Oznaczenia pochodzenia geograficznego produktów rolnych w Unii Europejskiej
Oznaczenia pochodzenia geograficznego produktów rolnych w Unii Europejskiej – system ochrony regionalnych produktów rolnych w Unii Europejskiej, mający na celu ochronę nazw tych produktów i zapewnienie ich autentyczności. Dotyczy wyrobów wytwarzanych na określonym obszarze w sposób tradycyjny. Ustawodawstwo unijne w tym względzie wzoruje się na francuskim systemie appellation d’origine contrôlée oraz włoskim denominazione di origine controllata i stosowane jest od 1992 r.
Kategorie produktów
Rolne produkty regionalne i tradycyjne mogą zostać zarejestrowane przez Komisję Europejską jako:
Chroniona nazwa pochodzenia
(ang. protected designation of origin, PDO) jest kategorią produktów wytwarzanych w konkretnym regionie, miejscu lub (wyjątkowo) w państwie. Nazwa tego miejsca lub regionu (np. Miód kurpiowski) zastrzeżona jest dla konkretnego produktu chronionego, i nie może być używana jako nazwa produktów wytwarzanych gdzie indziej lub według innych receptur.
- Jakość produktu lub jego cechy charakterystyczne powinny być związane z miejscem jego powstania. Warunki przyrodnicze i kulturowe regionu powstania powinny wpływać na cechy wyrobu.
- Produkcja surowców i cały proces wytwarzania produktu powinien odbywać się w miejscu wynikającym z jego nazwy[1].
Chronione oznaczenie geograficzne
(ang. protected geographical indication, PGI) jest również kategorią produktów wytwarzanych w konkretnym regionie, miejscu lub (wyjątkowo) w państwie. Związek produktu z regionem nie musi być jednak tak ścisły jak w wypadku produktu z Chronioną Nazwą Pochodzenia. W wypadku produktu CH.O.G.:
- Wyrób chroniony musi być produkowany w regionie z którego wynika jego nazwa, ale przebiegać tam musi tylko jedna z faz wytwarzania (produkcja, przetwarzania lub przygotowanie). Np. mięso na Kiełbasę Lisiecką może być pozyskiwane z innych regionów, ale proces produkcji musi odbywać się w okolicach Liszek i Czernichowa.
- Wyrób musi mieć silny związek z miejscem pochodzenia. Cechy wyrobu nie muszą jednak wynikać bezpośrednio z charakteru przyrodniczego lub kulturowego miejsca powstania[1].
Gwarantowana tradycyjna specjalność
(ang. traditional speciality guaranteed, TSG) – to kategoria produktów chronionych ze względu na tradycyjny sposób produkcji, skład lub wykonanie z tradycyjnych surowców. W przeciwieństwie do dwóch powyższych kategorii, produkt G.T.S. może być produkowany na całym terenie kraju składającego wniosek o rejestrację. Ten typ ochrony produktu nie obejmuje jego nazwy, która w niektórych przypadkach może nadal być używana do nazywania produktów nie odpowiadających chronionej recepturze. Produkty chronione odróżniają się od zwykłych napisem „gwarantowana tradycyjna specjalność” oraz znakiem unijnym na etykiecie. Produkt G.T.S. powinien:
- być produkowany przy użyciu tradycyjnych surowców, lub
- charakteryzować się tradycyjnym składem, sposobem produkcji lub przetwarzania.
Nazwa produktu musi być sama w sobie specyficzna lub wyrażać specyficzny charakter produktu rolnego lub środka spożywczego. Nazwa musi być tradycyjna i zgodna z przepisami krajowymi lub być przyjęta zwyczajowo[2].
Produkty chronione w innych krajach Unii
 | Tę sekcję należy dopracować |
Przykładem produktu z chronionym oznaczeniem geograficznym jest francuski ser roquefort, który musi być wytwarzany z mleka pewnego gatunku owiec, dojrzewać może wyłącznie w piwnicach znajdujących się w okolicach miejscowości Roquefort-sur-Soulzon (departament Aveyron), gdzie w procesie dojrzewania sera uczestniczy charakterystyczny gatunek grzyba Penicillium roqueforti.
Polskie produkty objęte ochroną Unii Europejskiej
Produkty zarejestrowane czyli wpisane przez Komisję Europejską do Rejestru Chronionych Nazw Pochodzenia i Chronionych Oznaczeń Geograficznych lub do Rejestru Gwarantowanych Tradycyjnych Specjalności[3].
| Rodzaj ochrony | Nazwa produktu | Kategoria produktu |
|---|---|---|
| Chroniona nazwa pochodzenia | Bryndza podhalańska | kl. 1.3: Sery |
| Oscypek | kl. 1.3: Sery | |
| Redykołka | kl. 1.3: Sery | |
| Miód z Sejneńszczyzny/Łoździejszczyzny (Seinu/Lazdiju krašto medus) | kl. 1.4: Inne produkty pochodzenia zwierzęcego | |
| Podkarpacki miód spadziowy | kl. 1.4: Inne produkty pochodzenia zwierzęcego | |
| Fasola Piękny Jaś z Doliny Dunajca | kl. 1.6: Owoce, warzywa i zboża | |
| Fasola wrzawska | kl. 1.6: Owoce, warzywa i zboża | |
| Wiśnia nadwiślanka | kl. 1.6: Owoce, warzywa i zboża | |
| Karp zatorski | kl. 1.7: Świeże ryby, małże i skorupiaki | |
| Chronione oznaczenie geograficzne | Jagnięcina podhalańska | kl. 1.1: Mięso świeże (i podroby) |
| Kiełbasa biała parzona wielkopolska | kl. 1.2: Produkty wytworzone na bazie mięsa | |
| Kiełbasa lisiecka | kl. 1.2: Produkty wytworzone na bazie mięsa | |
| Kiełbasa piaszczańska | kl. 1.2: Produkty wytworzone na bazie mięsa | |
| Krupnioki śląskie | kl. 1.2: Produkty wytworzone na bazie mięsa | |
| Wielkopolski ser smażony | kl. 1.3: Sery | |
| Ser koryciński swojski | kl. 1.3: Sery | |
| Miód drahimski | kl. 1.4: Inne produkty pochodzenia zwierzęcego | |
| Miód kurpiowski | kl. 1.4: Inne produkty pochodzenia zwierzęcego | |
| Miód spadziowy z Beskidu Wyspowego | kl. 1.4: Inne produkty pochodzenia zwierzęcego | |
| Miód wrzosowy z Borów Dolnośląskich | kl. 1.4: Inne produkty pochodzenia zwierzęcego | |
| Czosnek galicyjski | kl. 1.6: Owoce, warzywa i zboża | |
| Fasola korczyńska | kl. 1.6: Owoce, warzywa i zboża | |
| Jabłka grójeckie | kl. 1.6: Owoce, warzywa i zboża | |
| Jabłka łąckie | kl. 1.6: Owoce, warzywa i zboża | |
| Truskawka kaszubska lub Kaszëbskô malëna | kl. 1.6: Owoce, warzywa i zboża | |
| Suska sechlońska | kl. 1.6: Owoce, warzywa i zboża | |
| Śliwka szydłowska | kl. 1.6: Owoce, warzywa i zboża | |
| Podpiwek kujawski | kl. 1.8: Inne produkty wymienione w załączniku I do Traktatu (przyprawy itd.) | |
| Andruty kaliskie | kl. 2.4: Wyroby piekarskie | |
| Kołocz śląski/Kołacz śląski | kl. 2.4: Wyroby piekarskie | |
| Obwarzanek krakowski | kl. 2.4: Wyroby piekarskie | |
| Rogal świętomarciński | kl. 2.4: Wyroby piekarskie | |
| Cebularz lubelski | kl. 2.4: Wyroby piekarskie | |
| Chleb prądnicki | kl. 2.4: Wyroby piekarskie | |
| Gwarantowana tradycyjna specjalność | Kabanosy | kl. 1.2: Produkty wytworzone na bazie mięsa |
| Kiełbasa jałowcowa | kl. 1.2: Produkty wytworzone na bazie mięsa | |
| Kiełbasa krakowska sucha staropolska | kl. 1.2: Produkty wytworzone na bazie mięsa | |
| Kiełbasa myśliwska | kl. 1.2: Produkty wytworzone na bazie mięsa | |
| Olej rydzowy | kl. 1.5: Oleje i tłuszcze | |
| Staropolski miód pitny „półtorak” | kl. 1.8: Inne produkty | |
| Staropolski miód pitny „dwójniak” | kl. 1.8: Inne produkty | |
| Staropolski miód pitny „trójniak” | kl. 1.8: Inne produkty | |
| Staropolski miód pitny „czwórniak” | kl. 1.8: Inne produkty | |
| Pierekaczewnik | kl. 2.3: Wyroby piekarskie |
Przypisy
- ↑ a b Rada Unii Europejskiej: Rozporządzenie Rady W.E. nr 510/2006 z dnia 20 marca 2006 r. w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych. (pol.). 31.3.2006. [dostęp 2010-07-19].
- ↑ Rada Unii Europejskiej: Rozporządzenie Rady W.E. nr 509/2006 z dnia 20 marca 2006 r. w sprawie produktów rolnych i środków spożywczych będących gwarantowanymi tradycyjnymi specjalnościami. (pol.). 31.3.2006. [dostęp 2010-07-19].
- ↑ Sławomir Mucha, Produkty zarejestrowane jako Chronione Nazwy Pochodzenia, Chronione Oznaczenia Geograficzne oraz Gwarantowane Tradycyjne Specjalności, Iwona Chromiak, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi RP, 14 września 2018 [dostęp 2022-02-21] (pol.), Ostatnia modyfikacja: 13.11.2020 12:21.
Linki zewnętrzne
- Strona Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych
- Wyszukiwarka zarejestrowanych produktów na stronie Komisji Europejskiej
- System ochrony produktów regionalnych i tradycyjnych, Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, www.ijhar-s.gov.pl