Płazińce

	Płazińce
	Płazińce
	Platyhelminthes
	Gegenbaur, 1859
	; Płazińce według Ernsta Haeckela
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	płazińce

Płazińce, robaki płaskie (Platyhelminthes) – typ zwierząt o prymitywnej budowie.

Filogeneza – Przypuszcza się, że wirki (Turbellaria) pochodzą od parzydełkowców, a ich przodkowie mogli być podobni do planuli. Pozostałe gromady pasożytów takich jak: przywry (Trematoda), skrzelowce (Monogenea), tasiemce (Cestoda) wywodzą się od pierwotnych wirków.

Pseudobiceros bedfordi – przedstawiciel wirków wielojelitowych

Informacje ogólne

trójwarstwowce
dwubocznie symetryczne
grzbietowo-brzusznie spłaszczone
bez jam ciała
przestrzenie między ścianą ciała a narządami wewnętrznymi wypełnione parenchymą
acoelomata – zwierzęta parenchymatyczne
robaki drapieżne, niebezpieczne

Budowa zewnętrzna

Ciało możemy podzielić na przód (bez wyodrębnionej głowy), tył, stronę brzuszną i grzbietową. Pokryte jest ono jednowarstwowym nabłonkiem ektodermalnym, u wirków pokryty jest rzęskami, u pasożytów komórki nie są orzęsione i zlewają się w jedną warstwę zwaną syncytium. Pasożyty posiadają dodatkowo nabłonek pokryty oskórkiem, który chroni przed strawieniem przez enzymy gospodarza. Pod nabłonkiem znajdują się mięśnie gładkie pochodzenia mezodermalnego, u wirków tworzące kilka warstw, u pasożytów mają postać pojedynczych włókienek. Nabłonek oraz mięśnie tworzą wór powłokowo-mięśniowy nadający kształt. Wewnętrzna jama ciała wypełniona jest parenchymą.

Budowa wewnętrzna

Wewnątrz ciała występuje pierwotna jama ciała wypełniona parenchymą, która wypycha ciało od wewnątrz (pełni funkcję szkieletu hydraulicznego).

Układ pokarmowy

Rozpoczyna się otworem gębowym, położonym po brzusznej stronie ciała, dalej przechodzącym w sporą mięsistą gardziel (może być wynicowana na zewnątrz w postaci rurki czy rękawa), za nią znajduje się proste lub rozgałęzione jelito. Zawsze jednak jest ono ślepo zakończone, bez otworu odbytowego i wszelkie ewentualne niestrawione resztki są usuwane przez otwór gębowy. Otwór odbytowy występuje tylko u niektórych wirków i przywr. Tasiemce nie posiadają układu pokarmowego, ponieważ żyjąc w jelicie cienkim są całe zanurzone w strawionym pokarmie i mogą chłonąć całą powierzchnią swego płaskiego ciała.

Wymiana gazowa

Do wymiany gazowej dochodzi bezpośrednio przez powierzchnię ciała. Nie posiadają układu oddechowego. U pasożytów wewnętrznych jak np. tasiemiec podstawowym procesem dostarczającym energii jest oddychanie beztlenowe. Jednak niektóre płazińce oddychają tlenowo – wirki i skrzelowce.

Układ krążenia

Płazińce nie mają układu krążenia: substancje odżywcze rozprowadzane są przez płyn znajdujący się w parenchymie. U niektórych transport ułatwia jeszcze silnie rozgałęzione jelito.

Układ nerwowy

Układ charakteryzujący się prostą budową zbudowany z dwóch zwojów nerwowych położonych zazwyczaj w przedniej części ciała oraz z odchodzących pni nerwowych połączonych poprzecznymi spoidłami.

U wolno żyjących wirków najsilniej rozwinięte są dwa pnie położone po brzusznej stronie ciała. Występują u nich także dość dobrze wykształcone narządy zmysłów, wśród których spotykamy zarówno receptory chemiczne, dotykowe, jak i proste oczka (fotoreceptory) w liczbie od jednej do kilkunastu par. Niektóre morskie wirki mają też statocysty.

Pasożyty, w związku z prowadzonym trybem życia, mają słabo rozwinięty układ nerwowy i właściwie pozbawione są wyspecjalizowanych narządów zmysłów. Występują u nich jedynie komórki czuciowe i proste receptory chemiczne.

Układ wydalniczy

Składa się z kanalików znajdujących się w parenchymie zakończonych protonefrydiami, do których uchodzą komórkami płomykowymi. Taki układ nosi nazwę układu protonefrydialnego.

Główną funkcją tego układu jest jednak nie tyle usuwanie ubocznych produktów metabolizmu (których z powodu małej intensywności metabolizmu jest niewiele), ale osmoregulacja. Świadczy o tym między innymi brak układu wydalniczego u niektórych wirków morskich. Kanały wydalnicze większości pozostałych wirków tworzą dwa podłużne ciągi uchodzące na zewnątrz jednym lub kilkoma otworkami po grzbietowej stronie ciała. Układ wydalniczy pozostałych płazińców ma podobny plan budowy.

Rozmnażanie

Charakteryzuje je hermafrodytyzm. Najczęściej występuje zapłodnienie krzyżowe. Zróżnicowany jest również rozwój osobnika. Wirki charakteryzują się rozwojem prostym, zaś pasożyty rozwojem złożonym. Bardzo różna jest liczba jaj produkowanych przez płazińce. Wolno żyjące wirki składają około 200 w ciągu swojego życia, a u wewnętrznych pasożytów liczy się je w milionach sztuk.

Larwy

Wirki

Larwa Müllera (protrochula) – występuje u form morskich wirków; ma kształt jajowaty, owalny. Na szczycie znajduje się narząd zmysłowy z pękiem witek – chemoreceptor. W równiku jest 8 długich płatowych wyrostków orzęsionych na brzegach. Otwór gębowy mieści się na dolnej stronie ciała (prowadzi do workowatego jelita). Jelito otoczone jest parenchymą. Larwa prowadzi planktonowy tryb życia, po czym opuszcza się na dno i przekształca w wirka.

Larwa Gotta – posiada tylko cztery płaty orzęsione.

Systematyka

Typ: Platyhelmithes – płazińce

Podtyp: Turbellariomorpha – wirkokształtne
- Gromada: Xenoturbellida
- Gromada: Acoelomorpha
- Gromada: Catenulida
- Gromada: Rhabditophora
  - Rząd: Polycladida
  - Rząd: Seriata
    - Podrząd: Tricladida
  - Rząd: Rhabdocoela
  - Rząd: Temnocephalida
Podtyp: Neodermata
- Nadgromada: Monogenea – przywry monogeniczne
  - Gromada: Monoopisthocotylea
  - Gromada: Polyopisthocotylea
    - Rząd: Mazocraeidea
    - Rząd: Polystomaidea
- Nadgromada: Trematoda – przywry właściwe
  - Gromada: Aspidogastrea – bruzdossawce
  - Gromada: Digenea – przywry digeniczne
- Nadgromada: Cestoda – tasiemce
  - Gromada: Amphilinidea
  - Gromada: Gyrocotyloidea
  - Gromada: Eucestoda
    - Rząd: Caryophyllidea
    - Rząd: Cyclophyllidea
    - Rząd: Pseudophyllidea

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne