg dał” św. Otton miał nadać protoplaście rodu owo imię^[7][8].

Galeria

Studnia w jednym z miejsc symbolicznego, tzw. zbiorowego chrztu ludności Pomorza Zachodniego, przeprowadzonego przez biskupa Ottona z Bambergu – Cerkwica

Zobacz też

• kult świętych
• modlitwa za wstawiennictwem świętego
• parafie i świątynie pod wezwaniem św. Ottona
• święci i błogosławieni Kościoła katolickiego

Przypisy

Bibliografia

• Gracjan Bojar-Fijałkowski, „Święty Otton z Bambergu”, ODiSS Ośrodek Dokumentacji i Studiów Społecznych, Warszawa 1986, ISBN 83-7012-006-7
• LechL. Fabiańczyk LechL., Apostoł Pomorza, Szczecin: Książnica Pomorska, 2001, ISBN 83-87879-20-7, OCLC 749440212 .
• VeraV. Schauber VeraV., Hanns MichaelH.M. Schindler Hanns MichaelH.M., Święci na każdy dzień, BogusławB. Widła (tłum.), Warszawa: Świat Książki, 2000, ISBN 83-7227-616-1, OCLC 233514224 .

Linki zewnętrzne

• Św. Otton – patron archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej
• Otton z Bambergu: Bibliografia w LitDok Europa Środkowo-Wschodnia / [Instytut Herdera w Marburgu]
• Bibliotekarz Zachodniopomorski (...) R.41, 2000 nr 4 (106)