Półwysep Skandynawski
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Rodzaj obiektu | półwysep |
Położenie na mapie Europy  | |
| 63°N 14°E/63,000000 14,000000 | |
Półwysep Skandynawski (szw. Skandinaviska halvön, norw. Den skandinaviske halvøy, fiń. Skandinavian niemimaa; 11) – półwysep w Europie Północnej stanowiący zachodnią część Półwyspu Fennoskandzkiego, a także jedna z trzech prowincji fizycznogeograficznych megaregionu o tej samej nazwie.
Półwysep Skandynawski to największy półwysep Europy. Jego powierzchnia wynosi ok. 800 tys. km², długość dochodzi do 1900 km, a szerokość – do 800 km. Otaczają go morza: Bałtyckie, Norweskie, Północne i Barentsa. Charakteryzuje się wybrzeżami fiordowymi i szkierowymi. Linia brzegowa jest silnie rozwinięta[1].
Na półwyspie leżą Szwecja, Norwegia i częściowo Finlandia. Jego północny obszar wchodzi w skład Laponii – regionu geograficznego i kulturowego z rdzenną ludnością lapońską[1].
Geologia i ukształtowanie
Pod względem geologicznym Półwysep Skandynawski stanowi jedną z najstarszych części kontynentu europejskiego. Obejmuje tarczę fennoskandzką oraz pas fałdowań kaledońskich. W czwartorzędzie był ośrodkiem wielkiego zlodowacenia. Na zachodzie wybrzeża Oceanu Atlantyckiego ciągną się Góry Skandynawskie w pasie do szerokość 550 km. Od wschodu sąsiadują z nimi wyżyny: Lapońska (wysokość 300–400 m) i Północnoszwedzka (wysokość 400–700 m). Na południe od wyżyn leżą: Pojezierze Środkowoszwedzkie i wyżyna Smålandu. Na południe od nich niziny: Hallandu, Kalmarska i Pobrzeże Zachodniobotnickie[1].
Klimat
Półwysep charakteryzuje się klimatem umiarkowanym, na krańcach północno-wschodnich przechodzący w subpolarny, na zachodnich stokach gór nad oceanem morski, za barierą Gór Skandynawskich na wschodzie kontynentalny[1].
Hydrografia
Region odznacza się bardzo dobrze rozwiniętą siecią hydrograficzną. Rzeki są zasobne w wodę, z licznymi progami i wodospadami. Najdłuższe z nich to: Glomma, Klar i Dalälven. Największymi jeziorami są: Wener, Wetter, Melar oraz Hjälmar[1].
Regionalizacja fizycznogeograficzna
 | Ta sekcja od 2022-04 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Regionalizacja fizycznogeograficzna Półwyspu Skandynawskiego w uniwersalnej klasyfikacji dziesiętnej (UKD) Międzynarodowej Federacji Dokumentacji (FID):
- 111 Góry Skandynawskie
- 112 Wyżyna Lapońska
- 113 Wyżyna Północnoszwedzka
- 114 Obniżenie Środkowoszwedzkie
- 115 Wyżyna Południowoszwedzka
- 116 Nizina Hallandu
- 117 Nizina Kalmarska
- 118 Pobrzeże Zachodniobotnickie
- 119 Skania
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c d e Skandynawski, Półwysep, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-04-23].
Media użyte na tej stronie
Autor: Alexrk2, Licencja: CC BY-SA 3.0
Physical location map Europe; Lambert azimuthal equal-area projection
Scandinavia from space in winter.
The Moderate Resolution Imaging Spectroradiometer (MODIS) instrument aboard NASA’s Terra satellite captured the above image of the Scandinavian Peninsula on February 19, 2003.
With a landscape largely shaped by glaciers over the last ice age, the Scandinavian Peninsula is as picturesque in the winter as it is cold. Along the left side of the peninsula, one can see the jagged inlets, known as fjords, lining Norway’s coast. Many of these fjords are well over 2,000 feet (610 meters) deep and were carved out by extremely heavy, thick glaciers that formed during the last ice age. The glaciers ran off the mountains and scoured troughs into Norway’s coastline with depths that reached well below sea level. When the glaciers melted, the seawater rushed into these deep troughs to form the fjords. The deepest fjord on Norway’s coast, known as Sogn Fjord, lies in southwest Norway and is 4,291 feet (1,308 m) deep.