Płaszczki

Płaszczki
	Batoidea
	; Rysunek z książki W.J. Gordona z 1902
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	chrzęstnoszkieletowe
Podgromada	spodouste
Infragromada	Euselachii
(bez rangi)	płaszczki
Synonimy
	Batoidei; Batomorphii; Rajomorphii;
	Batoidei; Batomorphii; Rajomorphii;

Manta

Ogończa

Płaszczki^[1], płaszczkokształtne^[2] – ogólna nazwa chrzęstnoszkieletowych ryb morskich (z wyjątkiem słodkowodnej rodziny Potamotrygonidae) o płaskim, dyskowatym kształcie ciała. Do płaszczek zaliczane są drętwy, ogończe, raje, manty i orlenie. Dawniej płaszczki klasyfikowane były w randze podrzędu Batoidei^[1] lub jako spodoszpare (Hypotremata)^[3] (ich szpary skrzelowe znajdują się na brzusznej stronie ciała). Współcześnie klasyfikowane są w obrębie infragromady Euselachii. Proponowane są dla nich nazwy Batoidea^[4], Rajomorphii lub Batomorphii^[5].

Cechy charakterystyczne

Ciało silnie grzbietobrzusznie spłaszczone, z szerokimi, silnie rozwiniętymi, zachodzącymi swoją podstawą na głowę płetwami piersiowymi, ułożonymi w płaszczyźnie poziomej, tworzącymi z całym ciałem kształt rombu lub dysku. Otwory skrzelowe (tzw. tryskawki) i oczy na wierzchniej (grzbietowej) stronie ciała. Pięć (jedynie u Hexatrygonidae - sześć) par szczelin skrzelowych na dolnej stronie ciała. Brak płetwy odbytowej. Zęby tępe, zwykle w kilku rzędach, przystosowane do miażdżenia pokarmu w odróżnieniu od rekinów, które mają zęby ostre, przystosowane do cięcia. Prawdopodobnie większość gatunków posiada elektroreceptory. Niektóre potrafią wytwarzać prąd elektryczny (drętwy). U wielu gatunków ogon zakończony jest kolcem jadowym, często z haczykami (ogończe). W większości są to ryby jajorodne, niektóre gatunki żyworodne (kilka wytwarza rodzaj łożyska).

Płaszczki są rozprzestrzenione w ciepłych i tropikalnych wodach całego świata. Zwykle prowadzą przydenny, często nocny tryb życia. Niektóre zakopują się w podłożu.

Niektóre gatunki są niebezpieczne dla człowieka (ogończe - niebezpieczeństwo skaleczenia kolcem jadowym - taka płaszczka zabiła Steve'a Irwina, drętwy - niebezpieczeństwo porażenia prądem elektrycznym), chociaż ataki z ich strony zdarzają się wyjątkowo rzadko, zwykle na skutek nadepnięcia lub nieostrożnego zbliżenia.

Systematyka

Systematyka płaszczek nie jest jednoznaczna. W tradycyjnych klasyfikacjach ryby spodouste dzielone były na rekinokształtne i płaszczkokształtne. Według współczesnego stanu wiedzy płaszczki to ryby z rzędów^[4]:

Myliobatiformes – orleniokształtne
Pristiformes – piłokształtne
Rajiformes – rajokształtne
Torpediniformes – drętwokształtne

Zobacz też

Rekiny

Przypisy

↑ ^a ^b G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Tłum. Franciszek Staff. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970, s. 79.
↑ Ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1973 (wyd. II 1976), seria: Mały słownik zoologiczny.
↑ Stanisław Rutkowicz: Encyklopedia ryb morskich. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1982. ISBN 83-215-2103-7.
↑ ^a ^b Nelson 2006 ↓, s. 69–71
↑ Ryby kopalne. red. Michał Ginter. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2012, s. 141. ISBN 978-83-235-0973-8.

Bibliografia

Joseph S. Nelson: Fishes of the World. John Wiley & Sons, 2006. ISBN 0-471-25031-7.

Linki zewnętrzne

Płaszczki słodkowodne. zyworodki.akwarysta.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-04-28)].

[Nikolski-1] G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Tłum. Franciszek Staff. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970, s. 79.

[mszR-2] Ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1973 (wyd. II 1976), seria: Mały słownik zoologiczny.

[Rutk-3] Stanisław Rutkowicz: Encyklopedia ryb morskich. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1982. ISBN 83-215-2103-7.

[Nelson-4] Nelson 2006 ↓, s. 69–71

[Ginter-5] Ryby kopalne. red. Michał Ginter. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2012, s. 141. ISBN 978-83-235-0973-8.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne