Półgąsienicowy układ jezdny

Ten artykuł od 2021-07 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Półgąsienicowy transporter opancerzony Sd.Kfz.251

(c) Bundesarchiv, Bild 101I-750-0001A-10A / Wolff, Paul Dr. / CC-BY-SA 3.0

Podwozie ciągnika półgąsienicowego Sd.Kfz.11

Półgąsienicowy układ jezdny – rodzaj układu jezdnego pojazdów mechanicznych, będący połączeniem układu gąsienicowego i kołowego. Jest to w zasadzie klasyczny kołowy układ jezdny samochodu, w którym tylne koła zastąpiono gąsienicami. Układ półgąsienicowy składa się z przednich kół, które są kierowane oraz układu gąsienicowego z tyłu pojazdu. Napędzane są gąsienice, zwykle za pośrednictwem tylnego mostu napędowego, w niektórych konstrukcjach napędzane są także koła przednie. Skręt pojazdu dokonywany jest z reguły tylko za pomocą kierowanych kół przednich. Stosowano następujące konstrukcje gąsienic napędzających pojazdy półgąsienicowe:

• taśma gumowa z bieżnikiem lub ostrogami w postaci metalowych nakładek zakładana na układ jezdny typowy dla układów gąsienicowych
• metalowa gąsienica składająca się z ogniw łączonych przy pomocy metalowych sworzni zakładana na układ jezdny typowy dla układów gąsienicowych
• lekka metalowa gąsienica zakładana na ogumione koła dwóch tylnych osi pojazdu samochodowego (tylko do jazdy w trudnym terenie)

Pojazdy półgąsienicowe charakteryzowały się lepszymi własnościami terenowymi niż pojazdy kołowe oraz były prostsze i tańsze od pojazdów gąsienicowych. W ich konstrukcji można było wykorzystywać liczne podzespoły produkowane do samochodów lub wręcz stosunkowo prosto przebudowywać je z samochodów ciężarowych przez zainstalowanie gąsienicowego układu jezdnego zamiast tylnej osi. Z racji własności terenowych były one używane przede wszystkim w wojsku – jako ciągniki artyleryjskie, transportery opancerzone, rzadziej samochody pancerne i ciężarówki terenowe. Zostały one na niewielką skalę wprowadzone już podczas I wojny światowej. Przed II wojną światową i w jej trakcie powstały liczne konstrukcje pojazdów półgąsienicowych, szeroko używanych w czasie wojny. Po II wojnie światowej zaprzestano budowy pojazdów półgąsienicowych na rzecz pojazdów gąsienicowych i pojazdów kołowych z większą liczbą osi napędzanych, o dobrych własnościach terenowych.

Układ półgąsienicowy bywa niepoprawnie nazywany „napędem kołowo-gąsienicowym” lub „napędem półgąsienicowym”.