Ozjasz Thon

Ozjasz Thon

Jehoszua

Data urodzenia	1870
Data śmierci	1936
Miejsce pochówku	Kraków
Rabin synagogi Tempel
Okres sprawowania	do 1897
Wyznanie	judaizm

Grób Ozjasza Thona na nowym cmentarzu żydowskim przy ulicy Miodowej w Krakowie

Tablica na kamienicy przy ul. Bogusławskiego 5 w Krakowie, w której mieszkał Ozjasz Thon

Abraham Ozjasz Thon, ps. Jehoszua (ur. 13 lutego 1870 we Lwowie, zm. 11 listopada 1936 w Krakowie) – polski rabin, działacz syjonistyczny, socjolog, kaznodzieja, publicysta. Poseł na Sejm Ustawodawczy i następnie Sejm II RP I, II i III kadencji.

Życiorys

Ozjasz Thon urodził się w rodzinie lwowskich chasydów. Po ukończeniu jesziwy wyjechał na studia filozoficzne do Berlina (1891-1895), gdzie również ukończył seminarium rabinackie (1891-1897). Po studiach osiadł w Krakowie, gdzie od 1897 pełnił funkcję rabina w postępowej synagodze Tempel. W tym samym roku razem z Theodorem Herzlem zorganizował I Kongres Syjonistyczny w Bazylei.

Był prezesem Organizacji Syjonistycznej Zachodniej Galicji, a następnie Małopolski Zachodniej i Śląska, członkiem Komitetu Wykonawczego Światowej Organizacji Syjonistycznej, przywódcą "Et Liwnot". Był również czołowym twórcą ruchu syjonistycznego w Galicji. W 1899 był współzałożycielem biblioteki "Ezra", która w późniejszym okresie miała swoją siedzibę na parterze gmachu zarządu krakowskiej gminy żydowskiej.

W 1918 z jego inicjatywy powstała Żydowska Rada Narodowa, przekształcona później w Żydowską Samoobronę. W 1919 wyjechał do Paryża, gdzie był wiceprzewodniczącym osobnej delegacji żydowskiej na konferencję pokojową w Paryżu. W tym samym roku został wybrany posłem na Sejm Ustawodawczy. Tę funkcję pełnił przez następne kadencje, aż do śmierci. Przez wiele lat był przewodniczącym Koła Posłów Żydowskich. W 1925 za rządów Władysława Grabskiego zawarto tzw. ugodę polsko-żydowską, której współinicjatorem był właśnie Thon.

Ozjasz Thon zmarł 11 listopada 1936 w Krakowie^[1]. Został pochowany na nowym cmentarzu żydowskim przy ulicy Miodowej w Krakowie. Na ścianie domu przy ulicy Wojciecha Bogusławskiego 5, w którym mieszkał Thon znajduje się tablica pamiątkowa poświęcona jego osobie. W synagodze Tempel znajduje się jego portret.

Twórczość

Ozjasz Thon był autorem książek z zakresu historii teorii ruchu syjonistycznego i artykułów pisanych w języku polskim, hebrajskim, jidysz czy niemieckim, głównie z zakresu filozofii i nauk społecznych, które publikował na łamach prasy żydowskiej.

W 1918 założył polskojęzyczną gazetę Nowy Dziennik, której współredaktorem był do końca życia. W 1938 został pośmiertnie wydany w języku polskim wybór jego kazań.

Przypisy

Zobacz też

• Żydzi w parlamencie II RP
• Synagoga Tempel w Krakowie

Bibliografia

• Alina Cała, Hanna Węgrzynek, Gabriela Zalewska: Historia i kultura Żydów polskich. Słownik. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, 2000. ISBN 83-02-07813-1.
• Ozjasz Thon: Kazania 1895-1906. Kraków: Austeria, 2010. ISBN 978-83-61978-16-9.
• Stanisław Łoza, Czy wiesz kto to jest?, 1, Warszawa, 1938

Linki zewnętrzne

• Publikacje Ozjasza Thona w bibliotece Polona