Półbrygada

Półbrygada – oddział wojskowy będący odpowiednikiem dawnego pułku piechoty, wprowadzony we Francji uchwałą Konwentu z 1793 r. Stanowił połączenie jednego batalionu starej armii królewskiej z dwoma ochotniczymi batalionami nowych formacji rewolucyjnych. 24 września 1803 r. przywrócono półbrygadom nazwę pułków.

Z końcem 1801 r. Legiony Polskie zreorganizowano tworząc z nich dwie półbrygady. Trzecią półbrygadę utworzono z Legii Naddunajskiej. Każda półbrygada składała się z 3 batalionów i kompanii artylerii. 2 i 3 półbrygada przejęte na żołd francuski i przemianowane na 113 i 114 półbrygadę, walczyły na San Domingo.

We wrześniu 1927 r. dowódca KOP sformował dwie półbrygady. W założeniach obie jednostki miały być samodzielne pod względem administracyjnym i rozkazodawczym, lecz zostały czasowo podporządkowane dowódcom 3 Brygady KOP w Wilejce i 6 Brygady KOP w Wilnie. W lipcu 1929 r. obie brygady i półbrygady zostały zlikwidowane. W ich miejsce utworzono Brygadę KOP „Wilno” z podporządkowanym jej Pułkiem KOP „Głębokie” oraz Brygadę KOP „Grodno”.

3 Półbrygada KOP (Pułk KOP „Głębokie”):

5 Batalion KOP w m. Łużki,

7 Batalion KOP w m. Podświle,

6 Szwadron Kawalerii KOP w m. Łużki,

7 Szwadron Kawalerii KOP w m. Podświle,

6 Półbrygada KOP (Brygada KOP „Grodno”):

23 Batalion KOP w m. Orany,

24 Batalion KOP w m. Sejny,

29 Batalion Odwodowy KOP w Suwałkach,

19 Szwadron Kawalerii KOP,

W latach 1937-1939 zorganizowano następujące półbrygady Obrony Narodowej:

Śląsko-Cieszyńska Półbrygada ON w m. Bielsko (sformowana w lipcu 1937 r. w składzie 3 batalionów ON),

Karpacka Półbrygada ON w m. Stanisławów (sformowana w lipcu 1937 r. w składzie 2 batalionów ON, w maju 1939 r. powiększona do 4 batalionów ON),

Podkarpacka Półbrygada ON w m. Przemyśl (sformowana w lipcu 1937 r. w składzie 2 batalionów ON, w kwietniu 1938 r. przeformowana w brygadę),

Grodzieńska Półbrygada ON w m. Grodno (formowanie rozpoczęto w sierpniu 1937 r., lecz zrezygnowano z jej organizacji),

Wołyńska Brygada ON w m. Lublin (sformowana w marcu 1938 r. w składzie 3 batalionów ON),

Dziśnieńska Półbrygada ON w m. Postawy (sformowana w lipcu 1938 r. w składzie 2 batalionów ON),

Dąbrowska Półbrygada ON w m. Maczki (sformowana w sierpniu 1939 r. w składzie 3 batalionów ON i podporządkowana dowódcy Górnośląskiej brygady ON),

Tarnopolska Półbrygada ON (sformowana we wrześniu 1939 r. w mobilizacji powszechnej, w składzie 3 batalionów ON).

W lutym 1940 r. we Francji zorganizowano Samodzielną Brygadę Strzelców Podhalańskich. Ponieważ brygadę formowano w oparciu o etat francuskiej brygady strzelców alpejskich w jej strukturze znalazły się dwie półbrygady. Każdej z nich podporządkowano dwa bataliony strzelców. Obie półbrygady uczestniczyły w bitwie o Narwik.

Bibliografia

• Biegański Witold, Zaczęło się w Coëtquidan. Z dziejów polskich jednostek regularnych we Francji, Warszawa 1977,
• Henryk Dominiczak, Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919-1939, Warszawa 1992, ISBN 83-01-10202-0,
• Mała Encyklopedia Wojskowa, tom II, Warszawa 1970,
• Pindel Kazimierz, Obrona narodowa 1937-1939, Warszawa 1979, ISBN 83-11-06301-X,
• Prochwicz Jerzy, Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r., Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 3 (149) z 1994 r., s. 148-160,
• Wrzosek Mieczysław, Dzieje oręża polskiego 1794-1938, tom II, Warszawa 1973,