Północne Liang

Północne Liang (Northern Liang) ok. 423

Północne Liang (chiń. 北凉; pinyin Bĕi Liáng) – chińskie państwo okresu Szesnastu Królestw, z ośrodkiem w dzisiejszej prowincji Gansu, istniejące w latach 397 - 439.

Północne Liang powstało w wyniku buntu, jaki w roku 397 podniósł ród Juqu, należący do plemienia Lushui hu wchodzącego w skład Xiongnu, przeciwko władcom Późniejszego Liang. Juqu szybko udało się opanować północno-zachodnią część Liangzhou (jak miejscowi nazywali „korytarz Hexi”), wraz z Dunhuangiem i Jiuquan. Oficjalnie królem (wang) nowego państwa został Chińczyk Duan Ye (397 - 401), jednak jego rzeczywista władza była słaba. W roku 401 przywódca Juqu, Mengxun (401 - 433), zabił Duan Ye i zagarnął królestwo dla siebie. Już wcześniej, w roku 400, w Dunhuangu wybuchła rebelia innego miejscowego urzędnika pochodzenia chińskiego, Li Gao (400 - 417). Jej rezultatem było założenie państwa Zachodnie Liang. W roku 401 Li Gao zajął Jiuquan, nie był jednak zdolny do dalszej ekspansji kosztem znacznie silniejszego Północnego Liang.

Tymczasem Juqu Mengxun rozpoczął ekspansję na południe, w roku 401 zajmując Zhangye, a w 412 tradycyjny ośrodek władzy w Liangzhou, Guzang (dzis. Wuwei), gdzie przeniósł on swoją stolicę. W roku 421 Juqu Mengxu zdobył także Dunhuang, niszcząc tym samym Zachodnie Liang i stając się jedynym władcą Liangzhou. Jego syn, Juqu Mujian (433 - 439), w roku 437 przypieczętował sojusz z cesarzem Północnej dynastii Wei Taiwu (423 - 452), nawzajem wymieniając się z nim siostrami, które zostały ich konkubinami. Mimo to w roku 439 siły Północnej dynastii Wei rozpoczęły inwazję Gansu, zajmując Guzang i przesiedlając znaczną część jego ludności do swojej stolicy, Pingchengu.

Zazwyczaj przyjmuje się, że był to koniec istnienia Północnego Liang, jednak synowie Juqu Mujiana nadal walczyli o utrzymanie państwa. Juqu Wuhui (442 - 444), namiestnik Jiuquanu, i Juqu Yide, namiestnik Zhangye, uciekli do Dunhuangu, gdzie rządził ich kuzyn Yuqu Tang'er, podczas gdy Juqu Anzhou (444 - 460), namiestnik Ledu, udał się dalej na zachód, ostatecznie docierając aż do królestwa Shanshan, z ośrodkiem w oazie położonej na południowym odgałęzieniu szlaku wokół pustyni Takla Makan. W następnym roku Wuhui i Yide odbili Jiuquan, jednak w obliczu przeważających sił Północnej dynastii Wei Wuhui zaoferował zwrot miasta. Oferta ta została przyjęta i Wuhui zaczął nim rządzić w imieniu Północnej dynastii Wei. Wkrótce jednak przeciwko swoim wujom zbuntował się Tang'er, i w roku 441, kiedy pomaszerowali oni na Dunhuang, siły Północnej dynastii Wei ponownie zajęły Jiuquan. W tej sytuacji Wuhui wraz z 10 tys. rodzin z Dunhuangu udał się w kierunku Shanshan, by dołączyć do swojego brata Anzhou. W roku 442 udało mu się zdobyć Gaochang i założyć na zachodzie nowe państwo, które nazwał Wielkie Liang. Niemniej na wschodzie jeszcze w roku 444 na terenie dzisiejszej prowincji Shanxi wybuchło powstanie pod wodzą syna Juqu Mengxuna, Juqu Binga, a rok później w rejonie Xingchengu (dzis. Huangling) kolejne pod wodzą należącego do Lushui hu niejakiego Hao Wena. Najpoważniejszym z tych powstań Lushui hu był bunt pod przywództwem Gaiwu, który w latach 445 - 446 wstrząsnął samymi podstawami istnienia Północnego Wei i wymagał osobistej interwencji cesarza Taiwu. Tymczasem na zachodzie kiedy Wuhui zmarł w roku 444 władzę przejął po nim jego brat Anzhou. W roku 450 zdobył on Jarchoto, kończąc tym samym istnienie miejscowego państwa Wcześniejszego Jushi. W roku 460 Anzhou został jednak zabity przez Rouran, którzy ustanowili podległym im władcą niejakiego Kan Bozhou, i w ten sposób rządy rodu Juqu na zachodnich peryferiach Chin dobiegły końca.

Bibliografia

• Stanley K. Abe: Ordinary images. The University of Chicago Press, 2002. ISBN 0-226-00044-3. Podgląd ograniczony
• Albert E. Dien: Civil Service Examinations. W: Scott Pearce, Audrey Spiro, Patricia Ebrey: Culture and power in the reconstitution of the Chinese realm, 200-600. Harvard Univ Asia Center, 2001. ISBN 0-674-00523-6. Podgląd ograniczony
• Liu Shufen. Ethnicity and the Suppression of Buddhism in Fifth-Century North China: The Background and Significance of the Gaiwu Rebellion. „Asia Major”. Volume 15, part 1, 2002. ISSN 0004-4482. 
• Zhang Guangda, Rong Xinjiang. A Concise History of the Turfan Oasis and Its Exploration. „Asia Major”. Volume 11, part 2, 1998. ISSN 0004-4482. 
• Zhang Guang-Da: Kocho (Kao-Ch'ang). W: B.A. Litvinsky (ed.), Guang-Da Zhang (ed.), R. Shabani Samghabadi (ed.): History of Civilizations of Central Asia. Vol. III. The cross-roads of civilizations: A.D. 250 to 750. Paris: Unesco Publishing, 1999. ISBN 81-208-1540-8. Podgląd ograniczony