Oyo (państwo)

Ten artykuł od 2011-04 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Oyo

Ilẹ̀-Ọba Ọ̀yọ́

ok. 1400 – 1905
Język urzędowy	joruba
Stolica	do XVI w. Oyo-Ile później Oyo-Igboho
Ustrój polityczny	monarchia
Głowa państwa	Adeyemi I Alowolodu[1]
Status terytorium	stan w Nigerii
Zależne od	Wielkiej Brytanii (1895–1905)
Powierzchnia  • całkowita	ok. 150 tys. km²
Wcielenie	Brytyjska Afryka Zachodnia 1905
Terytoria zależne	Dahomej (czasowo)

Oyo, znane także jako Ojo – nieistniejące obecnie państwo w Afryce. Powstało około XIV w. na terenie dzisiejszej Nigerii.

Rosnąca przewaga miasta Oyo Ile (znanego jako Katunga lub Stare Oyo), zyskiwana dzięki bogactwu płynącemu z handlu i potędze jego kawalerii, pozwoliła mu zyskać przodującą pozycję wśród państw Jorubów między połową XVII a końcem XVIII w. Państwo Oyo podporządkowało sobie inne państwa Jorubów oraz królestwo Dahomeju.

W 1796 dowódca kawalerii wszczął bunt przeciwko władcy państwa. Jego skutkiem było odłączenie się miasta Ilorin, wokół którego skupiła się rebelia. Był to początek końca imperium, gdyż kolejni wasale szli w ślady Ilorin. Wkrótce potem najazdy państwa Fulani doprowadziły do upadku państwa Oyo w 1835.

W 1837 udało się odnowić państwo w nowej stolicy. W 1895 król Adeyemi I Alowolodu przyjął protektorat brytyjski. W 1905 Brytyjczycy zlikwidowali królestwo Oyo.

Władcy Oyo

• Oranyan ok. 1400
• Ajaka
• Sango
• Ajaka (ponownie)
• Aganju
• Kori
• Oluaso
• Onigbogi ok. 1500 ?
• Ofiran
• Eguguojo
• Orompoto
• Ajiboyede
• Abipa ok. 1600
• Obalokun
• Oluodo
• Ajagbo
• Odarawu
• Kanran
• Jayin
• Ayibi
• Osiyago
• Ojigi ok. 1720/8
• Gberu ok. 1730
• Amuniwaiye  ? –1746
• Onisile 1746–1754
• Labisi 1754
• Awonbioju 1754
• Agboluaje 1754– ?
• Majeogbe
• Abiodun ok. 1770–1789
• Awole Arogangan 1789–1796
• Adebo 1796–1797
• Maku 1797
• wakat
• Majotu 1802–1830
• Amodo 1830–1833
• Oluewu 1833–1835
• Atiba Atobatele 1837–1859
• Adelu 1859–1875
• Adeyemi I Alowolodu 1876–1905

Przypisy