Oz gostyniński

Oz gostyniński – oz położony w Kotlinie Płockiej[1], na Pojezierzu Gostynińskim, na Mazowszu[2]. Wał ozu ciągnie się wzdłuż lewego brzegu Skrwy Lewej, od Jeziora Czarnego w Gostyninie w kierunku południowym, a następnie zachodnim na długości 14 km[1]. W najwyższym punkcie osiąga wysokość 121,5 m n.p.m. i 34 m wysokości względnej[3].

Został odkryty i opisany w 1916 r. przez Feliksa Rutkowskiego jako część moren kutnowskich[4]. W 1927 roku Stanisław Lencewicz zwrócił uwagę na odrębną, fluwioglacjalną genezę wału[4][5].

Oz powstał podczas jednego ze stadiałów zlodowacenia Wisły, gdy obszar Kotliny Płockiej znalazł się w zasięgu lobu płockiego[4]. Po utworzeniu się kanału subglacjalnego, w wyniku działalności wód fluwioglacjalnych, doszło do depozycji piasków i żwirów w rynnie subglacjalnej. Następnie doszło do otwarcia szczeliny, do której zaczął spływać również materiał ablacyjny z powierzchni lodowca. Po zaniku lądolodu (lobu płockiego) oz ukazał się w rzeźbie terenu[4].

Północny fragment ozu został objęty w 1988 r. ochroną przyrody. W celu zachowania ozu utworzono rezerwat przyrody Dybanka[6].

Przypisy

  1. ↑ a b Ozy Kotliny Płockiej, [w:] Przegląd Geograficzny T. 35 z. 3 (1963) – Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, rcin.org.pl, 1963, s. 363–387 [dostęp 2020-06-08].
  2. ↑ Pojezierze Gostynińskie, zycieaklimat.edu.pl [dostęp 2020-06-08].
  3. ↑ Marian Dziedzic i inni, Objaśnienia do mapy geośrodowiskowej Polski 1:50 000, Arkusz Gostynin (481), Warszawa: Państwowy Instytut Geologiczny, 2004, s. 35–36.
  4. ↑ a b c d Małgorzata Roman, Sukcesja osadowa i etapy formowania ozu gostynińskiego, Równina Kutnowska, centralna Polska, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, LXXI, z. 1, 2016, s. 9–27.
  5. ↑ Stanisław Lencewicz, Dyluwium i morfologia środkowego Powiśla, Warszawa: PIG, 1927.
  6. ↑ Przeglądanie danych – Rezerwat przyrody Dybanka, crfop.gdos.gov.pl [dostęp 2020-06-08].